Ali b. Hicâzî el-Beyyûmî: Biyografi, tarikat, literatür
Ali b. Hijāzī al-Bayyūmī: Biography, sufi order, literature
- Tez No: 901445
- Danışmanlar: PROF. DR. SEMİH CEYHAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Tarih, Religion, History
- Anahtar Kelimeler: Beyyûmî, Beyyûmiyye, Halvetiyye, Demirtâşiyye, Bedeviyye, Bayyūmī, Bayyūmiyya, Khalwatiyya, Demirtāshiyya, Bedawiyya
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tasavvuf Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 156
Özet
ALİ B. HİCÂZÎ EL-BEYYÛMÎ: BİYOGRAFİ, TARİKAT, LİTERATÜR Ali b. Hicâzî el-Beyyûmî 1696-1769 yılları arasında Mısır'da yaşamış bir sûfidir. Başta tasavvuf olmak üzere fıkıh, hadis ve ilm-i havas alanında günümüze ulaşan bir kısmı matbu bir kısmı yazma 20'den fazla eseri mevcuttur. Eserleri, daha çok vahdet-i vücud merkezli Ekberî-Şazelî geleneğin metinleri üzerine yapılmış şerhlerin derlemesi mahiyetindedir. Seyrüsülûkuna Halvetî-Demirtâşî şeyhi Hüseyin el-Âdilî ed-Demirtâşî'nin (ö. 1178/1766) yanında başlamış daha sonra Bedevî-Halebî şeyhi Abdurrahman el-Halebî'ye (ö. ?) intisap ederek sülûkunu tamamlamıştır. Abdurrahman el-Halebî'nin halifesi olarak irşad faaliyetlerine başlayan Beyyûmî, mensubu olduğu Bedevî tarikatının adâp ve erkânında yaptığı birtakım değişikler neticesinde kendi ismiyle anılan Beyyûmiyye'nin pîri olarak kabul edilmiştir. Beyyûmî, irşad faaliyetleri esnasında Mısır'ın yanı sıra Hicaz bölgesine yapmış olduğu seyahatlerle tarikatın etki alanını genişletmiş, Ezher uleması ve Osmanlı Devleti tarafından atanan yerel yöneticilerle sıkı ilişkiler tesis etmiştir. Süreç içerisinde tarikatın şöhreti İstanbul'a kadar ulaşmış, İstanbul'daki birçok tekkede Bedevî tarikatındaki hafif tempolu zikrin çok daha tempolu hâle getirilmesiyle ortaya çıkan Beyyûmî zikri icra edilmiştir. Bununla birlikte pir figürünün ön planda olduğu Beyyûmiyye'deki şeyhlik müessesesi pir Ali el-Beyyûmî'nin vefatının ardından istikrarsız bir şekilde devam etmiştir. Öyle ki XX. Yüzyılın sonlarında, Beyyûmî şeyhlerinden Muhammed Ebû Halîl'in (ö. 1920) torunları tarafından Beyyûmiyye'den bağımsız olarak dedelerine nispet edilen Haliliyye isimli müstakil bir tarikat tesis edilmiştir. Bu çalışma Türkçe literatürde hakkında kapsamlı bilgiler bulunmayan Ali b. Hicâzî el-Beyyûmî'nin; biyografisini, tesis ettiği tarikatı, telif ettiği eserleri ve tasavvufî düşüncesini ele alarak ilgili literatürde var olan boşluğu doldurmaya katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Giriş ve üç bölümden oluşan tezimizin birinci bölümünde Ali b. Hicâzî el-Beyyûmî'nin hayatını birincil ve ikincil kaynakların verdiği bilgiler ışığında; kimliği ve tahsili, sûfi çevre, ilmî ve siyasi muhit, vefatı ve türbesi, mevlid merasimi, kerametleri başlıkları altında, tesis ettiği tarikatı; tarikatın kökeni, âdâb ve erkânı, pirin vefatının ardından tarikatın durumu, Beyyûmiyye'den neş'et eden müstakil bir tarikat olan Halîliyye, Hicaz'da Beyyûmîlik, Sivil sağlık kuruluşları olarak Hicaz'daki Beyyûmî tekkeleri, İstanbul'da Beyyûmîlik başlıkları altında, eserlerini ise Beyyûmî'nin eserlerinin tanıtımı ve Beyyûmî'ye atfedilen eserler başlıkları altında ele alınmıştır. İkinci bölümde, telif ettiği eserler merkeze alınarak tasavvufî düşüncesi ortaya konmuştur. Üçüncü bölümde ise Beyyûmî'ye ait Risâle fî ma'rifeti ale't-Tarîkati'd-Demirtâşiyye isimli eserin tenkitli neşri yapılmıştır. Hazırladığımız tezin sonucunda Ali b. Hicâzî el-Beyyûmî'nin biyografisi, tasavvufî düşüncesi, tarikatı ve eserlerinin detaylı bir portresi tasvir edilmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
