Kastamonu türkülerinde kültürel unsurlar
Cultural elements in Kastamonu folk songs
- Tez No: 908325
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÜLTEN KÜÇÜKBASMACI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kastamonu Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 311
Özet
İnsanoğlunun geçmişinden günümüze kadarki sürecine baktığımızda yaşadığı coğrafyanın, çevresindeki kültürün hayatına şekil verdiği görülmektedir. Gelenekler, görenekler, örf ve âdetler, giyim, kuşam, yeme içme alışkanlıkları kültürel yapıyı yansıtan özelliklerdir. İnsanoğlu beşikten mezara bu kültürün içinde var olurken bir taraftan gelecek nesillere kültürün taşıyıcılığını yapar. Türküler de toplumların sevinçlerini, acılarını, kederlerini, umutlarını ve umutsuzluklarını ifade eden önemli bir araçtır. Bu çalışmada Türk halk kültürünün en önemli taşıyıcısı ve yansıtıcısı olan sözlü geleneğin bir parçasını teşkil eden türküler Kastamonu yöresi bağlamında incelenmiştir. TRT Türk Halk Müziği Repertuar'ı esas alınarak hazırlanan“Repertuar Türküleri Külliyatı”nda (REPERTÜKÜL) yer alan Kastamonu türküleri kültürel unsurlar bakımından tespit edilip sınıflandırılmıştır. Çalışmanın amacı, bu türkülerin analizini yaparak Kastamonu yöresi müziğine, Türk kültürüne ve Türk folkloru araştırmalarına yönelik yapılacak çalışmalara katkı sağlamaktır. Bu bağlamda, türkülerde yer alan gelenek, görenek, giyim, kuşam, yeme içme alışkanlıkları gibi kültürel unsurlar incelenmiştir. Tez,“Giriş”,“Türkü”,“Geçiş Dönemleri”,“Günlük Hayatla İlgili Uygulamalar”,“Eğlence”,“Ekonomi”,“Giyim-Kuşam”,“Halk İnanışları”,“Görevli Kişiler ve Toplumsal Katmanlar”,“Maddi Kültür”,“Halk Mutfağı”,“Halk Hekimliği”,“Savaş ve Ordu”,“Adlar”,“Yeryüzü Şekilleri”,“Sayılar”,“Renkler”,“Deyimler”,“Kastamonu Yöresi Söz Varlığı”ve“Sonuç”olmak üzere yirmi bölümden oluşmaktadır. Tezin“Giriş”kısmında araştırmanın konusu, amacı, önemi, yöntemi, kapsamı ve sınırlılıkları açıklanmış, Kastamonu yöresi hakkında genel bilgi verilmiştir.“Türkü”başlığını taşıyan ikinci bölümde türkü kavramı, türkülerin özellikleri, türkülerin tasnifi, türkünün işlevleri, türkü ve kültür ele alınmıştır. Tezin asıl kısmını oluşturan Kastamonu türkülerinde kültürel unsurların incelendiği on altı bölümde türkü metinlerinde yer alan kültürel unsurlar sınıflandırılıp tablolar halinde sunulmuş, kullanılma sıklıkları belirlenmiş ve yorumlanmıştır.“Sonuç”kısmında ise türkülerden tespit edilen çıkarımlara yer verilmiştir. TRT repertuarında Kastamonu yöresine ait 83 adet kırık hava, 8 adet uzun hava, 3 adet oyun havası ve 2 adet repertuar dışı türkü bulunmaktadır. 3 adet oyun havasının ve 1 adet repertuar dışı türkülerinin sözleri bulunmadığı için 92 türkü incelenmiştir. Yapılan çalışmada incelediğimiz kültürel unsurlar arasında“dağ”öne çıkmıştır. Coğrafi şartlardan ötürü öne çıktığını düşündüğümüz“dağ”ın genel olarak gerçek anlamda kullanıldığı tespit edilmiştir. Ağaç türleri türkülerde az yer alırken hayvan isimleri çokça yer almış, bülbül bunlar arasında öne geçmiştir. Sıklıkla gül ile beraber kullanılmıştır. Su ile ilgili olarak da en çok karşımıza dereler çıkmıştır. Renklerden kara/siyah, beyaz/ak; sayılardan iki/çift ve üç çok kullanılmıştır. Savaş ve orduya ait kelimelerin çokluğu da dikkat çekmektedir. Yer adları olarak genelde Kastamonu ve ilçelerinin adı geçmektedir. Akraba adlarından en çok ana/anne; zaman adlarından ise en çok akşam, sabah ve gece kullanılmıştır. Kastamonu yöresine ait ağız özellikleri türkülerde korunmuştur. Türkülerde hanbar (ambar), sergü (sofra bezi), zabah (sabah), ağşam (akşam), yay- (yaydık), gözel (güzel), gövercin (güvercin), hozurda- (uğultulu ses çıkması), hadindi (haydi) vb. Kastamonu'da kullanılan ifadeler de saptanmıştır.
