Hurûfât Defterlerine göre Ayaş Kazası vakıfları
Waqf institutions in Ayaş Kazasi according to the Hurufat Registers
- Tez No: 902871
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜSEYİN ÇINAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Ayaş Mahalle ve Köyleri, Ayaş Kazası, Hurûfât Defterleri, Vakıflar, Vakıf Müesseseleri, Ayaş Mahalles and Villages, Ayaş Kaza, Hurûfât Registers, Waqfs, Waqf Institutions
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 291
Özet
Bu çalışmada, Osmanlı döneminde Ankara Sancağı'na bağlı bir kaza olan Ayaş'ta kurulan vakıflar, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'nde bulunan Hurûfât Defterleri'ndeki kayıtlar üzerinden incelenmiştir. Hurûfât Defterleri'nden, kaza merkezinde ve köylerde bulunan vakıf kurumlarını, bunların kurucularını, işleyişini, görevlendirilen personelin isimlerini, görevlerini, göreve tayin usüllerini, aldıkları günlük vazife ücretlerini ve zamanla gerçekleşen değişimleri tespit edebiliyoruz. Her ne kadar bu çalışmada kullanılan Ayaş Kazası Hurûfât Defterleri'ndeki kayıtlar, 1688-1834 yılları arasını ihtiva etse de kazada kurulan ve bilgileri bu defterler ve diğer arşiv malzemeleri üzerinden günümüze ulaşan vakıfların evveliyatı çok öncelere, Ankara ve çevresinin Osmanlı hakimiyetine geçtiği XIV. yüzyılın ortalarına kadar gitmektedir. Nitekim Ayaş'ta kurulan vakıfların geçmişine gitmek için 1463, 1522 ve 1571 tarihli Ankara Sancağı'nın Evkâf ve Mufassal Tahrir Defterleri'nden yararlanılmıştır. Bu çalışmada, Hurûfât Defterleri'ndeki kayıtlardan yola çıkılarak, Ayaş Kazası merkezinde ve o dönem bu kazaya bağlı köylerde bulunan Câmi, mescid, zâviye, mektep, medrese, çeşme gibi vakıf kurumlarının adları, kurucuları, bulundukları yerler, tayin edilen görevliler, görevlendirme ve görevden alma usulleri, vazifelerden aldıkları ücretler tespit edilmeye çalışılmıştır. Hurûfât Defterleri, Ayaş'ta bulunan mahalle ve köy adlarının tespitinde; ayrıca kaza halkının sosyal, iktisadî ve dinî hayatının ortaya konulması noktasında bize geniş bir bilgi sunmuştur. Bu çalışma ile Osmanlı döneminde Ayaş Kazası'nda kurulan ve faaliyet gösteren, bölgenin imar ve ihya edilerek şenlenmesine katkı sağlayan vakıfların tarihine ve kaza genelindeki dinî, sosyal ve kültürel yapıların tespitine katkı sağlanmış; incelenen kaynak serisi üzerinden kaza genelindeki vakıfların isimleri, bulundukları yerler, kurucuları ve işleyişi gibi hususlar ortaya konulmuştur. Ayrıca Ayaş Kazası vakıflarının ve dinî, sosyal, kültürel yapıların envanterinin çıkartılması için yeni bilgiler araştırmacıların bilgisine sunulmuştur. Çalışmanın ana kaynakları dışında, konu ve Ayaş ile ilgili kitaplardan, makalelerden, tezlerden ve akademik çalışmalardan yararlanılmış, ayrıca Ayaş ve köylerine ziyaretlerde bulunularak, alan çalışması da yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study examines the waqfs established in Ayaş, a district of the Ankara Sanjak during the Ottoman period, based on records in the Hurûfât Registers held by the Directorate General of Foundations. From these Hurûfât Registers, we can identify the waqf institutions located in the district center and villages, their founders, operations, the names and duties of assigned personnel, the appointment procedures, their daily allowances, and changes over time. Although the Hurûfât Registers used in this study cover the years 1688-1834, the origins of the waqfs in the district date back much further, to the mid-14th century when Ankara and its surroundings came under the Ottoman rule. To trace the history of waqfs established in Ayaş, records from the Ankara Sanjak's waqf and mufassal tahrir registers dated 1463, 1522, and 1571 were also utilized. This study aims to identify the names, founders, locations, appointed officials, appointment and dismissal procedures, and salaries of the waqf institutions such as mosques, prayer rooms, zawiyas, schools, madrasas, and fountains in the Ayaş district center and its villages during that period, based on the Hurûfât Registers. The Hurûfât Registers provide extensive information on the names of neighborhoods and villages in Ayaş, as well as insights into the social, economic, and religious life of the district's inhabitants. This study contributes to the understanding of the history of waqfs established and operating in the Ayaş district during the Ottoman period, which contributed to the development and revitalization of the region. It also helps to identify the religious, social, and cultural structures throughout the district. Additionally, new information has been provided for researchers to create an inventory of Ayaş district's waqfs and religious, social, and cultural structures. Besides the primary sources of the study, books, articles, theses, and academic works related to the subject and Ayaş were utilized, and fieldwork was conducted through visits to Ayaş and its villages.
Benzer Tezler
- Hurufat Defterlerine göre Osmanlı Döneminde Pirlevganda (Taşkent) Kazası klasik eğitim kurumlarının analizi
The town of Pirlevganda (Taşkent) during The Ottoman Empire and the analysis of classical education institutions according to the Hurufat Books
RAMAZAN DEMİRTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMAL GÜVEN
- Hurufat Defterlerine göre Birgi kazası (1691-1835)
Birgi district acording to Hurufat Registries (1691-1835)
MERVE KILIÇ
- Hurufat defterlerine göre Kır-ili kazası
The Kir-ili county according to hurufat registry
HALİS AKINCI
- Hurufat Defterlerine göre Bursa (1695-1750)
According to the Hurufat Defterleri Bursa (1695-1750)
NECİBE ARVAS
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
ArşivUludağ Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEFAİL HIZLI