Türkiye'de kripto para seçimini etkileyen kriterlerin ve alternatiflerin AHP yöntemi ile belirlenmesi
Determination of the criteria and alternatives affecting the choice of crypto currency in Turkey using the AHP method
- Tez No: 907194
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ RANA ŞEN DOĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonometri, Econometrics
- Anahtar Kelimeler: Kripto Para Yatırımı, Türkiye, Çok Kriterli Karar Verme, AHP Yöntemi, Faktör Analizi, Cryptocurrency Investment, Turkey, Multi-Criteria Decision Making, AHP Method, Factor Analysis
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Manisa Celal Bayar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Ekonometri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ekonometri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 97
Özet
Bu tez çalışması, Türkiye'de kripto para birimlerine yönelik yatırım tercihlerini etkileyen kriterleri belirleme ve bu kriterler yardımıyla kripto para birimleri arasında seçim yapma amacını taşımaktadır. Bu amaç doğrultusunda, ilk aşamada kriterler arasında faktör analizi gerçekleştirilmiş ve kriterlerin sistematik bir sınıflandırılması yapılmıştır. Ardından, sınıflandırılmış kriterlerin detaylı bir incelemesi için Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) yöntemi başvurulmuştur. Bu yöntemle, bireylerin yatırım tercihlerini etkileyen kriterler belirlenmiş ve etki dereceleri üzerinden kademeli bir sıralama gerçekleştirilmiştir. İkinci aşamada ise, Mayıs 2023 tarihine ait piyasa değerlerini temel alarak Türkiye'de en yüksek işlem hacmine sahip kripto paralar arasından en optimal alternatifin belirlenmesi ve sıralaması AHP yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda, piyasa değerleri üzerinden yapılan analiz, yatırımcıların tercihlerini anlamak adına önemli bir perspektif sunmaktadır. Beş bölümden oluşan tez çalışmasının birinci bölümünde, kripto para yatırım tercihlerini etkileyen faktörleri anlamaya yönelik bir temel oluşturmak amacıyla kripto paranın evrimi, paradan kripto paraya geçişin tarihsel gelişimi, kripto paranın temel özellikleri, blok zincir teknolojisinin ortaya çıkışı anlatılmıştır. İkinci bölümde, Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH), Binance Coin (BNB), Ripple (XRP) ve Cardano (ADA) gibi kripto para alternatifleri detaylı bir şekilde incelenmiş, kripto para seçimini etkileyen çeşitli kriterler ele alınmış ve literatür taraması yapılarak çalışmanın teorik çerçevesi oluşturulmuştur. Üçüncü bölümde, kullanılan yöntemler detaylı bir şekilde açıklanmış; veri toplama süreci, uzman görüşü alma, açıklayıcı faktör analizi ve AHP yöntemi anlatılmıştır. Dördüncü bölümde, açıklayıcı faktör analizi ve AHP yöntemine dayalı olarak elde edilen bulgular sunulmuştur. Son bölümde ise çalışmanın ana sonuçları özetlenmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre, açıklayıcı faktör analizi kullanılarak belirlenen 21 kriter, 6 ana kriter/faktör boyutuna indirgenmiştir. Bu ana kriterler, Pazar, Teknik, Sosyal, Kişisel, Medya ve Ekonomik faktörleri içermektedir. Ayrıca, AHP yöntemi kullanılarak yapılan ikili karşılaştırmalar sonucunda, bu ana kriterlerin etki dereceleri üzerinden sıralaması Pazar > Teknik > Sosyal > Kişisel > Ekonomik > Medya olarak belirlenmiştir. Bulgular, söz konusu faktörlerin farklı kripto para birimlerinde farklı önceliklere sahip olduğunu göstermektedir. Örneğin, Pazar, Kişisel ve Medya faktörlerinde BTC ilk sırada yer alırken; Sosyal ve Ekonomik açıdan ETH tercih edilmektedir. Son olarak, kripto para birimi alternatifleri açısından yapılan genel değerlendirmede ise sıralama BTC > ETH > BNB > XRP > ADA şeklinde, en çok tercih edilenden en az tercih edilene doğru olmuştur.
