Türkiye'de folklor çalışmaları ve milliyetçiliğin 19 ve 20. yüzyıl halk şairlerine yansımaları
Folklore studies in Turkey and reflections of nationalism on 19th and 20th century folk poets
- Tez No: 903652
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ BORA YILMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 83
Özet
Âşık edebiyatı halkın içinde doğup gelişen bir edebiyat olduğu için her daim halkın yaşantısını yansıtmıştır. İçinde var oldukları hayatın izlerini eserlerine de taşıyan âşıkların aynı zamanda bu hayatı etkiledikleri de görülmektedir. Âşıkların eserleri okunduğunda halkın sosyal, siyasi ve kültürel yaşantısına şahit olunabilmektedir. Bu açıdan âşıkların, estetik haz vermenin yanı sıra dönemin şartlarını aktarabilmeyi ve hatta bu şartları halkın yararına olacak şekilde değiştirebilmeyi de amaçladıkları söylenebilmektedir. Ayrıca âşıkların halkın zorlu dönemlerinde yanında olup destek verme, halka rehberlik etme, aşıladığı umutla birlikte bir dayanak oluşturma, karşılaştığı yeniliklere adapte sürecini kolaylaştırma gibi sorumluluklar da yüklendiği görülmektedir. Âşıkların ürünleri incelendiğinde toplumda yaşanan değişimler görülebilmektedir. Bu sebeple herhangi bir dönemle ilgili siyasi, sosyal ve kültürel çalışma yapıldığında âşıkların şiirlerinden, âşıkların şiirleriyle ilgili çalışma yapıldığında da dönemin sosyal, siyasi ve kültürel şartlarının incelenmesi gerektiği görülmektedir. Çalışmaların anlamlı kılınması için yapılacak bu incelemeleri gerekli kılan temel özelliğin de eser-dönem ilişkisi olduğu söylenebilmektedir. Âşıkların halka olan etkisi açıktır. Ancak bu etki her dönem aynı şekillerde ve düzeyde olmamıştır. Bu farklılığın tespit edilip açıklanmaya çalışılması“Folklor Çalışmaları ve Milliyetçiliğin 19 ve 20. Yüzyıl Halk Şairlerine Yansımaları”adlı çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Âşıkların eserlerinde milliyetçiliği bu iki yüzyılda farklı şekillerde kullandıkları görülmektedir. Bu çalışmada milliyetçiliğin küresel çaptaki oluşum ve gelişimiyle başlanarak folklorun ve milliyetçiliğin Türkiye'deki gelişim süreciyle birlikte 19-20. yüzyıl şairlerindeki milliyetçilik söylemi incelenmiştir. 19 ve 20. yüzyıl, dünyada bu dönemlerde milliyetçilik akımı hızla yayıldığı için çalışmada dönem olarak seçilmiştir. Âşıklar yaşadıkları toplumdaki değişiklikleri, zorlukları, kazandıkları zaferleri yani yaşanmışlıklarını eserlere yansıtarak o dönemin koşullarının öğrenilmesine katkı sağlamışlardır. Ayrıca âşıklar halkın duyguları, coşkuları üzerinde büyük etkiye sahip olmuşlardır. Çalışmada işlenildiği gibi âşıklar 19. yüzyılda milli mücadelesini veren ve milli devletini kuran bir halkın milli duygularını kamçılayarak direnişine katkı sağlarken 20. yüzyılda da kurulan devlete ve önderine bağlılık temelli bir milliyetçilik söylemi yaratmışlardır. Çalışmanın odak noktasını milliyetçilik ve milliyetçiliğin de âşıklar üzerindeki etkisinin incelenmesi oluşturduğundan ilk bölümde Türk folklorunun milliyetçilik temelli gelişimden bahsedilmiştir. Türk folklorunun oluşumundan bahsedildikten sonra folklorun işlevlerinin milliyetçilik akımının oluşmasındaki etkisi açıklanmaya çalışılmıştır. Folklor ve milliyetçilik yorumu verildikten sonra âşıkların milliyetçilik duygusu özelinde halk üzerindeki etkisi verilmiştir. Bu etkiyle beraber oluşan ve şekillenen halk felsefesi kavramı da bir sonraki bölümün konusunu oluşturmuştur. Daha sonraki iki bölümde ise sırasıyla 19 ve 20. yüzyıl sosyal ve siyasi yaşamın âşıklara yansımalarının seçilen şiir örneklerinin yorumlanmasıyla verilmeye çalışılmıştır. 19. yüzyıl“kurtuluş umudu, milli güç ve direniş kaynaklı zulüm”temalarıyla üç, 20. yüzyıl ise“cumhuriyet sevgisi, Atatürk sevgisi, milliyetçilik ve inkılaplara karşı sevinç”temalarıyla dört alt başlıkta incelenmiştir. Bu inceleme yapılırken iki yüzyıl arasındaki sosyal ve siyasi bağlam farkının halkı, halk şairini ve şiirlerini doğrudan etkilediği görülmüştür. Bu sebeple bir sonraki bölüm 19 ve 20. yüzyıl milliyetçiliğinin şiirlere yansımasındaki farklılıklara ayrılmıştır. Bu çalışmada 19 ve 20. yüzyıl şairlerine ait milliyetçilik eksenli şiirler örneklem yöntemi kullanılarak incelenmiş olup incelenen şiirlerle milliyetçiliğin 19 ve 20. yüzyıllardaki işleniş amacının farklılığı ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
