Çocuklar için düzenlenen özel gün etkinliklerinde annelerin ritüel ve alışveriş deneyimleri: Keşfedici sıralı karma bir araştırma
Ritual and shopping experiences of mothers in special day events organized for children: An exploratory sequential mixed study
- Tez No: 907428
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUTLU UYGUN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Aksaray Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 445
Özet
Bu çalışmada, Türk kültüründe kadınların çocukları için düzenledikleri özel gün etkinliklerine (ritüellerine) ve bu etkinliklere yönelik alışverişlere yükledikleri öznel anlamları ya da deneyimlerini tüketici deneyimi bakış açısı ile keşfederek, buna ilişkin bir kuram oluşturmak; odaklanılan kuramın merkezi olgusunu oluşturan ritüel deneyimleri ve kuramlaştırılan sonuç kavramlarını (olgularını) ölçmeye hizmet edecek geçerli ve güvenilir ölçekler geliştirmek; ve geliştirilen ölçeklerden yararlanarak toplanan veri ile oluşturulan kuramı test etmek amaçlanmıştır. Bu amacı karşılayabilmek için keşfedici sıralı karma yöntem araştırma deseninden yararlanılarak, nitel aşama ile başlayan araştırma sonucunda bağlama özgü bir kuram oluşturulmuş, nicel ara aşama ile bu kurama dayalı olarak ritüel deneyimleri, ritüele olan bağlılık ve ritüel alışveriş deneyimleri ölçekleri (ölçme araçları) geliştirilmiş ve nihai nicel aşama ile geliştirilen bu ölçekler yoluyla toplanan veri ile nitel aşamada oluşturulan kurama dayalı yapısal model test edilmiş, böylece kuramın genellenebilirliği de incelenmiştir. Araştırmanın ilk aşaması olan nitel araştırma kapsamında, veri doygunluğu dikkate alınarak Türkiye'nin çeşitli illerinde ikamet eden ve çocuk sahibi olan 17 kadın katılımcıdan yarı yapılandırılmış görüşme ve fotoğrafa dayalı öyküleme veri toplama teknikleri ile görüşme verisi toplanmıştır. Nitel verinin tümevarım yöntemi esas alınarak tematik ve eksensel kodlama ile analiz edilmesiyle annelerin çocukları için düzenledikleri özel gün etkinlikleri bağlamında yaşadıkları deneyimler keşfedilmiş ve bu deneyimlerin ritüel bağlılığı ve ritüel alışveriş deneyimi temel olguları (kavramları) ile kavramsal ilişki örüntüsüne sahip olduğu belirlenmiştir. Böylelikle bu aşama sonrasında bir ritüel deneyim kuramı ortaya çıkmıştır. Bu kuram çerçevesinde ritüel deneyimlerinin sosyal deneyim, sembolik deneyim, fantezi deneyimi, nostalji deneyimi, öğrenme deneyimi, eğlence deneyimi, estetik deneyim, manevi deneyim ve kaçış deneyimi ana temalarında toplandığı; ritüel alışveriş deneyimlerinin ise, duygusal deneyim, sembolik deneyim ve faydacı (akılcı) deneyim ana temalarından oluştuğu belirlenmiştir. Çalışmanın ara aşaması olan ölçek geliştirme aşamasında ve nicel araştırma kapsamında, nitel veriden ortaya çıkan ritüel deneyimleri kuramındaki ilgili deneyimleri ve olguları (kavramları) ölçmeye hizmet edecek geçerli ve güvenilir ölçekler geliştirmek ve bu ölçeklerin yapı geçerliliklerini doğrulamak amaçlanmıştır. Bu amacı karşılamak üzere iki saha araştırması yürütülmüştür. Birinci saha araştırmasında, kişisel özelliklere sahip bazı soruların yanısıra ilgili ölçeklerin ilk madde havuzunu oluşturan maddeleri içeren bir anket yoluyla nitel araştırma katılımcılarıyla benzer kişisel özelliklere sahip 552 kişiden kolayda ve kartopu örnekleme yöntemlerine göre veri toplanmıştır. Toplanan bu verilerin analizinde Jamovi istatistik paket programı kullanılarak her bir ölçek için gerçekleştirilen madde analizlerinin yanısıra FACTOR yazılımı ile oluşturulan ölçeklerin yapı geçerliliğini değerlendirmek, madde setinin altında yatan boyutluluğu incelemek amacıyla Açımlayıcı Faktör Analizi gerçekleştirilmiştir. İkinci saha araştırmasında ise 568 kişiden kolayda ve kartopu örnekleme yöntemlerine göre veri toplanmış olup, öncelikle benzer amaçla FACTOR yazılımı ile tekrar Açımlayıcı Faktör Analizi yürütülmüş ve sonrasında boyutsal yapısı keşfedilen ölçeklerin yapı geçerliğini doğrulamak için Jamovi istatistik paket programı kullanılarak Doğrulayıcı Faktör Analizi ve çalışmada ortaya konan yapısal modelin test edilmesi için de Yapısal