Geleneksel Türk evi tipolojileri ile iklim ilişkisinin kullanıcı termal konforuna etkisi ve enerji etkin tasarım kriterleri açısından incelenmesi
The effect of traditional Turkish house typologies and climate relationship on user thermal comfort and examination in terms of energy efficient design
- Tez No: 909295
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ENES YAŞA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık ve Yapılı Çevrenin Yenilenmesi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 265
Özet
Geleneksel mimari, bir toplumun kültürel değerlerini ve yaşam biçimini, bulunduğu bölgenin iklim, coğrafi koşullar ve yerel malzemeleriyle uyumlu bir şekilde yansıtan yaşam alanlarının tasarımını ifade eder. Bu mimari tarz, sadece estetik bir anlayışı değil, aynı zamanda o toplumun işlevsel ihtiyaçlarını da karşılamak amacıyla gelişmiştir. Geleneksel mimarinin, yaşanılan çevreye duyarlılığı ve toplulukların kültürel mirasını yansıtan özelliği, modern mimari yaklaşımlarda da ilham kaynağı olabilecek zengin bir bilgi birikimi sunmaktadır. Bu bağlamda geleneksel yapılar, insanlığın varoluşundan itibaren insanoğlunun mimari deneyimlerini anlamamıza ve analiz etmemize yarayan en önemli araçlardan biridir. Bu yapılar, geçmişteki doğa-insan-yapı etkileşimini günümüzde daha iyi anlamamıza olanak tanır ve bu yüzden günümüz araştırmalarına konu olmaktadır. Geleneksel mimarinin, çevreyle uyumlu çözümleri ve insan odaklı yaklaşımları, günümüz mimarlık pratiğinde sürdürülebilirlik ve enerji etkin tasarım gibi kavramların yeniden yorumlanması açısından kritik bir öneme sahiptir. Bu bağlamda, geleneksel mimarideki uygulamalar, günümüz sorunlarına çözüm arayışlarında önemli bir referans noktası olarak değerlendirilmektedir. Modernleşme ile başlayan, teknolojinin gelişmesi ile devam eden ve nüfus artışı ile nitelikten yoksun hale gelen günümüz mimarisi, bağlamı ile ilişkisiz, kullanıcıyı göz ardı eden bir hale gelmiştir. Yine günümüz mimarisinin doğa ve kullanıcı üzerinde olumsuz etkileri oldukça fazladır. Günümüzün en büyük tehditlerinden biri olan iklim değişikliği ve bununla birlikte ortaya çıkan iklim krizi, doğanın hızla yok olmasına ve canlıların yaşamını tehlikeye atmasına neden olmuştur. Bu küresel sorunların kaynağına bakıldığında, mimarinin önemli bir rol oynadığı görülmektedir. Mimari tasarımda kullanılan malzemeler, yapım teknikleri, yapı kabuğu, cephe tasarımı, plan kurgusu, doluluk-boşluk oranı ve yönelim gibi tasarım kararlarının yanlış verilmesi, havalandırma, ısıtma-soğutma ve aydınlatma gibi aktif sistemlerin yoğun kullanımını zorunlu hale getirmektedir. Bu durum, enerji kullanımını büyük ölçüde artırarak sürdürülebilirlik açısından hem doğaya hem de insan sağlığına zarar vermektedir. Enerji etkin tasarım, sürdürülebilir bir gelecek doğrultusunda, pasif tasarım ilkeleriyle kullanıcı konforunu sağlama amacını taşır. Bu kavram, mimaride geleceğe daha sürdürülebilir bir çevre bırakma hassasiyetiyle çözüm arayışı olarak doğmuş ve pek çok çalışmanın odak noktası haline gelmiştir. Enerji etkin tasarım kapsamında yapılan çalışmalardan bazıları, mimari tasarımda enerji verimliliği sağlayan teknolojik çözümler, yapım teknikleri, yerel ve sürdürülebilir ekolojik malzeme kullanımı gibi konulara odaklanmıştır. Bu bağlamda, geleneksel mimarinin çevresel koşullara uyumlu tasarımları, modern mimarlıkta sürdürülebilirliğe yönelik yaklaşımlar geliştirmek için önemli bir ilham kaynağıdır. Bu tez kapsamında, sürdürülebilir bir gelecek için doğaya ve çevreye duyarlı enerji etkin tasarım çalışmaları ve çözüm arayışlarına katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda, geçmiş dönemlerin deneyim ve birikimlerinden ders çıkararak, geleneksel Türk evi tipolojilerini oluşturan sofa mekanı ve iklim ilişkisinin enerji etkin tasarım ve kullanıcı termal konforu performansları kapsamlı ve ayrıntılı analizlerle incelenecektir. Geleneksel Türk evi üzerine yapılan araştırmalar, bu evlerin sürdürülebilir tasarım ilkeleri, enerji etkin tasarım parametreleri, kullanıcı termal konfor standartları ve iklime duyarlı tasarım kriterleriyle önemli benzerlikler taşıdığını göstermektedir. Kullanılan malzemeler, yapım teknikleri, tasarım ilkeleri, iklim ve doğa ilişkisi, kullanıcı termal konforu ve enerji etkinliği üzerinde belirleyici rol oynamaktadır. Günümüze kadar yapılan çalışmalar, söylemler, sözlü araştırmalar ve analizlerden elde edilen veriler ışığında; sofanın odalar ile ilişkisi ve evin içindeki konumu iklim ile doğrudan ilişkili olduğunu kanıtlar niteliktedir. Bu bağlamda geleneksel Türk evleri, iklim koşullarına uyum sağlama amacıyla; sofasız, dış sofalı, iç sofalı ve orta sofalı olmak üzere dört farklı plan tipolojisi geliştirmiştir. Literatürde geleneksel Türk evleri termal konfor ve enerji etkinliği açısından yapılan sayısal veriye dayalı çalışmalar genel bir bakış açısında olmayıp tekil ev ölçeğinde veya aynı iklim bölgesi özelindedir. Bu çalışma, sözlü araştırmaların varsayımsal yaklaşımlarını bilgisayar destekli tasarım ortamında sayısal verilerle ölçerek, enerji etkin tasarım kriterleri ve kullanıcı termal konfor standartları çerçevesinde geleneksel Türk evlerinin genel bir bakış açısıyla yeniden değerlendirilmesini kapsamaktadır. Bu değerlendirmeler sonucunda günümüz tasarımlarına yerel mimariden elde edilen sonuçlarla yeni bir bakış açısı getirmeyi amaçlamaktadır.
