المنهج الفقهي لإلمام الشرواني من خالل حاشيته على تحفة المحتاج
İmam Şirvânî'nin Tuhfetu'l-muhtacşerhindeki fıkhî yaklaşımı
- Tez No: 913636
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ZAHİT KAPLANGÖZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Belirtilmemiş.
- Anahtar Kelimeler: İmam Şirvani, istidlal, Şafii fıkhı, İbn Hacer el-Heytemî, Tuhfetü'lMuhtâc, Imam Shurawani, reasoning with Sharia evidence, Shafi'i fiqh, Ibn Hajar al-Haytami, Tuhfat al-Muhtaj
- Yıl: 2025
- Dil: Arapça
- Üniversite: Aksaray Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 98
Özet
İmam Şirvani, İslam fıkhında önemli bir etki bırakmış en önde gelen Şafii alimlerinden biridir. İmam İbn Hacer el-Heytemî'nin“Tuhfetü'l-Muhtâc”adlı eserine yazdığı derinlemesine açıklamaları ile tanınır. Bu eser, İmam Nevevi'nin“el-Minhâc”adlı metninin en önemli şerhlerinden biridir. Araştırmanın amacı, İmam Şirvani'nin fıkhî hükümleri istinbat etme yöntemini incelemek, onun şer'î delillerle çalışırken izlediği yolu analiz etmek ve fıkhî meseleleri sunma biçimini, görüşleri tercihe dayalı olarak nasıl tartıştığını ortaya koymaktır. Araştırma, şerhindeki fıkhî metinlerin incelenmesinde tümevarım yöntemini, açıklama ve istidlal tarzını ele almak için analitik bir yaklaşımı benimsemiştir. Birinci bölümde, temel kavramların tanımları yapılmış, fıkıh ve metodoloji hakkında genel bir açıklama yapılmıştır. Ayrıca, İmam Şirvani ve Şafii fıkhına yaptığı katkılardan bahsedilmiş,“Tuhfetü'l-Muhtâc”eseri tanıtılmıştır. Bu bölümde, Şirvani'nin eserine yaptığı katkılar vurgulanmış ve kitabın Şafii mezhebindeki önemi, İslam dünyasında fetva kaynağı olarak kabul edilmesi ele alınmıştır. Şirvani, sadece geleneksel bir açıklama yapmamış, fıkhî meselelerin derinlemesine analizini sunarak zamanının önemli fıkıh âlimlerinden biri haline gelmiştir. İkinci bölümde, İmam Şirvani'nin şer'î delillerle istidlal etme yöntemi incelenmiştir. Bu bölüm iki ana kısmı kapsamaktadır: İlk kısımda, Kur'an-ı Kerim, Sünnet, icma ve kıyas gibi üzerinde ittifak edilen şer'î deliller üzerine yoğunlaşılmıştır. Şirvani'nin bu delilleri nasıl dengeli bir şekilde kullandığı ve hem nakil hem de akıl unsurlarını nasıl bir araya getirdiği açıklanmıştır. İkinci kısımda ise ihtilaflı deliller, örneğin istihsan, maslahatlar ve istishab ele alınmıştır. Şirvani'nin bu delilleri nasıl pratik örneklerle açıklayarak, esnek bir yaklaşım Üçüncü bölümde, İmam Şirvani'nin fıkhî meseleleri nasıl sunduğu ve görüşleri nasıl tercih ettiği ele alınmıştır. Şirvani'nin yaklaşımı, objektif ve tarafsızdır. Farklı alimlerin görüşlerini, şer'î delillerle destekleyerek sunmuş ve ardından bu görüşler arasında delilin gücüne dayanarak en güçlü olanını tercih etmiştir. Şirvani, âlimler arasındaki ihtilafları açıklığa kavuşturmuş, fıkhî meselelerin derinlemesine anlaşılmasını sağlamıştır. Araştırma, Şirvani'nin özellikle abdest ve namaz gibi konularda, Şafii mezhebi içindeki farklı görüşlere dair yaptığı açıklamaları ve tercih ettiği görüşleri detaylı bir şekilde ele almıştır. Bu, onun şer'î temelleri ne kadar derinlemesine anladığını ve pratikte şer'î maslahatları gözeterek nasıl tercih ettiğini ortaya koymuştur. Araştırma, İmam Şirvani'nin metodunun hem geleneksel hem de çağdaş fıkıh anlayışını birleştiren hassas bir bilimsel yaklaşım olduğunu ortaya koymuştur.“Tuhfetü'l-Muhtâc”üzerindeki haşiyesi, yalnızca fıkhî bir kitabın açıklaması değil, aynı zamanda fıkhî meselelerin derinlemesine analizini ve şer'î delillerin kapsamlı açıklamasını içeren bir çalışmadır. Bu yaklaşım, İmam Şirvani'nin Şafii fıkhını geliştirerek, hem şer'î temellerin korunmasını hem de pratikteki ihtiyaçların karşılanmasını sağladığını göstermektedir. Bu nedenle, haşiyesi, fıkıh karşılaştırması ve İslam fıkhı üzerine çalışan araştırmacılar için önemli bir başvuru kaynağı olmuştur.