Eşitlik Modellemesi Analizi gerçekleştirilmiştir. Yürütülen bu analizler sonucunda ritüel deneyimlerinin; sosyal deneyimler, sembolik deneyimler, duygusal deneyimler, estetik deneyimler, kaçış deneyimleri ve manevi deneyimler olmak üzere altı boyutlu bir yapıya sahip olduğu tespit edilmiştir. Ritüel alışveriş deneyimleri ile ilgili ise, duygusal, sembolik ve faydacı (akılcı) alışveriş deneyimlerinden oluşan üç faktörlü bir yapı elde edilmiştir. Ritüele olan bağlılığın ise, duygusal bağlılık ve devam bağlılığı olarak iki faktörlü ya da tek faktörlü bir yapı ile temsil edilebileceği belirlenmiştir. Nicel ara aşamada elde edilen ölçüm modellerinin, hem nihai nicel aşamadaki veri ile oldukça iyi uyum gösterdiği hem de nitel aşamada ortaya konulan kuram ile büyük ölçüde örtüşerek, bu kuramı destekler nitelikte olduğu sonuçlara yansımıştır. Ayrıca, yürütülen ölçüm değişmezliği analizlerinden elde edilen sonuçlar, bu ölçeklerin ve ölçüm modellerinin farklı kişisel özelliklere sahip bireyler için gruplar arasındaki farklılıkların incelenmesinde de kullanılabilir nitelikte olduklarını göstermiştir. Son olarak oluşturulan kurama dayalı yürütülen yapısal model analizi sonuçları; manevi ritüel deneyimi dışında ritüele ilişkin duygusal alışveriş deneyimi ile diğer tüm ritüel deneyimleri arasındaki doğrudan ilişkilerin istatistiksel olarak anlamlı olduğuna ve bu ilişkiler açısından estetik ritüel deneyiminin en yüksek doğrudan etkiye sahip olduğuna; sembolik alışveriş deneyimi açısından ritüele olan bağlılığın en yüksek doğrudan etkiye sahip olduğuna; faydacı alışveriş deneyimi açısından ise, sosyal ritüel deneyiminin en yüksek doğrudan etkiye sahip olduğuna işaret etmektedir. Ritüele olan bağlılık açısından ise, sosyal ritüel deneyimi ve manevi ritüel deneyimi dışında diğer tüm doğrudan ilişkilerin istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir. Bu açıdan sembolik ritüel deneyiminin en yüksek doğrudan etkiye sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca, ritüele olan bağlılık değişkeninin, sembolik ritüel deneyimi, estetik ritüel deneyimi ve ritüel kaçış deneyimi ile ritüele ilişkin duygusal, sembolik ve faydacı alışveriş deneyimleri arasındaki ilişkilerde anlamlı bir aracılık etkisine sahip olduğu da sonuçlara yansımıştır. Ritüele olan bağlılık değişkeninin en yüksek aracılık etkisinin, sembolik ritüel deneyimi ile sembolik alışveriş deneyimi arasında olduğu tespit edilmiştir. Doğrudan ilişkiler dikkate alındığında; istatistiksel olarak anlamsız olan sembolik ritüel deneyimi ve kaçış deneyimi ilişkilerinin, ritüele olan bağlılık değişkeninin aracı işlevi ile anlamlı olması, bu değişkenin ilgili modelde öngörüldüğü gibi, önemli bir aracılık görevi üstlendiğine işaret etmesi bakımından dikkate değer bir sonuç olarak öne çıkmıştır. Son olarak ritüel deneyimlerinin alt boyutlarının ritüele ilişkin alışveriş deneyimlerinin alt boyutları üzerindeki toplam etkilerine ilişkin sonuçlar; ritüele ilişkin duygusal ve sembolik alışveriş deneyiminin benzer şekilde en önemli yordayıcı değişkeninin estetik ritüel deneyimi; faydacı alışveriş deneyiminin en önemli yordayıcı değişkeninin ise sosyal ritüel deneyimi olduğunu ortaya koymuştur. Son tahlilde ölçeklere ilişkin tüm yapı geçerliliği doğrulama sonuçlarının ve yapısal model analizi sonuçlarının, gerek her bir ölçeğin ve ölçüm modelinin gerekse test edilen yapısal modelin (kuramın) genellenebilirliğini de desteklediği görülmüştür.
Özet (Çeviri)
This study aims to explore the subjective meanings or experiences that women in Turkish culture attribute to special day events (rituals) they organize for their children and the purchases they make for these events from a consumer experience perspective and to build a theory about this; to develop valid and reliable scales that will serve to measure the ritual experiences and the theorized outcome concepts (phenomena) that constitute the central phenomenon of the focused theory; and to test the theory formed with the data collected using the developed scales. In order to meet this aim, an exploratory sequential mixed method research design