Özet (Çeviri)
Traditional architecture represents the design of living spaces shaped by a society's culture and values, considering environmental factors such as climate, geographical conditions, and local materials. This architectural style not only addresses aesthetic sensibilities but also meets the functional needs of the community. The sensitivity of traditional architecture to its environment and its reflection of cultural heritage provide a rich source of inspiration for modern architectural approaches. In this context, traditional structures are among the most significant tools for understanding and analyzing human architectural experiences from the dawn of civilization to the present. These structures enable a deeper understanding of past interactions between nature, humans, and buildings, making them relevant to contemporary research. The environmentally harmonious solutions and human-centered approaches of traditional architecture are crucial for reinterpreting concepts such as sustainability and energy-efficient design in today's architectural practice. In this regard, traditional architecture is considered a significant reference point for addressing contemporary problems. Modern architecture, which began with modernization and continued with technological advancements, has often become disconnected from its context and frequently ignores user needs due to population growth. Additionally, modern architecture has considerable negative impacts on nature and users. One of the major threats today is climate change, which, along with the resulting climate crisis, has led to rapid environmental degradation and jeopardizes the survival of living beings. The root of these global issues highlights the crucial role of architecture. Design decisions in architecture, such as materials used, construction techniques, building envelopes, facade designs, spatial configurations, and orientation, if made incorrectly, necessitate the intensive use of active systems for ventilation, heating, cooling, and lighting. This situation significantly increases energy consumption, thereby harming both the environment and human health in terms of sustainability. Energy-efficient design aims to achieve user comfort through passive design principles as part of a sustainable future. This concept has emerged as a solution focused on creating a more sustainable environment and has become a focal point of many studies. Research within energy-efficient design includes technological solutions for energy efficiency in architectural design, construction techniques, and the use of local and sustainable ecological materials. In this context, the environmentally adaptive designs of traditional architecture serve as a valuable source of inspiration for developing sustainable approaches in modern architecture. This thesis aims to contribute to environmentally conscious and energy-efficient design efforts and solutions for a sustainable future. Accordingly, it will conduct comprehensive and detailed analyses of energy-efficient design approaches and user thermal comfort performances in traditional Turkish house typologies, specifically focusing on the sofa space. Research on traditional Turkish houses indicates that these homes share significant similarities with sustainable design principles, energy-efficient design parameters, user thermal comfort standards, and climate-responsive design criteria. The materials used, construction techniques, design principles, and their relationship with climate and nature play a decisive role in user thermal comfort and energy efficiency. Previous studies, statements, oral research, and data obtained from analyses indicate that the relationship between the sofa and the rooms, as well as the position of the house within the house, is directly related to the climate. In this context, traditional Turkish houses have developed four different plan typologies -without sofa, exterior sofa, interior sofa, and central sofa- to adapt to climate conditions. Literature-based studies on traditional Turkish houses' thermal comfort and energy efficiency are generally specific to individual houses or the same climatic region. This study aims to measure the hypothetical approaches of oral research through computer-aided design tools and numerical data, and to re-evaluate traditional Turkish houses from a general perspective within the framework of energy-efficient design criteria and user thermal comfort standards. Ultimately, this assessment seeks to provide a new perspective on contemporary designs based on results obtained from local architecture.
Benzer Tezler
- Ayvacık'a bağlı köylerde yöresel konut analizi
Analyses of vernacular houses at the villages of Ayvacik
EVREN KOCABIÇAK
Doktora
Türkçe
2017
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAN KARA PİLEHVARİAN
- Çankırı ili Ilgaz ilçesi Kese köyü evleri analizi
Analysis of Kese village houses in Ilgaz district of Cankırı
TÜRKAN HARMANBAŞI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZAFER SAĞDIÇ
- Geleneksel Van evlerinin mimari özellikleri
Architectural characteristics of traditional Van houses
GÖKHAN UŞMA
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NUR URFALIOĞLU
- Ondokuzuncu Yüzyılda İstanbul Evinin mekansal değişimi ve nedenlerinin değerlendirilmesi
Analysis and evaluation of spatial transformation on nineteenth century İstanbul hause
MURAT SOYGENİŞ
- Türk evinin 'öteki' ekseninde geleneksel Çin evi ile karşılaştırılması
The comparison of Turkish house at 'the other' axis with the traditional Chinese house
EBRU ERDOĞAN