Filibe'de Taşnak Ermeni Komitesi ve faaliyetleri (1898-1908)
Dashnak Armenian Committee and its activities in Plovdiv (1898-1908)
- Tez No: 901358
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NERİMAN ERSOY HACISALİHOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 204
Özet
1890 yılında Tiflis'te kurulan Taşnak- Sütyun Ermeni Komitesi, 1898 yılındaki İkinci Genel Kongresinde, genişleyen teşkilatlanmasını Giresun, Harput, Diyarbakır hattının doğusu ve batısı olmak üzere“İki Bürolu Sistem”ile yönetmeye karar vermiştir. Bu sisteme göre, Batı Bürosunun merkezi Cenevre, Doğu Bürosunun merkezi de Tiflis olmuştur. Aynı yıllarda, Osmanlı Devleti'ne karşı bağımsızlık hareketi yürüten, Ermeni nüfusu da barındıran Bulgaristan, Taşnak- Sütyun'un Batı Bürosuna bağlı ve Balkan Yarımadasının merkezi olarak Ermenilerin bağımsızlığı için faaliyetlerin yürütüldüğü bir yer olmuştur. Osmanlı belgelerinde ise Taşnak Sütyun'un Bulgaristan yapılanmasının merkezi olarak Filibe'de kurulan“Filibe Ermeni Komitesi”gösterilmekte olup bu konuyla alakalı belgeler bulunmaktadır. Bu belgelerde Ermeni bağımsızlık hareketlerinin en önemli isimlerinden olan Rosdom, Kristaphor Mikayelian, Antranik ve Rupen Zartaryan gibi isimlerin Filibe'de yoğun faaliyetleri görülmektedir. Buna ek olarak Filibe'de Ermeni komitesinin propaganda amacıyla çeşitli gazeteler çıkarttığı, bu gazetelerin sevk ve dağıtımını yaptığı, Bulgaristan'ın çeşitli kentlerinde tiyatro gösterileri düzenleyip Osmanlı Devleti aleyhine propaganda faaliyetleri yürüttüğü anlaşılmaktadır. Ayrıca komitenin yurtdışından Osmanlı Devleti içinde kullanmak üzere çeşitli patlayıcı maddeler getirerek bunların tecrübesini yaptığı görülmektedir. 2. Abdülhamid'e yönelik suikast teşebbüsünün planının Filibe'de yapıldığı ve bu amaca yönelik faaliyetlerin olduğunu gösteren belgeler Osmanlı Arşivi'nde bulunmaktadır. Literatürde Taşnak- Sütyun'un Bulgaristan'dan yürüttüğü faaliyetler konusunda çok az çalışma olmasından ve Osmanlı arşiv belgelerinde pek çok kez geçmesine rağmen Filibe Ermeni Komitesi hakkında hiçbir çalışma olmaması sebebiyle bu konu çalışmaya uygun görülmüştür. Bu çalışmayla, Taşnak- Sütyun'un Filibe merkezli olarak yürüttüğü faaliyetlerine ışık tutmak amaçlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Founded in Tbilisi in 1890, the Dashnakt- Sutıun Armenian Committee decided to manage its expanding organization with a“Two Bureau System”in the east and west of the Giresun, Harput, Diyarbakır line in its second General Congress in 1898. According to this system, the center of the West Bureau was Geneva, and center of the East Bureau was in Tbilisi. İn the same years, Bulgaria, which carried out an independence movement against the Ottoman Empire and hosted the Armenian population, became a place where activities for the independence of the Armenians were carried out as the center of the Balkan peninsula and affiliated to the Western Bureau of Dashnakt- Sutıun. İn the Ottoman documents, on the other hand, the“Plovdiv Armenian Committee”established in Plovdiv as the center of the Bulgarian structuring of the Dashnakt- Sutıun is shown and there are documents related to this issue. İn these documents, intensive activities, of names such as Rosdom, Kristaphor Mikayelian, Antranik and Rupen Zartaryan, who are among the most important names of the Armenian İndependence Movement, are seen in Plovdiv. İn addition, Armenian Committee in Plovdiv published various newspapers for propaganda purposes, shipped and distributed these newspapers, organized theater performances in various cities of Bulgaria and caried out propaganda activities against the Ottoman Empire. İn addition, it is seen that the committee brought various explosives from abroad to use within the Ottoman Empire and tested them. There are documents in the Ottoman Archives showing that the plan for the assasinanation attempt against Abdulhamid 2 was made in Plovdiv and that there were activities fort his purposes. Due to the fact that there are very few studies on the activities carried out by Dashnakt- Sutıun in Bulgaria, in the literature and there is no study about the Plovdiv Armenian Committee, although it is mentioned many times in the Ottoman archive documents, we decided to study this issue. With this thesis, we aimed to bring the activities of Dashnakt- Sutıun in Bulgaria, specifically in Plovdiv, to the literature.
Benzer Tezler
- Filibe Türklerinin sesi Hamiyet gazetesi (r. 1312-1313/m. 1896-1897)
The voice of Plovdiv Turks Hamiyet newspaper (r. 1312-1313/m. 1896-1897)
SEZGİN TOPAL
- Filibe (Plovdiv) geleneksel evlerinin türk evi mekan kurgusundaki yeri
The place of traditional Filibe (Plovdiv) houses in the spatial structure of turkish houses
HALİSE ŞAHİN
Doktora
Türkçe
2024
MimarlıkFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SUPHİ SAATÇİ
- Şehbenderzade Filibeli Ahmet Hilmi'nin görüşleri ve değerlendirilmesi
Şehbenderzade Filibeli Ahmet Hilmi's thoughts and their evaluatings
ÖMER CERAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
DinErciyes ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KAMİL CİHAN
- Osmanlı Dönemi Filibe Vakıfları (XVIII. ve XIX. yüzyıllar)
Plovdiv's waqfs during the Ottoman Era (XVIII. ve XIX centuries)
MEHMET TUĞRUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
TarihAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET BULUT
PROF. DR. HÜSEYİN ÇINAR
- Bulgaristan kültürel miras koruma tarihçesi kapsamında Filibe Eski Kent Merkezindeki geleneksel konutların ve Olga Kiskineva Konutunun değerlendirilmesi
An assessment of traditional houses in the Old Town Center of Plovdiv and the Olga Kiskineva House within the context of Bulgaria's cultural heritage conservation history
ZEKIE YUSEIN MYUMYUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BURCU BÜKEN CANTİMUR