Özet (Çeviri)
This thesis aims to determine the criteria influencing investment preferences in cryptocurrencies in Turkey and to make choices among cryptocurrency alternatives based on these criteria. In pursuit of this objective, a factor analysis was initially conducted among the criteria, and a systematic classification of the criteria was established. Subsequently, the Analytic Hierarchy Process (AHP) method was employed for a detailed examination of the classified criteria. Through this method, criteria affecting individuals' investment preferences were identified and ranked based on their impact levels. In the second stage, using the market values as of May 2023, the determination and ranking of the optimal alternative among cryptocurrencies with the highest transaction volume in Turkey were conducted through the AHP method. In this context, the analysis based on market values provides a significant perspective for understanding investors' preferences. The first chapter of the five-chapter thesis aims to build a foundation for understanding factors influencing cryptocurrency investment preferences. The evolution of cryptocurrency, historical development of the transition from traditional currency to cryptocurrency, fundamental characteristics of cryptocurrency, and the emergence of blockchain technology are discussed. In the second chapter, detailed examinations of cryptocurrency alternatives such as Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH), Binance Coin (BNB), Ripple (XRP) ve Cardano (ADA) are conducted. Various criteria influencing cryptocurrency selection are explored, and a literature review is conducted to establish the theoretical framework. The third chapter provides a detailed explanation of the methods employed, including the data collection process, expert opinions, explanatory factor analysis, and the AHP method. The fourth chapter presents the findings obtained through explanatory factor analysis and the AHP method. The final chapter summarizes the main results of the study. According to the research findings, the 21 criteria identified through explanatory factor analysis were reduced to 6 main criteria/factor dimensions. These main criteria encompass Market, Technical, Social, Personal, Media, and Economic factors. Furthermore, based on binary comparisons conducted using the AHP method, the ranking of these main criteria in terms of their impact levels was determined as Market > Technical > Social > Personal > Economic > Media. The results indicate that these factors have different priorities in various cryptocurrencies. For instance, BTC ranks first in Market, Personal, and Media factors, while ETH is preferred in terms of Social and Economic aspects. Finally, in the overall assessment of cryptocurrency alternatives, the ranking was determined as BTC > ETH > BNB > XRP > ADA, moving from the most to least preferred.
Benzer Tezler
- Türkiye'de kripto para farkındalığı ve tutumu: Duygu analizi ve istatistiksel analiz ile bir değerlendirme
Cryptocurrency awareness and attitudes in Turkey: An evaluation with sentiment and statistical analysis
İSMAİL BAYRAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Yönetim Bilişim SistemleriSakarya ÜniversitesiYönetim Bilişim Sistemleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYKUT HAMİT TURAN
- Cryptocurrency awareness and trends in cryptocurrency ownership inTurkey: A new era of financial literacy
Türkiye'de kripto para bilinci ve kripto para sahipliğinde eğilim: Yeni bir finans okuryazarlığı dönemi
AQSA AFZAL
- Türkiye'de kripto para biriminin benimsenmesini etkileyen faktörler
Factors affecting cryptocurrency adoption in Turkey
HELY MUSLIH
- Türkiye'de kripto para ile ilgili haberlerin gazetelerin dijital sayfalarındaki yansımaları: Hürriyet, Dünya ve Cumhuriyet Gazeteleri örneği
The reflections of cryptocurrency news on the digital pages of newspapers in Turkey: Examples of Hurriyet, Dunya and Cumhuriyet Newspapers
HELİN AKSU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Gazetecilikİstanbul ÜniversitesiGenel Gazetecilik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜVEN NECATİ BÜYÜKBAYKAL
- Türkiye'de kripto paraların yatırım ve ödeme aracı açısından değerlendirilmesi
Evaluation of cryptocurrencies as an investment and payment instrument in Turkey
KÜBRA ATLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İşletmeİstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZLEM YILMAZ