was used; a context-specific theory was developed as a result of the research that started with the qualitative phase; ritual experiences, ritual commitment and ritual shopping experiences scales (measurement tools) were developed based on this theory in the quantitative intermediate phase; and the structural model based on the theory developed in the qualitative phase was tested with the data collected through these scales developed in the final quantitative phase, and thus the generalizability of the theory was also examined. Within the scope of the qualitative research, which is the first stage of the research, interview data were collected from 17 female participants who reside in various provinces of Turkey and have children through semi-structured interviews and photo-based narrative data collection techniques, taking into account data saturation. By analyzing the qualitative data with thematic and axial coding based on the inductive method, the experiences of mothers in the context of special day activities organized for their children were discovered and it was determined that these experiences have a conceptual relationship pattern with the basic phenomena (concepts) of ritual commitment and ritual shopping experience. Thus, a ritual experience theory emerged after this stage. Within the framework of this theory; ritual experiences are grouped under the main themes of social experience, symbolic experience, fantasy experience, nostalgia experience, learning experience, entertainment experience, aesthetic experience, spiritual experience and escape experience; while ritual shopping experiences are grouped under the main themes of emotional experience, symbolic experience and utilitarian (rational) experience. In the scale development phase, which is the intermediate stage of the study, and within the scope of the quantitative research, it was aimed to develop valid and reliable scales that would serve to measure the relevant experiences and phenomena (concepts) in the ritual experiences theory that emerged from the qualitative data and to verify the construct validity of these scales. Two field studies were conducted to meet this aim. In the first field study, data were collected from 552 individuals with similar personal characteristics to the qualitative research participants through a questionnaire that included some questions on personal characteristics as well as items that formed the initial item pool of the relevant scales, using convenience and snowball sampling methods. In the analysis of the collected data, in addition to the item analyses performed for each scale using the Jamovi statistical package program, Exploratory Factor Analysis was performed to evaluate the construct validity of the scales created with the FACTOR software and to examine the underlying dimensionality of the item set. In the second field research, data were collected from 568 people according to convenience and snowball sampling methods. First, Exploratory Factor Analysis was conducted again with the FACTOR software for similar purposes, and then Confirmatory Factor Analysis was conducted using the Jamovi statistical package program to confirm the construct validity of the scales whose dimensional structure was discovered, and Structural Equation Modeling Analysis was performed to test the structural model put forward in the study. As a result of these analyses, it was determined that ritual experiences have a six-dimensional structure; social experiences, symbolic experiences, emotional experiences, aesthetic experiences, escape experiences and spiritual experiences. Regarding ritual shopping experiences, a three-factor structure consisting of emotional, symbolic and utilitarian (rational) shopping experiences was obtained. It was determined that ritual commitment can be represented by a two-factor or one-factor structure as emotional commitment and continuance commitment. It was reflected in the results that the measurement models obtained in the quantitative intermediate stage were both well matched with the data in the final quantitative