Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklara iletişim başlatmanın kazandırılmasında fırsat öğretiminin etkililiği: Azerbaycan örneği
The effectiveness of incidental teaching in initiating communication to children with autism spectrum disorder: The Azerbaijan sample
- Tez No: 902870
- Danışmanlar: PROF. DR. ŞERİFE YÜCESOY ÖZKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Otizm spektrum bozukluğu, Fırsat öğretimi, İletişim başlatma, Autism spectrum disorder, Incidental teaching, Communication initiation
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Özel Eğitim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 111
Özet
Amaç: Araştırmanın amacı, otizm spektrum bozukluğu olan çocuklara iletişim başlatma becerisinin kazandırılmasında fırsat öğretiminin etkililiğini incelemektir. Araştırmada ayrıca müdahale tamamlandıktan 2, 4 ve 6 hafta sonra katılımcıların edindikleri beceriyi koruyup korumadıkları ve farklı kişi, ortam ve araç-gereçlere genelleyip genellemedikleri ile katılımcıların ebeveynlerinin hedef davranışın önemine, kullanılan yöntemin kabul edilebilirliğine ve elde edilen sonuçların anlamlılığına ilişkin görüşleri de incelenmiştir. Yöntem: Bu araştırmada, tek-denekli deneysel araştırma yöntemlerinden katılımcılar arası yoklama denemeli çoklu yoklama deseni kullanılmıştır. Araştırmanın bağımlı değişkeni iletişim başlatma, bağımsız değişkeni fırsat öğretimidir. Araştırmaya Azerbaycan'da yaşayan, otizm spektrum bozukluğu tanısı almış, 2–3 yaş arasında üç erkek çocuk katılmıştır. Araştırmanın deney süreci, başlama düzeyi, müdahale, izleme ve genelleme oturumlarından oluşmuştur. İzleme oturumları müdahale oturumları tamamlandıktan 2, 4 ve 6 hafta sonra, genelleme ön-test oturumları müdahale evresinden hemen önce, genelleme son-test oturumları ise müdahale tamamlandıktan hemen sonra gerçekleştirilmiştir. Her evre ve katılımcı için tüm oturumların en az %30'unda gözlemciler arası güvenirlik ve uygulama güvenirliği verisi toplanmış, her iki güvenirlik verisi de yüksek düzeyde bulunmuştur. Araştırmada ayrıca ebeveynlerden sosyal geçerlik verileri toplanmıştır. Bulgular: Bulgular, otizm spektrum bozukluğu olan çocuklara iletişim başlatma becerinin kazandırılmasında, kazanılan becerinin müdahale sona erdikten 2, 4 ve 6 hafta sonra korunmasında ve farklı ortam, kişi ve araç-gereçlere genellenmesinde fırsat öğretiminin etkili olduğunu göstermektedir. Ebeveynlerin görüşlerine dayalı olarak 2 belirlenen sosyal geçerlik bulguları da olumlu yöndedir. Ebeveynler çocuklara kazandırılmak istenen hedef davranışın önemli olduğunu, kullanılan müdahalenin kabul edilebilir ancak uzmanlık gerektiren bir yöntem olduğunu, kazanılan iletişim başlatma becerisinin çocukların günlük yaşamları için anlamlı olduğunu ve problem davranışların azalmasını sağladığını, ayrıca becerinin doğal ortamlara da genellendiğini belirtmişlerdir. Sonuç ve Öneriler: Fırsat öğretiminin otizm spektrum bozukluğu olan çocuklara iletişim başlatma becerisinin kazandırılmasında etkili olduğu belirlenmiştir. Fırsat öğretimi otizm spektrum bozukluğu olan çocuklara hem sözel olmayan hem de sözel becerilerin öğretiminde etkili şekilde ve kolaylıkla kullanılabilir. Bu nedenle gelecek araştırmalarda fırsat öğretiminin otizm spektrum bozukluğu olan çocuklara doğal ortamlarda ebeveynler tarafından farklı becerilerin öğretimindeki etkisi incelenebilir.
Özet (Çeviri)
Purpose: The study aimed to investigate the effectiveness of incidental teaching in teaching initiating communication skills to children with autism spectrum disorder. The study also examined whether the participants maintained the acquired skill 2, 4, and 6 weeks after the intervention and whether they generalized it to different people, environments, and materials. In addition, the views of the participants' parents on the importance of the target behavior, the acceptability of the intervention used, and the significance of the results. Method: This study employed a multiple-probe design with probe trials across participants, one of the single-case experimental. The study's dependent variable was communication initiation, and the independent variable was incidental teaching. Three boys diagnosed with autism spectrum disorder, aged 2–3, living in Azerbaijan, participated in the study. The experimental process of the study consisted of baseline, intervention, follow-up, and generalization sessions. Follow-up sessions were conducted 2, 4, and 6 weeks after the intervention sessions, generalization pre-test sessions were conducted just before the intervention condition, and generalization post-test sessions were conducted just after the completion of the intervention. Interobserver reliability and treatment integrity data were collected for at least 30% of all sessions for each condition and participant, and both reliability data were found to be high. Results: The findings demonstrated that incidental teaching was effective in teaching children with autism spectrum disorder to initiate communication, maintain the acquired skill 2, 4, and 6 weeks after the intervention, and generalize the target behavior to different settings, people, and materials. The social validity findings determined based on the views of the parents are also positive. The parents stated that the target behavior 4 was essential and meaningful for the children's daily lives, and the intervention was acceptable but required expertise, the behavior was generalized to natural environments, and the behavior change reduced problem behaviors. Conclusion and Suggestions: It has been determined that incidental teaching is effective in teaching children with autism spectrum disorder to initiate communication. Incidental teaching can be used effectively and efficiently in teaching both nonverbal and verbal communication skills to children with autism spectrum disorder. Therefore, in future studies, the effect of incidental teaching on teaching different skills to children with autism spectrum disorder by parents in natural settings can be examined.
Benzer Tezler
- Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklara soru sorarak iletişim başlatmanın kazandırılmasında temel tepki öğretiminin etkileri
The effects of pivotal response treatment in teaching question-asking initiations to children with autism spectrum disorder
GÜLDEN BOZKUŞ GENÇ
Doktora
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞERİFE YÜCESOY ÖZKAN
- Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklarda söz - öncesi sosyal iletişim becerilerinin dilin bileşenleri ile ilişkisinin incelenmesi
Examining the relationship between prelinguistic social communication skills and the components of language in children with autism spectrum disorders
MERAL ÇİLEM ÖKCÜN AKÇAMUŞ
Doktora
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FUNDA ACARLAR
- Okulöncesi ve ilkokul döneminde olan işitme kayıplı çocukların davranış problemlerinin incelenmesi
An examination of behavior problems of children with hearing loss in preschool and primary school period
ABDULLAH GENÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT DOĞAN
- Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklara iletişim becerilerinin öğretiminde özel eğitim öğretmenlerine sunulan meslektaş koçluğu paketinin etkililiği
Effectiveness of the peer coaching intervention package presented to special education teachers in teaching communication skills to children with ASD
AHMET ALPEREN YAVUZ
Doktora
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VEYSEL AKSOY
- Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklara iletişim becerilerinin kazandırılmasına ilişkin özel eğitim öğretmenlerinin görüş ve önerilerinin belirlenmesi
Determining the opinions and suggestion of special training teachers in respect of providing communication skill to those children who have autism spectrum disorder
ONUR SERT
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiOtizmde Uygulamalı Davranış Analizi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YASEMİN ERGENEKON