Özet (Çeviri)
When we look at the process of humanity from the past to the present, it is evident that the geography they live in and the culture around them have shaped their lives. Traditions, customs, beliefs, clothing, eating habits, and other cultural practices are features that reflect the cultural structure. As humans exist within this culture from the cradle to the grave, they also carry this culture to future generations. Folk songs are important tool for expressing the joys, sorrows, pains, hopes, and despair of societies. In this study, the folk songs of the Kastamonu region, which constitute a part of the oral tradition and the most significant carriers and reflectors of Turkish folk culture, have been examined. The folk songs of Kastamonu, included in the“Repertuar Türküleri Külliyatı”(REPERTÜKÜL), were prepared based on the TRT Turkish Folk Music Repertoire, were identified and classified in terms of cultural elements. The purpose of the study is to contribute to future research on Kastamonu's regional music, Turkish culture, and Turkish folklore studies by analyzing these folk songs. In this context, cultural elements such as tradition, customs, clothing, eating habits, and beliefs found in the folk songs were analyzed. The thesis consists of twenty chapters:“Introduction”,“Folk Song”,“Transitional Periods”,“Applications Related to Daily Life”,“Entertainment”,“Economy”,“Clothing”,“Folk Beliefs”,“Officials and Social Layers”,“Material Culture”,“Folk Cuisine”,“Folk Medicine”,“War and Army”,“Names”,“Landforms”,“Numbers”,“Colors”,“Idioms”,“Vocabulary of the Kastamonu Region”, and“Conclusion”. In the“Introduction”section, the subject, aim, significance, method, scope, and limitations of the research were explained, and general information about the Kastamonu region was provided. In the second section titled as“Folk Song”, the concept of folk songs, their characteristics, classification, functions, and their relationship with culture were discussed. In the main part of the thesis, which consists of sixteen chapters examining cultural elements in Kastamonu folk songs, the cultural elements found in the folk song texts were classified and presented in tables, their frequencies were determined, and interpreted. The“Conclusion”section presents the findings drawn from the folk songs. There are 83 broken air songs, 8 long air songs, 3 dance songs, and 2 non-repertoire songs from the Kastamonu region in the TRT repertoire. Since the lyrics of 3 dance songs and 1 non-repertoire folk song were not available, 92 folk songs were examined. Among the cultural elements studied in this research,“mountain”stands out. Due to the geographical conditions, the“mountain”is used in its literal sense. Tree species are rarely mentioned in the folk songs, while animal names are frequently used, with the nightingale standing out. It is often used alongside the rose. As for water, streams are most commonly mentioned. Among colors, black, white, and red are most frequently used, and the numbers, two and three are also prevalent. The abundance of words related to war and the army is also notable. Place names, primarily the name of Kastamonu and its districts, appear often. Among relative names, mother (ana/anne) is most frequent, and for time-related terms, evening, morning, and night are the most commonly used. The dialectical features of the Kastamonu region are preserved in the folk songs. Expressions used in Kastamonu such as“hanbar”(warehouse),“sergü”(tablecloth),“zabah”(morning),“ağşam”(evening),“yay”(bow),“gözel”(beautiful),“gövercin”(dove),“hozurda”(a buzzing sound), and“hadindi”(come on) have also been identified in the songs.
Benzer Tezler
- Benim Sadık Yârim Kara Topraktır: Âşık Veysel türkülerinin seramik sanatıyla yorumu
My Faithful Beloved is Black Earth: Interpretation of Aşik Veysel's folk songs with ceramic art
AYŞE GÖKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarKastamonu ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
PROF. SEYHAN YILMAZ
- İstanbul Konservatuvarı Derleme Defterlerinde bulunan Kastamonu türkülerinin TRT THM repertuvarındaki mevcut notasyonlarının karşılaştırmalı analizi
A comparative analysis of the current notations of Kastamonu turkus in TRT THM repertory in the Istanbul Conservatory Compilation Books
NURULLAH ÇETİN
- Kastamonulu Sofuzâde Mehmet Tevfik Efendi'nin hayatı, edebî şahsiyeti ve dinî edebiyatla ilgili şiirleri
Kastamonulu Mehmet Tevfik Efendi, his life, literary personality and poems about religious literature
DİLEK YILMAZ
Doktora
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AKKUŞ
- TRT repertuvarına girmiş Kastamonu türkülerinin müzikal analizi
Musical analysis of Kastamonu folk songs introduced in TRT repertory
GÜRAY CANTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MüzikYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ASLIHAN ERUZUN ÖZEL