stage and supported the theory put forward in the qualitative stage. Moreover, the results of measurement invariance analyses showed that these scales and measurement models can be used to examine differences between groups for individuals with different personal characteristics. Finally, the results of the structural model analysis based on the constructed theory indicate that the direct relationships between emotional shopping experience and all other ritual experiences are statistically significant except for spiritual ritual experience and that aesthetic ritual experience has the highest direct effect in terms of these relationships; commitment to ritual has the highest direct effect in terms of symbolic shopping experience; and social ritual experience has the highest direct effect in terms of utilitarian shopping experience. In terms of commitment to ritual, all direct relationships except social ritual experience and spiritual ritual experience are statistically significant. In this respect, it was revealed that symbolic ritual experience had the highest direct effect. In addition, it was also reflected in the results that the variable of commitment to ritual had a significant mediating effect on the relationships between symbolic ritual experience, aesthetic ritual experience, ritual escape experience and emotional, symbolic and utilitarian shopping experiences related to ritual. The highest mediation effect of ritual commitment variable was found to be between symbolic ritual experience and symbolic shopping experience. Considering the direct relationships, the fact that the statistically insignificant relationships of symbolic ritual experience and escape experience were significant with the mediating function of the commitment to ritual variable was a remarkable result in terms of indicating that this variable undertook an important mediating role as predicted in the relevant model. Finally, the results regarding the total effects of the sub-dimensions of ritual experiences on the sub-dimensions of ritual shopping experiences revealed that the most important predictor variable of ritual emotional and symbolic shopping experiences was aesthetic ritual experience, while the most important predictor variable of utilitarian shopping experiences was social ritual experience. In the final analysis, all the construct validity validation results and the results of the structural model analysis supported the generalizability of each scale and measurement model as well as the tested structural model (theory).
Benzer Tezler
- Günlük yaşamda kullanılan aile içi müzik etkinlikleri ile okul öncesi dönemdeki çocukların sosyal iletişim becerileri ve duygu düzenleme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between family music activities used in daily life and social communication skills and emotion regulation skills of preschool children
ERDEM OCAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimUfuk ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EDA KARACAN
- Türk eğitim sistemi içerisinde özel dershanelerin yeri, gelişmesi ve fonksiyonları (Aydın Körfez Dershaneleri örneğinde)
Başlık çevirisi yok
TURAN ÖZTÜRK
- Alan temelli bilgisayarsız kodlama entegrasyon eğitimi ve uygulamaya yansımaları
Field-base computer science unplugged intergration training and its impacts on practices
EDA YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolOndokuz Mayıs ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. POLAT ŞENDURUR
- Die wirkung der pragmalinguistik auf den daf unterricht
Edimbilimin Almanca yabancı dil dersine etkisi
HATİCE KOÇ
Yüksek Lisans
Almanca
2022
Alman Dili ve EdebiyatıNecmettin Erbakan ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN YILMAZ
- Okul öncesi eğitim programındaki karakter eğitiminin incelenmesi ve okul öncesi öğretmenlerinin karakter eğitimi hakkındaki görüşleri
The investigation of character education in pre-school education program and the opinions of character education of pre-school teachers
MUHAMMED ÇATALBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLAY BEDİR