ALİ B. HİJĀZĪ AL-BAYYŪMĪ: BİOGRAPHY, SUFİ ORDER, LİTERATURE Ali b. Hijāzī al-Bayyūmī was a Sufi who lived in Egypt between 1696-1769. He is the author of more than 20 works, some printed and some manuscripts, mainly in the fields of Sufism, fiqh, hadith and ilm al-hawas. His works are mostly compilations of commentaries on the texts of the Akbarī-Shazali tradition centered on wahdat al-wujud. He started his Sufism under the Khalwatī sheikh Hussein al-Adilī al-Damirtāshī and then completed his Sufism under the Bedoui sheikh Abdurrahman al-Khalabī. Bayyūmī, who started his activities as the caliph of 'Abd al-Rahman al-Khalabī, was accepted as the pīr of the Bayyūmiyya, which is known by his own name, as a result of some changes he made in the etiquette and manners of the Bedouin order. Bayyūmī expanded the sect's sphere of influence with his travels to the Hijaz region as well as Egypt, and established close relations with the scholars of al-Azhar and local administrators appointed by the Ottoman Empire. In the process, the fame of the order reached Istanbul, and in many tekkes in Istanbul, the Bayyūmī dhikr, which emerged by making the light-paced dhikr of the Bedouin order more brisk, was practiced. However, the institution of sheikhship in the Beyyūmiyya, in which the figure of the pir was at the center, continued in an unstable manner after the death of the pir. As a matter of fact, at the end of the twentieth century, the descendants of Muhammad Abū Khalīl (d. 1920), one of the Bayyūmī sheikhs, established a sect independent of the Bayyūmiyya and named Khalīliyya after their grandfather. In the first part of our thesis, which consists of an introduction and three chapters, al-Bayyūmī's life, his works and the sect he founded are analyzed. In the second chapter, his Sufi thought is presented by focusing on his works. In the third part, two of his works, Risāla fī ma'rifat al-Tarīqat al-Damirtāshiyya have been edited according to the principles of ISAM Guidelines for Edited Editions.
Benzer Tezler
- دراسة وتحقيق كتاب التخريجات المختصرة للأحاديث المشتهرة لعلي بن ناصر الحجازي
Ali b. Nâsır el-Hicâzî'nin Kitâbü't-tahrîcâti'l-muhtasara li'l-ehâdîsi'l-müştehera isimli eserinin tahkik ve tahlili
ENES ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DinMarmara Üniversitesiİslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA GENÇ
- الدّرر المنظومة من النُّكت المفهومة لأحمد بن محمَّد بن عليّ المعروف بالشِّهاب الحجازي (ت. 875هـ) دراسةً وتحقيقاً
Şihâbu'l-Hicâzî diye tanınan Ahmed B. Ali'ye ait Ed-dureru'l-Manzûme Mine'n-nüketi'l-mefhûme adlı eserin tahkik ve tahlili
MUSTAFA KAMİL KAREEM ALWAELİ
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DinTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM İBRAHİMOĞLU
- 14.yüzyıl elkimya âlimlerinden İzzüddîn Alî B. Aydemir B. Âli el-Cildekî'nin el-Misbâh fî Esrâri ʿilmi'l-Miftâh eserinde yer alan metaller, değerli taşlar ve ilaçlar bölümlerinin tercüme ve incelemesi
Translation and analysis of the metals, precious stones and medicines sections in the work of el-Misbâh fî Esrâri ʿilmi'l-Miftâh by Izzüddîn Alî B. Aydemir B. Âli al-Jildaki
YASEMİN AKKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Biyokimyaİstanbul Medeniyet ÜniversitesiBilim Tarihi ve Felsefesi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞULE TAŞKIRAN ÇANKAYA
- İmam Yâfiî'nin (Ö.768/1367) 'er-Risâletü'l-Mekkiyye fî Tarîki's-Sâdâti's-Sûfiyye' adlı eserindeki tasavvufi görüşleri
Sufi thought of İmam Yafii (D.768/1367) in his work named 'er-Risâletü'l-Mekkiyye fî Tarîki's-Sâdâti's-Sûfiyye'
MUHAMMED ŞERİF KAHVECİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinAkdeniz ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET ŞAHİN
- Murad Buhari'nin hayatı eserleri ve tasavvufi görüşleri
Murad Buhari's life, works and his mystics opinions
HATİCE TAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
BiyografiYüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULHAKİM YÜCE