Yeni cami çeşme yazılarının anatomik açıdan değerlendirilmesi ve mustafa râkım üslubuyla mukayesesi
Anatomical evaluation of the new mosque fountain inscriptions and the comparison with mustafa rakim's style
- Tez No: 901002
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ OKTAY GÜNDOGDU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hitit Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 330
Özet
ÖZET“Yeni Cami Çeşme Yazılarının Anatomik Açıdan Değerlendirilmesi ve Mustafa Râkım Üslubuyla Mukayesesi”başlıklı bu tezin amacı; celî sülüs hattı ile ilgili yazı dünyasında klasik anlamda ölçülendirilerek yapılmış olan bir çalışmanın olmaması ve Yeni Cami sebil yazılarının hendesi açıdan bir analizinin sanat dünyasına kazandırılmasıdır. Çalışmalar on iki satırlık sebil yazıları, harekeler, tezyinî unsurlar, Lafz-ı Celâl, İsmi Nebî ve imza ile sınırlı olmakla birlikte günümüz hattatlarının görüşleri alınmış ve hat sanatı tarihinde Sâmi Efendi'nin takip ettiği üslubun yazı üstadı Hattat Mustafa Râkım Efendi yazıları ile mukayesesi yapılmıştır. Daha önce sebil ile ilgili yapılan çalışmalarda mimariye ve kitâbenin tercümesine yer verilmiş olmasına rağmen, Hattat Sami Efendi'nin celî sülüs yazı türünde yazmış olduğu kitâbenin sanatsal özelliklerinden ayrıntılı olarak bahsedilmemiş ve hendesi değerlendirmesi yapılmamıştır. Bu bağlamda yapılan bu çalışma ile öncelikli olarak kaynak taraması yapılmış, sebil yerinde incelenmiş ve fotoğrafları çekilmiştir. Topkapı Sarayı Müzesi güzel yazı koliksiyonunda bulunan orijinal yazılara ulaşılarak çizimler aslına uygun olarak yapılmıştır. On iki parçadan oluşan kitâbede her satır kendi içerisinde değerlendirilmiş ve bu satırları oluşturan her harfin teknik çizimleri günümüz hattatlarının da görüşü alınarak yapılmıştır. Yapılan çizimlede hata payını en aza indirmek amacı ile Autocad programından faydalanılmıştır. Farklı satırlarda mükerrer olarak geçen harflerin çizimleri tek sefer yapılmıştır. Ölçülendirmelerin anlaşılır olması ve karışmaması amacıyla her harf için iki ya da üç çizim yapılmış, birinci çizimde harfin genişlik ve yükseklik gibi en görünür özelliklerine, ikinci çizimde kalem hareketlerinin oluşturmuş olduğu derinliklere ve altın oran uyumuna yer verilmiştir. Harfin durumuna göre açı değerlerine ikinci ya da üçüncü çizimde yer verilmiştir. Ölçülendirme kriteri olarak nokta kullanılmıştır. Harfin yatayda ve dikeyde yapmış olduğu açı değerleri, altın oran uyumları belirlenmeye çalışılmıştır. Bunlara ilave olarak harflerde uygulanan bütün ölçülendirme çalışmaları harekelerde ve tezyini unsurlarda da yapılmıştır. Değerlendirme bölümünde ise Sâmi Efendi'nin mütemmimi olduğu Mustafa Râkım Efendi ile mukayesesi yapılarak üslup farklılıkları belirlenmeye çalışılmıştır. Mukayeseyi anlaşılır kılma amacı ile çizimler aynı kalem kalınlığı ile yan yana verilmiş ve tablo ile desteklenmiştir. Hareke ve tezyini unsurların satırlardaki adetlerini istatiksel olarak verme amacı ile tablolar hazırlanmıştır. Muhteva ve istif değerlendirmesi yapılmış, kitâbenin harflerden ve tezyini unsurlardan oluşan müstakil çizimleri yapılmıştır. Râkım Efendi'nin stilize haline getirdiği ve Sâmi Efendi'nin de aynı üslupla kitâbede kullandığı imza karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak, Hz. Peygamber döneminden itibaren hat sanatı tarihi, Osmanlı dönemindeki ekol olmuş hattalar, yazı türleri Hattat Sami Efendi'nin hayatı, sebilin mimari özellikleri incelenmiş, bütün harf, hareke ve tezyini unsurların teknik çizimleri yapılmış, tablolarla desteklenmiş, Mustafa Râkım Efendi ile üslup farklılıkları belirlenmeye çalışılmıştır. Anahtar Kavramlar: Sebil, Hüsn-i Hat, Celî Sülüs, Mimari, Anatomi
Özet (Çeviri)
ABSTRACT The aim of this thesis titled“Anatomical Evaluation of the New Mosque Fountain Writings and Comparison with Mustafa Râkım Style”is; the lack of a classical study in the world of calligraphy related to the jali sülüs calligraphy and to bring an analysis of the New Mosque fountain writings in terms of hendesi to the world of art. Although the studies are limited to the twelve-line fountain inscriptions, gestures, ornamental elements, Lafz-ı Celâl, İsmi Nebî and signature, the opinions of today's calligraphers have been taken and the style followed by Sâmi Efendi in the history of calligraphy has been compared with the writings of the master