Osmanlı ordusunda muharip, manevi ve lojistik destek unsuru olarak sûfîler (19. asır)
Sûfîs as combat, spiritual and logistical support element in the Ottoman army (19th century)
- Tez No: 908800
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ZEKERİYA IŞIK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hitit Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 130
Özet
Osmanlı Devleti'nde sûfîler, sosyal hayatın birçok alanında önemli bir yere sahip olmuştur. Osmanlı Devleti'nin kuruluş ve gelişim evresinde devletin karşısına çıkan fütuhat, göçerlerin iskânı gibi hayati konularda -adına Abdalan-ı Rum da denilen- Türkmen, ata, baba, şeyh ve dervişleri önemli misyonlar üstlenmişlerdir. Bilhassa bu çalışmanın konusu olan askeri mecrada şeyhler, hem dervişlerin hem de üzerlerinde büyük tesire sahip oldukları Türkmen aşiretlerinin fetih hareketlerine katılmalarında etkin rol oynamışlardır. Bizzat orduda muharip güç olarak yer aldıkları anlaşılan bu dönemin sûfîlerinin çoğu birer gazi derviş tipolojisine sahiptir. Osmanlı Devleti'nin giderek kurumsallaşmasıyla, Kapıkulu Ocağı ve Tımar sisteminin olgunlaşmasıyla birlikte sûfîlerin ordudaki bu muharip rolü giderek manevi ve lojistik bir mahiyete bürünmüştür. Nitekim anlaşıldığına göre ilk olarak bir Bayramî şeyhi olan Akşemseddin İstanbul'un fethine manevi destek sağlamak üzere ordu şeyhi olarak katılmıştır. Osmanlı modernleşme sürecine -yani 19. yüzyıla- gelindiğinde, yapılan merkeziyetçi reformlardan tarikatlar ve dervişler de fazlasıyla etkilenmiştir. Devletin ilk zamanlarından itibaren Yeniçeri ocağı ile ilişkilendirilen Bektaşîlik yasaklandığı gibi tarikatlara yönelik de bir hayli düzenleme yapılmıştır. Bu dönemde sûfîler, bir taraftan bizzat seferlere katılarak diğer taraftan da tekke ve zaviyelerinde kendilerinden istenilen sure, dua ve zikirleri okuyarak ordunun muzafferiyeti için niyazda bulunmuşlardır. Bu manevi desteğin yanı sıra yeni kurulan ve askerliği vatani göreve dönüştüren sisteme halkın teveccühünü artırmak için de çaba ve gayret göstermişlerdir. Bu dönemde şeyhler, doğrudan seferlere derviş gruplarıyla birlikte katılmak suretiyle, devletin ilk zamanlarındaki gibi muharip güce dönüştükleri gibi yer yer tekke ve zaviyelerini birer sığınağa, hastaneye vb. dönüştürerek orduya maddi ve ayni yardımlarda bulunarak lojistik destek de sağlamışlardır. Bu çalışma sûfîlerin; gaza ve cihat faaliyetlerine bakışı, katkısı, ordu üzerindeki farklı niteliklere haiz olduğu anlaşılan maddi ve manevi etkilerini araştırmak ve ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Çalışma, hem konusu bakımından hem de dönemin kaynaklarına ve arşiv vesikalarına dayanması bakımından özgün bir karakter taşımaktadır.
Özet (Çeviri)
Sûfîs had an important place in many areas of social life in the Ottoman Empire. Turkmen, ancestors, fathers, sheikhs and dervishes, also called Abdalan-ı Rum (Abdalan-ı Rum), undertook important missions in vital issues such as conquest and settlement of nomads during the establishment and development phase of the Ottoman state. Particularly in the military sphere, which is the subject of this study, sheikhs played a leading role both with their dervishes and in the participation of Turkmen tribes, over whom they had great influence, in conquest movements. Most of the Sûfîs of this period, who are understood to have personally participated in the army as a fighting force, have a gazi dervish typology. With the gradual institutionalization of the Ottoman Empire and the maturation of the Kapıkulu Quarry and the Tımar system, this combatant role of Sûfîs in the army gradually took on a spiritual and logistical nature. As a matter of fact, it is understood that Akşemseddin, a Bayramî sheikh, first participated in the conquest of Istanbul as an army sheikh to provide spiritual support. By the 19th century, the Ottoman modernization process, i.e. the 19th century, orders and dervishes were also affected by the centralist reforms. Bektashism, which had been associated with the Janissary Corps since the early days of the state, was banned, and many regulations were made against the orders. In this period, Sûfîs, on the one hand, participated in the campaigns themselves, and on the other hand, they recited the suras, prayers and dhikrs requested from them in their lodges and dervish lodges and prayed for the victory of the army. This study was conducted to investigate and reveal the Sûfîs' perspective on ghaza and jihad activities, their participation, and their effects on the army, which were understood to have different characteristics. The study has an original character both in terms of its subject and in terms of being based on the sources and archive documents of the period.
Benzer Tezler
- Tümgeneral Tahsin Yazıcı'nın askerî kariyeri (1912 - 1952)
The military career of Major General Tahsin Yazıcı (1912 - 1952)
ERHAN ÇİFCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Savunma ve Savunma TeknolojileriHarp Akademileri KomutanlığıStrateji ve Stratejik Araştırmalar Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLTEKİN YILDIZ
- Osmanlı Arşiv Belgelerine göre Amele Taburları (1914-1918)
According to Ottoman Archive documents labour Battalions (1914-1918)
CENGİZ MUTLU
- Klasik dönem Osmanlı Kara Kuvvetleri (Silahları ve teçhizatları)
Classical age Ottoman Land Forces (Weapons and equipment)
SERKAN EMİR ERKMEN
- Osmanlı ordusu geri hizmet birlikleri'nde teşkilat ve dönüşüm: Cebeci ocağı
Organization and transformation in the service units of Ottoman army: Cebeci corps
TURGAY KOÇAK
Doktora
Türkçe
2023
Tarihİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERİDUN MUSTAFA EMECEN
- Avrupalı savaş muhabirlerinin eserlerinde Kırım Savaşı
The Crimean War in the works of the European war correspondents
DOĞU AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
TarihHacettepe ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET SEYİTDANLIOĞLU