Since minstrel literature is a literature that was born and developed among the people, it has always reflected the lives of the people. It is seen that the minstrels, who carry the traces of the life they live in in their works, also influence this life. When the works of minstrels are read, the social, political and cultural life of the people can be witnessed. In this respect, it can be said that minstrels, in addition to providing aesthetic pleasure, also aimed to convey the conditions of the period and even change these conditions for the benefit of the public. In addition, it is seen that minstrels undertake responsibilities such as supporting the people in difficult times, guiding the people, creating a support with the hope they instill, and facilitating the adaptation process to the innovations they encounter. When the products of minstrels are examined, the changes in society can be seen. For this reason, when a political, social and cultural study is made about any period, it is seen that the poems of the minstrels should be examined, and when a study is made about the poems of the minstrels, the social, political and cultural conditions of the period should be examined. It can be said that the main feature that makes these examinations necessary in order to make the works meaningful is the work-period relationship. The influence of minstrels on the public is obvious. However, this impact has not been in the same form and level in every period. Identifying and trying to explain this difference constitutes the aim of the study titled“Folklore Studies and Reflections of Nationalism on 19th and 20th Century Folk Poets”. It is seen that minstrels used nationalism in different ways in their works in these two centuries. In this study, the development process of folklore in Turkey and the nationalism discourse in 19th and 20th century poets were examined. The 19th and 20th centuries were chosen as the period in the study because the nationalism movement spread rapidly in the world during these periods. Minstrels contributed to learning the conditions of that period by reflecting the changes in the society they lived in, their difficulties, their victories, that is, their experiences, in their works. In addition, minstrels had a great impact on the emotions and enthusiasm of the people. As discussed in the study, while minstrels contributed to the resistance of a people who fought their national struggle and established their national state in the 19th century by whipping up their national feelings, they also created a nationalism discourse based on loyalty to the established state and its leader in the 20th century. Since the focus of the study is the examination of nationalism and its effect on minstrels, the nationalism-based development of Turkish folklore is mentioned in the first chapter. After mentioning the formation of Turkish folklore, the effect of the functions of folklore on the formation of the nationalism movement was tried to be explained. After the interpretation of folklore and nationalism is given, the effect of minstrels on the public, specifically the sense of nationalism, is given. The concept of folk philosophy, which was formed and shaped by this influence, is the subject of the next chapter. In the next two chapters, the reflections of the social and political life of the 19th and 20th centuries on the minstrels were tried to be given, respectively, by interpreting selected poetry samples. The 19th century was examined under three subheadings with the themes of“hope for liberation, national power and oppression caused by resistance”, and the 20th century was examined under four subheadings with the themes of“love of the republic, love of Atatürk, nationalism and joy against the revolutions”. While making this analysis, it was seen that the difference in social and political context between the two centuries directly affected the people, folk poets and their poems. For this reason, the next chapter is devoted to the differences in the reflection of 19th and 20th century nationalism in poems. In this study, nationalism-oriented poems belonging to 19th and 20th century poets were examined using the sampling method, and the difference in the purpose of processing nationalism in the 19th and 20th centuries was revealed through the analyzed poems.
Benzer Tezler
- Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki etnografya müzeleri ile bu bölge müzelerindeki etnografik eser seksiyonlarının idari, sosyal ve kültürel açıdan incelenmesi
Administrative, social and cultural examination of ethnographic museums and sections of Ethnographic articles in the Eastern Anatolia Region
HATİCE ENGİN
Doktora
Türkçe
2022
MüzecilikVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET KULAZ
- Türk Ocakları ve Türk Yurdu Dergisi (1949-1970)
Türk Ocakları and Türk Yurdu Journal (1949-1970)
ÖZLEM SEYHAN
- Milli Folklor Enstitüsü ve halkbilimi çalışmalarındaki yeri
National Folklore Institute and related with Turkish folklore's working
ZERRİN KARAGÜLLE
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZKUL ÇOBANOĞLU
- 1938-1966 yılları arası Türk folklor tarihçesi
Between 1938 and 1966 years history of Turkish folklore
PINAR KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖCAL OĞUZ
- Çekme ritual in a village of Black Sea Region in Turkey: bride kidnapping as a critique of alternative systems of marriage
Türkiye'de Karadeniz Bölgesi'nin bir köyünde 'Çekme' ritüeli: Alternatif evlilik sistemlerine bir eleştiri olarak kız kaçırma
FETHİYE BEŞİR
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Halk Bilimi (Folklor)Orta Doğu Teknik ÜniversitesiKadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET CİHAN ECEVİT