Elmadağ'da ocaklık geleneği ve halk hekimliği
Hearths tradation and folk medicine in Elmadağ
- Tez No: 908324
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÜLTEN KÜÇÜKBASMACI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Halk Sağlığı, Folklore, Public Health
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kastamonu Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 168
Özet
İnsanlığın varoluşundan bu yana devam eden sağlığın sürdürülmesi ihtiyacından doğan sağaltıcılar ve tedavi ritüelleri günümüze kadar bir gelenek etrafında şekillenerek gelmiştir. Bu çalışmada, Ankara'nın Elmadağ ilçesinde günümüzde çeşitli hastalık ve rahatsızlıkların tedavisinde başvurulan halk hekimliği uygulamaları, ocaklar ve bu ocaklar etrafında oluşan ritüeller incelenmiştir. Bu doğrultuda, Elmadağ bölgesinde halk hekimliği ve ocaklık geleneği kapsamında belirlenen 95 kaynak kişiyle görüşülmüştür. Yapılan çalışma beş ana başlıktan ve sonuç bölümünden oluşmaktadır. Çalışmanın giriş kısmında halk bilimi ile ilgili temel kavramlar açıklanarak, araştırma alanı Elmadağ hakkında genel bilgiler verilmiştir. İkinci bölümünde halk hekimliği ve ocaklık geleneği kavramları tanımlanarak ocaklık geleneğinde kültün yeri açıklanmıştır. Üçüncü bölümde Elmadağ ilçesinde ocakların uyguladıkları sağaltım ritüelleri aktarılmıştır. Dördüncü bölümde Elmadağ'da kullanılan sağaltım yöntemleri verilmiştir. Son bölümde ise alanda yapılan anket çalışması verileri Elmadağlıların halk hekimliği uygulamalarına dair tutumları başlığıyla verilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, bölge halkı, halk hekimliği uygulamaları ve ocaklık geleneğini koruyarak bu geleneksel tedavi yöntemlerini sürdürmektedir. Bölgede tespit edilen kaynak kişiler arasında ağrı bağlama ocağı, aydaş ocağı, bademcik ocağı, bakır basması ocağı, bulgur püskürtmesi ocağı, felçli sıvama ocağı, gelincik ocağı, göbek çekme ocağı, göz çıbanı ocağı, it dirseği ocağı, korku ocağı, köstün ocağı, kulunç kırma ocağı, kurşun dökme ocağı, nazar ocağı, pamukçuk ocağı, parpılama ocağı, sarılık kesme ocağı, siğil ocağı, temre ocağı gibi hastalıkları tedavi eden farklı sağaltıcılar yer almıştır. Bu ocaklarla yapılan görüşmeler sonucunda elde edilen veriler, bağlam merkezli teorilerden icra kuramı ve işlevsel halk bilimi kuramı çerçevesinde değerlendirilmiştir. Halk bilimi çalışma alanı içinde geleneksel bilgi kapsamında değerlendirilen ocaklık geleneği ve halk hekimliği sağaltım ritüelleri göz önüne alındığında, Elmadağ ilçe merkezine bağlı köylerde halk hekimliği, ocaklar ve bu ocaklar etrafında oluşan sağaltım ritüelleri tespit edilmiştir. Bu geleneksel bilginin gelecek nesillere aktarılması amacıyla nitel araştırma yöntemlerinden mülakat ve gözlem tekniği, nicel araştırma yöntemlerinden ise anket tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, Elmadağ ilçesinde halk hekimliği ve ocaklık geleneğinin devam etmekte olduğu, bu ritüellerin toplumsal bağlamda çeşitlenerek yaşatılmaya devam ettiği belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
The healers and treatment rituals, arising from the need to maintain health throughout human history, have continued to evolve around a tradition that has shaped up until today. This study examines the folk medicine practices, lodges, and the rituals surrounding these lodges used in the treatment of various diseases and ailments in the Elmadağ district of Ankara. In this context, interviews were conducted with 95 resource persons identified in the field of folk medicine and the lodge tradition in the Elmadağ region. The study consists of five main sections and a conclusion. In the introduction, fundamental concepts related to folklore are explained, and general information about the research area, Elmadağ, is provided. The second section defines the concepts of folk medicine and the tradition of ocaklık, explaining the role of the kült within this tradition. The third section presents the healing rituals practiced by the ocaks in the Elmadağ district. The fourth section outlines the healing methods used in Elmadağ. Finally, the last section presents data from a survey conducted in the area regarding the attitudes of Elmadağ residents towards folk medicine practices. According to the findings, the local people continue to preserve and practice these traditional healing methods while maintaining folk medicine practices and the lodge tradition. Among the key informants identified in the region were healers practicing treatments for conditions such as pain binding, adenitis, tonsil diseases, copper press, bulgur sprinkling, paralysis rubbing, gelincik, belly pulling, eye boil, dog elbow, fear, köstün, neck cracking, lead pouring, evil eye, thrush, parpılama, jaundice cutting, warts, and temre. The data obtained from interviews with these healers have been evaluated within the framework of context-centered theories, including the performance theory and functional folklore theory. When considering the folk medicine healing rituals and the lodge tradition within the scope of traditional knowledge in the field of folklore, it was found that folk medicine practices and healing rituals associated with lodges continue in the villages of Elmadağ district. To transfer this traditional knowledge to future generations, qualitative research methods, such as unstructured interviews and observation, and quantitative research methods, such as surveys, were used. As a result of the study, it was determined that the folk medicine and lodge tradition continues in the Elmadağ district, and these rituals are diversifying and being preserved within the social context.
Benzer Tezler
- Ankara İli Elmadağ yöresinin rekreatif özelliklerinin irdelenmesi ve sorunların çözümü üzerine bir araştırma
Başlık çevirisi yok
TALAT EKŞİOĞLU
- gebelerin internet yoluyla karar alma durumları ile fetal sağlığın denetimine ilişkin tutumlarının belirlenmesi
determinatıon of pregnant peoples decision-making sıtuatıons vıa the internet and their attıtudes towards the control of fetal health
CEYDA EFSUN SANCAKTAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
EbelikLOKMAN HEKİM ÜNİVERSİTESİEbelik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DİDEM ŞİMŞEK KÜÇÜKKELEPÇE
- Eldivan-Elmadağ tektonik kaması güney sınırının yapısal özellikleri
Structural properties of southern margin of Eldivan-Elmadağ tectonic sliver
İLKER İLERİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Jeoloji MühendisliğiAnkara ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜROL SEYİTOĞLU
- Elmadağ-Şişli bölgeleri için kentsel koruma önerileri
Urban conservation recommendations for Elmadağ-Şişli district
ŞEYDA ŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YILDIZ SALMAN