Tarih araştırmalarına kaynak olarak Akşam, Cumhuriyet ve Ulus gazetelerinde Türkiye'nin petrol politikasında yaşanan değişim (1933-1954)
The change in Turkey's petroleum policy (1933-1954) in Aksam, Cumhuriyet and Ulus newspapers as sources for historical researches
- Tez No: 902299
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FERİT YÜCEBAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Akşam, Cumhuriyet, Ulus, Petrol, Petrol Kanunu, Akşam, Cumhuriyet, Ulus, Petrol, Petrol Kanunu
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 150
Özet
Dünyada petrolün rafine edilerek kullanımı, XIX. yüzyılın ortalarına rastlar. Önceleri yağlama ve aydınlatma amacıyla kullanılan petrolün rafine edilmesiyle birlikte, başta sanayi ve ulaşım olmak üzere pek çok sektörde aktif bir şekilde petrolün kullanımı yaygınlaştı. Osmanlı Devleti ise bu dönemde, gerek ekonomik gerek siyasi anlamda tam bir çöküş dönemi yaşıyordu. Hal böyle olunca, Osmanlı'nın kendi topraklarındaki petrol arama imkânı, ancak verdiği imtiyazlarla mümkün olabildi. Gerek Osmanlı döneminde gerekse Milli Mücadele ve Lozan sürecinde yaşanan sıkıntılar, Türkiye'nin kuruluşunun ilk yıllarından itibaren milli bir politikaya yönelmesine sebep oldu. Bilhassa ülkedeki madenler mevzubahis olduğunda Cumhuriyeti kuran irade, 1933 yılından itibaren katı bir devletçi politikaya yöneldi. 20 Mayıs 1933 tarihinde TBMM tarafından onaylanarak yürürlüğe giren“Altın ve Petrol Arama ve İşletme İdareleri Teşkiline Dair Kanun”ile Türkiye Cumhuriyeti Devleti, kurduğu işletmeyle devletin öz kaynaklarını kullanarak petrol arama görevini tek başına üstlendi. Bu yönüyle 1933 yılı, Türkiye'nin petrol politikasında önemli bir dönüm noktası oldu. Bu politika anlayışında ilk yumuşama adımları ise İkinci Dünya Savaşı sonrası atıldı. Zira petrole dayalı ulaşım araçlarının ve makinelerin çoğalması, özellikle İkinci Dünya Savaşı sonrası Türkiye'nin petrole olan ihtiyacını daha da arttırdı. Petrole olan ihtiyaç her geçen gün artmasına rağmen Türkiye'nin petrol bulma ve petrolü çıkarma kabiliyeti yetersiz kalınca, özellikle Demokrat Parti döneminde Türkiye'nin petrol politikası hızla değişim sürecine girdi. Bu değişimin sonucu olarak 1954 yılında yeni petrol kanunu kabul edilmiş ve Türkiye'nin 1933 yılında başlayan milli ve devletçi petrol arama politikası tamamen terk edilerek yabancı sermayenin teşvik edildiği yeni bir döneme geçilmiştir. Bu çalışmada 1933–1954 yılları arasında Türkiye'de izlenen petrol politikasında yaşanan köklü değişim, 14 Mayıs 1950 Türkiye Genel Seçimleri esas alınarak, Demokrat Parti'yi destekleyen Cumhuriyet Gazetesi ile aynı seçimlerde Cumhuriyet Halk Partisini destekleyen Akşam ve Ulus Gazeteleri üzerinden incelenmiş ve yaşanan değişimin anlaşılabilmesi açısından önemli bir kaynak haline getirilmiştir.
Özet (Çeviri)
The refined use of oil in the world dates back to the mid-19th century. Previously used for lubrication and lighting purposes, oil was refined, and the active use of oil became widespread in many sectors, especially industry and transportation. The Ottoman Empire was experiencing a period of complete economic and political collapse during this period. As such, the Ottoman Empire was only able to explore oil on its own lands through the privileges it granted. The difficulties experienced during both the Ottoman period and the War of Independence and the Lausanne process caused Turkey to turn to a national policy from the first years of its establishment. Especially when it came to the mines in the country, the will that founded the Republic turned to a strictly statist policy from 1933 onwards. With the“Law on the Establishment of Gold and Petroleum Exploration and Operation Administrations”approved by the Turkish Grand National Assembly on May 20, 1933 and put into effect, the Republic of Turkey took on the sole task of oil exploration using the state's own resources with the enterprise it established. In this respect, 1933 was an important turning point in Turkey's oil policy. The first steps towards softening this policy understanding were taken after the Second World War. Because the increase in transportation vehicles and machines based on oil increased Turkey's need for oil, especially after the Second World War. Although the need for oil increased every day, Turkey's ability to find and extract oil became insufficient, and especially during the Democrat Party period, Turkey's oil policy entered a period of rapid change. As a result of this change, a new petroleum law was adopted in 1954, and Turkey's national and statist petroleum policy, which began in 1933, was completely abandoned and a new period in which foreign capital was encouraged began. In this study, the radical change in the oil policy pursued in Turkey between 1933 and 1954 was examined through the Cumhuriyet Newspaper, which supported the Democrat Party, and the Akşam and Ulus Newspapers, which supported the Republican People's Party in the same elections, based on the 14 May 1950 Turkish General Elections, and has become an important source in understanding the change that took place.
Benzer Tezler
- XIX. yüzyıl ortalarında Kütahya Sancağı Simav kazası aksaz, Beciler, İciler, Söğüt, Yağlılar köyleri temettuat defterlerine göre sosyal ve ekonomik yapısı
XIX. the social and economic structure of the villages of Aksaz, Beciler, Içler (Yeşilçay), Söğüt ve Yağillar according to the emettuat books in the mid century of Kütahya Sandag Simav kazasi
ELİFSU BİLEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihKütahya Dumlupınar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT CIRIK
- Archaeological provenancing of marble by pore size analysis, using phase transition porosimetry
Faz geçişli gözenekölçer kullanarak gözenek boyu analizi ile arkeolojik mermerlerin kaynaklarının belirlenmesi
MEHMET KAAN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
İngilizce
1999
Fizik ve Fizik MühendisliğiBoğaziçi ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
PROF.DR. GÜLEN AKTAŞ
- Yaya caddelerinde mikro hareketin nicel analizi: İstiklal caddesi örneği
Quantitative analysis of micro movement on pedestrian streets: The case of İstiklal street
ALİ YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL EREN KÜRKÇÜOĞLU
- Лингво-стилистические особенности ложныхдрузей переводчика
Tuzak kelimelerin çevirisinde dilbilimsel ve üslupbilimselözellikler
ŞUHEDA RENGİN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Rusça
2024
Mütercim-TercümanlıkKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SALTANAT MAMBAYEVA
- Tarih araştırmalarına kaynak olarak Jandarma Dergisi (1955-1960)
General Magazine as a source for historical research (1955-1960)
GARİP YALNIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TarihVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULAZİZ KARDAŞ