Geri Dön

Alkol ve madde kullanım bozukluğunda bilişsel işlev değerlendirmesi: Kısa Yürütücü İşlev Değerlendirme Aracı'nın Türkçe standardizasyon çalışması

Assessment of cognitive functions in alcohol and substance use disorder: Turkish standardization study of the Brief Executive Function Assessment Tool

  1. Tez No: 907973
  2. Yazar: ESMA NUR UÇAR
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. DERYA DURUSU EMEK SAVAŞ
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Psikoloji, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 216

Özet

Madde kullanım bozukluğunda yürütücü işlev kayıpları hem sebep hem sonuç olarak rol almakta ve tedavi sürecini olumsuz etkilemektedir. Alanyazında tedavide verimliliği artırmak için yürütücü işlevlerin iyileştirilmesinin önemi vurgulamakta ve bilişsel işlevlerin kapsamlı değerlendirilmesi önerilmektedir. Ancak, alandaki testlerin hiçbiri madde kullanım bozukluğuna özgü geliştirilmemiştir. Berry ve diğerleri, madde kullanım bozukluğunda yürütücü işlevler başta olmak üzere bilişsel işlevlerin kapsamlı değerlendirildiği ilk test olan Kısa Yürütücü İşlev Değerlendirme Aracı'nı (Brief Executive Function Assessment Tool) geliştirmiştir. Ancak, testin Türkiye'de kullanılabilmesi için standardizasyon çalışmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu tez araştırmasının amacı, Kısa Yürütücü İşlev Değerlendirme Aracı'nı Türkçeye uyarlamak, Türkçe standardizasyonunu, geçerlik-güvenirlik çalışmalarını yapmak ve sağlıklı katılımcılar için norm değerlerini belirlemektir. Araştırmada madde kullanım bozukluğu olan 79 kişi ve 180 sağlıklı katılımcı yer almış; gruplar yaş ve eğitim düzeyi açısından dengelenmiştir. Araştırmaya madde olarak alkol, kannabis, varsandıranlar, uçucular, opiyatlar, dinginleştirici uyku verici ya da kaygı gidericiler ve uyarıcılar dâhil edilmiştir. Test Türkçeye uyarlanmış; pilot uygulamalar gerçekleştirilmiş, uygulama ve puanlama kılavuzuyla kullanıma hazır hale getirilmiştir. Testin güvenirliği uygulayıcılar arası güvenirlik, test-tekrar test güvenirliği, iç tutarlık güvenirliği ile; geçerliğiyse ayırt edici geçerlik, yapı geçerliği, kriter geçerliğiyle değerlendirilmiştir. Bulgular, testin geçerli ve güvenilir olduğunu göstermiştir. Madde kullanım bozukluğu grubunun test puanlarının, sağlıklı katılımcılardan düşük olduğu, grupları ayıran en ideal kesme noktasının ≤20 olduğu saptanmıştır. Sağlıklı katılımcılarda test puanının yaş ilerledikçe azaldığı, eğitim yılı ve düzeyine paralel arttığı, cinsiyetten etkilenmediği bulunmuştur. Bulgular alanyazın doğrultusunda tartışılmış, sınırlılıklar vurgulanarak gelecek çalışmalara önerilerde bulunulmuştur. Sonuç olarak, Kısa Yürütücü İşlev Değerlendirme Aracı, Türkiye'de madde kullanım bozukluğunda kullanılabilecek geçerli ve güvenilir tarama testi olarak kullanımına sunulmuştur.

Özet (Çeviri)

In substance use disorder (SUD), executive function deficits play a role as both cause and effect and even negatively affect the treatment process. The literature emphasizes the importance of improving executive functions to increase the efficiency of treatment, and a comprehensive assessment of cognitive functions is recommended. However, none of the tests used in the field have been developed specifically for SUD. Berry and colleagues developed the Brief Executive Function Assessment Tool (BEAT), the first test to comprehensively assess cognitive functions, especially executive functions, in SUD. However, a standardization study is needed for the test to be used in Türkiye. The aim of this thesis is to adapt the Brief Executive Function Assessment Tool into Turkish, to conduct Turkish standardization and validity-reliability studies, and to determine norm values for healthy participants. The study included 79 people with SUD and 180 healthy participants; the groups were balanced in terms of age and education level. The substances included alcohol, cannabis, hallucinogens, inhalants, opiates, sedative-hypnotics or anxiolytics and stimulants. The test was adapted into Turkish, pilot applications were conducted, and the test was prepared for use with the administration and scoring guide. The reliability of the test was assessed by inter-rater reliability, test-retest reliability and internal consistency, and the validity of the test was assessed by discriminant validity, construct validity and criterion validity. The findings revealed that the test was valid and reliable. The test scores of the SUD group were lower than those of the healthy participants and the ideal cut-off point separating the groups was ≤20. The test score of healthy participants decreased with increasing age, increased in parallel with years and level of education, but was not affected by gender. The findings were discussed in line with the literature, limitations were emphasized, and suggestions were made for future studies. In conclusion, the BEAT is introduced as a valid and reliable screening test that can be used in SUD in Türkiye.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    777083

    Madde kullanım bozukluğunda yürütücü işlevlerin değerlendirilmesi

    Assessment of executive functions in substance use disorder

    MAKBULE CANSU BİRİKMEN TEKİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    NörolojiErciyes Üniversitesi

    Nörobilim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FÜSUN FERDA ERDOĞAN

  2. Tez No

    616377

    Alkol ve madde kullanım bozukluğunda bilişsel davranışçı model temelli psikoeğitim destekli müziğin stres, öz yeterlilik ve relaps düzeyine etkisi

    The effects of cognitive behavioral psychoeducation supported themusic on perceived stress, self sufficiency and relapse levels i̇n alcohol and substance abuse disorders

    KÜBRA KAYAOĞLU

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    HemşirelikAtatürk Üniversitesi

    Psikiyatri Hemşireliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ÖZLEM ŞAHİN ALTUN

  3. Tez No

    834198

    Madde kullanım bozukluğunda bilişsel davranışçı yaklaşım temelli psikoeğitimin bağımlılık profili, öz yeterlilik ve bağımlılık seyrine etkisinin incelenmesi: randomize kontrollü deneysel çalışma

    Examination of the effect of cognitive behavioral approach-based psychoeducation on addiction profile, self-efficacy and addicti̇on outcome in substance use di̇sorder: a randomi̇zed controlled experimental study

    CİHAN KOCAİRİ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    HemşirelikAydın Adnan Menderes Üniversitesi

    Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FATMA DEMİRKIRAN

    DOÇ. DR. MERİH ALTINTAŞ

  4. Tez No

    871180

    Alkol kullanım bozukluğunda ruminasyon ve yürütücü işlevler arasındaki ilişkinin incelenmesi

    The relation between rumination and executive functions in alcohol use disorder

    TUĞBA BOZDEMİR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    PsikolojiAnkara Üniversitesi

    Spor Hekimliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İNCİ ÖZGÜR İLHAN

  5. Tez No

    708411

    Alkol ve madde kullanım bozukluğu tanısı ile yatarak tedavi gören olgularda görsel ve işitsel bellek performansları

    Visual and auditory memory performances in inpatient treatment of alcohol and substance use disorder diagnosis

    BERFİN RUKEN TAŞKIN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    PsikiyatriEge Üniversitesi

    Ruh Sağlığı ve Psikiyatri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HAKAN COŞKUNOL

Geri Dön