Osmanlılarda istatistik ve olasılık
Statistics and probability in the Ottomans
- Tez No: 913505
- Danışmanlar: PROF. DR. SEVTAP KADIOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Bilim ve Teknoloji, Science and Technology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilim Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 290
Özet
Bu tez, Osmanlı döneminin son yüz yılına yayılan istatistik ve olasılık tarihini birincil kaynaklara dayanarak değerlendirmiş ve modern anlamda bu iki bilim dalının Türkiye'de ortaya çıkışını ve nasıl anlaşıldığını ele almıştır. Araştırılan dönem, dünya genelinde istatistik ve olasılık teorisinin belli bir gelişim gösterdiği ancak bilimsel temellerin yeni yeni kurulmaya başladığı bir dönemdir. Dolayısıyla Osmanlı bilim insanlarının bu bilim dallarını takip etmeleri dikkate değer bir gelişmedir. Durum böyle iken istatistik ve olasılık konularında doğrudan eğitim almış herhangi birinin olmadığı görülmüştür. Osmanlı'da istatistiğin bilimsel seviyede ele alındığı ilk eğitim kurumu 1877 yılında Mülkiye Mektebi olmuştur. Daha sonra Yüksek Ticaret Mektebi ve Darülfünun Hukuk Fakültesi istatistik dersini programına almış, ayrıca Darülfünun'da bir istatistik enstitüsü kurulmuştur. Bu kurumlarda kullanılmak üzere bir kısmı teorik bilgiler içeren istatistik kitapları yazılmıştır. Olasılık ise Salih Zeki'nin (1864-1921) etkisi ile dönemin iki önemli yükseköğretim kurumu olan Mühendishâne-i Berrî-i Humâyûn'da ve Darülfünun'da okutulmuştur. Tez, konuyla ilgili kişilere ve kurumlara kısaca değinirken, esas olarak el yazmaları, basılı eserler ve makalelere odaklanmıştır. Bu şekilde Osmanlı döneminde yazılmış her birinin kapağında“istatistik”ibaresi bulunan on bir istatistik kitabı ve iki olasılık kitabı içerik analizi yöntemi ile teori ve uygulama bağlamında incelenmiş, Avrupa kaynakları ile olabildiğince karşılaştırılarak özgünlük açısından değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis examines the development of statistics and probability during the last century of the Ottoman Empire, drawing on primary sources. It explores the emergence of these disciplines in Türkiye in the modern sense and investigates how they were understood. The period under study coincides with a time when statistics and probability theory were evolving globally, although their scientific foundations were only beginning to take shape. Despite this, it is noteworthy that Ottoman scholars were engaging with these emerging fields. Nevertheless, it was observed that there were no individuals in the Ottoman Empire who had received formal education directly in statistics or probability. The first educational institution in the Ottoman Empire to teach statistics at a scientific level was the School of Civil Service (Mülkiye Mektebi) in 1877. Subsequently, the Higher School of Commerce (Yüksek Ticaret Mektebi) and the Law Faculty of Darülfünun incorporated statistics into their curricula, and a statistics institute was established at Darülfünun. Statistical textbooks, some containing theoretical content, were prepared for use in these institutions. Probability, on the other hand, was taught at two prominent higher education institutions of the time, the Imperial School of Military Engineering (Mühendishâne-i Berrî-i Humâyûn) and Darülfünun, under the influence of Salih Zeki (1864-1921). While the thesis briefly addresses individuals and institutions relevant to the subject, its primary focus is on manuscripts, printed works, and articles. In this context, eleven statistics books (each with the word“statistics”on their covers) and two probability books written during the Ottoman period were analyzed through content analysis. These works were evaluated for their theoretical and practical content, and their originality was assessed through comparisons with European sources, wherever applicable.
Benzer Tezler
- Kalite kontrol sürecinin gelişimi ve uygulamadan bir örnek
Başlık çevirisi yok
SEDAT ERDAL
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
EkonomiMarmara ÜniversitesiUluslararası Kalite Yönetimi Bilim Dalı
PROF. DR. REŞİT ŞADİ CAN SARUHAN
- 89 No'lu Kütahya Şer'iye sicilinin transkripsiyonu
The 89 Number registered şer'i with the transcription
FİLİZ TELEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
TarihDumlupınar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NECATİ AKSANYAR
- Kültürel özellikleriyle beş Osmanlı şerbetinin araştırılması, farklı tatlandırıcılarla hazırlanarak duyusal ve antioksidan özelliklerinin incelenmesi
Researhing on five Ottoman sherbets with their cultural characteristic, examination of sensory and antioxidant properties by preparing with different sweeteners
SEMRAN KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Gastronomi ve Mutfak Sanatlarıİstanbul Okan ÜniversitesiGastronomi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İLKAY GÖK
- Kosova'da Osmanlı sivil mimari örneklerinin ışığında kültürel mirasın korunması
Protection of cultural heritage in the light of the Ottoman civil architecture in Kosovo
TAMER EFE
Doktora
Türkçe
2013
Kamu YönetimiAnkara ÜniversitesiSosyal Çevre Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN YİĞİTBAŞIOĞLU
- Süleymaniye ve çevresinin sosyo - ekonomik yapısı 1839-1914)
Socio-economic structure of Süleymaniye and environment 1839-1914)
PISHTİWAN AHMED