of calligraphy Mustafa Râkım Efendi. Although the architecture and the translation of the inscription have been included in the previous studies on the fountain, the artistic features of the inscription written by Calligrapher Sami Efendi in jali sülüs script have not been mentioned in detail and its calligraphic evaluation has not been made. In this context, with this study, first of all, a literature review was conducted, the fountain was examined on site and photographs were taken. The drawings were made in accordance with the original by accessing the original writings in the fine writing collection of Topkapı Palace Museum. In the inscription consisting of twelve parts, each line was evaluated within itself and the technical drawings of each letter forming these lines were made by taking the opinion of today's calligraphers. In order to minimize the margin of error in the drawings, the Autocad program was used. The drawings of the letters that appear repeatedly in different lines were made only once. Two or three drawings were made for each letter in order to make the measurements understandable and to avoid confusion. In the first drawing, the most visible features of the letter such as width and height were included in the first drawing, and in the second drawing, the depths created by the pen movements and the golden ratio harmony were included. Depending on the condition of the letter, angle values were included in the second or third drawing. Point was used as a dimensioning criterion. The angle values of the letter horizontally and vertically and the golden ratio harmonies were tried to be determined. In addition to these, all dimensioning studies applied to the letters were also applied to the gestures and decorative elements. In the evaluation section, a comparison is made between Sāmi Efendi and Mustafa Rākım Efendi, who was his successor, and an attempt is made to determine the differences in style. In order to make the comparison comprehensible, the drawings are given side by side with the same pencil thickness and supported by a table. Tables have been prepared in order to statistically present the number of gestures and ornamental elements in the lines. The content and stacking have been evaluated, and individual drawings of the inscription consisting of letters and decorative elements have been made. The stylized signature of Râkım Efendi and the signature used by Sâmi Efendi in the same style on the inscription are compared. As a result, the history of calligraphy from the time of the Prophet, the calligraphers who became schools in the Ottoman period, the life of Sami Efendi, the architectural features of the fountain, the technical drawings of all letters, gestures and decorative elements were made, supported by tables, and the differences in style with Mustafa Râkım Efendi were tried to be determined. Key Terms: Sebil, Hüsn-i Hat, Celî Sülüs, Architecture, Anatomy
Benzer Tezler
- Eminönü Yeni Caminin restorasyon sürecinde yapının özgün malzeme tespiti ve yeni malzeme kullanım önerileri
The determination of the original material in the restoration process of Eminonu Yeni Cami (New mosque) and suggestion of using the new materials
ZELİHA BÜŞRA ERYİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EROL GÜRDAL
- Bir geçiş dönemi olarak İstanbul'da 3. Ahmet Devri mimarisi
Ottoman architecture in İstanbul during the period of Ahmet 3. (1703-1730)
GÜLÇİN CANCA
Doktora
Türkçe
1999
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEKİ SÖNMEZ
- Bursa'da erken dönem Osmanlı Mimarisi'nde Kemer
Başlık çevirisi yok
ESRA DURMUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sanat TarihiSakarya ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAMZA GÜNDOĞDU
- Sinop Balatlar yapı topluluğu analitik çözümlemesi ve koruma önerileri
Sinop Balatlar construction group analytical resolution and protection methods
SAADET GÜNDOĞDU
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
ArkeolojiYıldız Teknik ÜniversitesiRölöve-Restorasyon Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP GÜL ÜNAL
PROF. DR. GÜLGÜN KÖROĞLU
- Amasya Osmanlı camilerinde bulunan taş bezemeler
Ottoman mosques stone embellishment in Amasya
FERRAH TUNÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
El SanatlarıAtatürk ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CELALETTİN KARADAŞ