Eski Anadolu Türkçesinde organ adlarının kullanım alanları
Usage areas of organ names in Old Anatolian Turkish
- Tez No: 902754
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NECİP FAZIL ŞENARSLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 146
Özet
Türkçenin geniş ve zengin kelime dünyasında var olan anlam birimi ile ilgili yapılan çalışmaların sayısı her geçen gün artmaktadır. Kavram alanı da denilen bu anlam birimin sınırlarının belirlenmesi, Türkçenin sözvarlığı ve anlam genişliği bakımından ne kadar zengin olduğunun tespiti bakımından önemlidir. Söz varlığına büyük katkısı olan organ adları, temel anlam dışında bağlama göre birçok anlamı da karşılamaktadır. Bu bilime ise anlambilimi denilmektedir. Aksan (2021) anlambilimini,“dilin anlam yönünü inceleyen bilim”şeklinde açıklar. Bu çalışmada; Âşık Paşa'nın Garibnâme'si, Hoca Mesûd ile İzzeddin Ahmed tarafından Farsçadan Türkçeye tercüme edilen Süheyl ü Nev-bahâr, Yûsuf-ı Meddâh'ın Varka ve Gülşah'ı, Dede Korkut'un Dresden nüshası, Fâtih Divânı, Fuzûlî Divânı, Bâkî Dîvânı ve Ahmed-i Dâ'î Divânı olmak üzere 8 eser taranmıştır. Tarama yapılırken mezkûr eserler için yeniden transkripsiyon çalışması yapılmamış, bu eserler üzerinde yapılan transkripsiyon çalışmalarından faydalanılmıştır. Taradığımız bu eserlerde organ isimlerinin kullanım alanları tespit edilmiştir. Yaptığımız çalışma sonucu tespit ettiğimiz organ adlarının çokanlamlılıkta gösterge temel anlamını kaybetmeden yeni anlamlar kazandığı dikkat çekmektedir. Tarama sonucu tespit ettiğimiz organ adlarının temel anlamı dışında yan anlam, mecaz anlam ve deyim anlamı olmak üzere kullanım alanlarını tespit etmeye çalıştık. Bazı organ adlarının atasözleri, deyimler gibi kalıplaşmış sözlerde hangi anlamlarıyla kullanıldığını belirledik. Böylelikle organ adlarının geçmişten günümüze yaşadığı anlam değişmelerini ve genişlemelerini ortaya koymuş olduk.
Özet (Çeviri)
The number of studies on the meaning unit that exists in the wide and rich word world of Turkish is increasing day by day. Determining the boundaries of this unit of meaning, which is also called concept area, is important in terms of determining how rich Turkish is in terms of vocabulary and breadth of meaning. Organ names, which make a great contribution to the vocabulary, fulfill many meanings according to the context other than the basic meaning. This science is called semantics. Aksan (2021) explains semantics as“the science that studies the meaning aspect of language”. In this study, 8 works, namely; Garibnâme of Âşık Paşa, Süheyl ü Nev-bahâr translated from Persian into Turkish by Hoca Mesûd and İzzeddin Ahmed, Varka and Gülşah of Yûsuf-ı Meddâh, Dede Korkut's Dresden copy, Divan of Fâtih belonging to Sultan Mehmed II, Divan of Fuzûlî, Divan of Bâkî Dîvânı and Divan of Ahmed-i Dâ'î were scanned. During the scanning, no transcription work was done for the aforementioned works, and the scanning was carried out based on the transcription studies on these works. In these works we scanned, the usage areas of human and animal organ names were determined. It is noteworthy that the organ names we identified as a result of our study gained new meanings in polysemy without losing the basic meaning of the indicator. We have tried to determine the usage areas of the organ names that we have identified as a result of the scanning, apart from their basic meaning, including connotation, figurative meaning and idiom meaning. We have determined the meanings of some organ names in stereotypes such as proverbs and idioms. Thus, we have revealed the changes and expansions in the meaning of organ names from past to present.
Benzer Tezler
- Türkiye Türkçesi ağızlarında organ adları
Organ names in Turkish dialects
ATABERK DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATİH NUMAN KÜÇÜKBALLI
- Eski anadolu türkçesi ile yazılmış dört tıp metni üzerinde bitki adları incelemesi
Analysis of plants names on four medical texts written in old anatolian Turkish
BEDİNUR ÇAKICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıBursa Uludağ ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE ŞAHİN
- Hekim Bereket, Hulaşa (1.-50. sayfalar) (inceleme-metin-sözlük)
Hekim Bereket, Hulaşa (1.-50. pages) (study-text-index)
AYDIN DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
DilbilimHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. BİNNUR ERDAĞI DOĞUER
- Kaşkay Türklerinin tarihi
The History of Qashqai Turks
BABEK CAVANŞİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
TarihMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF.DR. AHMET TAŞAĞIL
- Tarih-i Osmânî encümeni/Türk tarih encümeni mecmuası'nın Osmanlı tarih yazıcılığındaki yeri
The place of the journal of the committee of Ottoman history/Turkish history committee in Ottoman historioğraphy
SELAMİ KURT