Özet (Çeviri)
Imam Shurawani is one of the most prominent scholars of the Shafi'i school, and he is widely recognized for his detailed and comprehensive commentary on“Tuhfat al-Muhtaj”by Imam Ibn Hajar al-Haytami, which is one of the most important commentaries on Imam al-Nawawi's“al-Minhaj.”The aim of this research is to study Imam Shurawani's methodology in deriving Sharia rulings by analyzing his approach to handling both agreedupon and disputed Sharia evidence, as well as examining his method of presenting legal issues and favoring different opinions. The study adopted an inductive method to examine the legal texts in his commentary, as well as an analytical approach to clarify his style of interpretation and reasoning. In the first chapter, the study discusses the definitions of basic terms such as fiqh and methodology, along with a brief overview of Imam Shurawani and his contributions to the Shafi'i fiqh. This chapter also introduces the book“Tuhfat al-Muhtaj”by Imam Ibn Hajar alHaytami, highlighting its significance in the Shafi'i school and its reliance as a major reference for issuing fatwas in the Islamic world. The chapter demonstrates the importance of Imam Shurawani's commentary on this book, which goes beyond traditional explanations by offering a deep analysis of the legal issues addressed, positioning it as one of the cornerstones of comparative fiqh in his time. The second chapter focuses on Imam Shurawani's method of reasoning with Sharia evidence. It is divided into two main sections: the first section deals with the agreed-upon Sharia evidence such as the Qur'an, the Sunnah, consensus (ijma), and analogy (qiyas), and shows how Imam Shurawani balanced these sources, integrating both textual and rational arguments. The second section addresses disputed evidences, such as istihsan (juridicapreference), masalih mursalah (public interest), and istishab (presumption of continuity). The study highlights Imam Shurawani's ability to provide practical examples and applications that show his flexibility in handling these evidences, such as his interpretation of certain rulings related to financial transactions and conditions. It concludes that Imam Shurawani relied on a precise analysis of these evidences, reflecting his profound understanding of the Sharia texts. In the third chapter, the research examines Imam Shurawani's approach to presenting legal issues and favoring particular opinions. His method is described as objective and impartial, as he presents the views of different jurists supported by evidence and then favors one view based on the strength of the legal argument. Imam Shurawani was keen to explain the reasons for disagreement among scholars, demonstrating his skill in comparative fiqh. The study provides examples from his commentary, such as his explanations of issues related to ritual purity (tahara) and prayer (salat), where he offered detailed interpretations of the differing views within the Shafi'i school. The study concludes that his method of favoring one opinion over another reflects a deep understanding of the Sharia principles, with consideration of achieving the public interest in practical application. The research concludes that Imam Shurawani had a scientific method that combined both traditional and contemporary aspects of Islamic jurisprudence. His commentary on“Tuhfat al-Muhtaj”is not merely an explanation of a legal text but a profound analytical study of legal issues, with comprehensive interpretations of the evidences and a clear exposition of scholarly disagreements, favoring the strongest evidence. This methodology highlights Imam Shurawani's role in advancing Shafi'i fiqh, presenting it in a way that maintains the foundations of Sharia while meeting the practical needs of the time, making his commentary a key reference for comparative fiqh and a valuable resource for researchers and students of Islamic jurisprudence.
Benzer Tezler
- المنهج الأصولي للإمام قاسم بن قُطْلُوْبَغَا في كتابه شرح مختصر المنار
Şerhu Muhtahari'l-Menâr adlı kitabında Kāsım b. Kutluboğa'nın usül anlayışı
ASSIM RAHEEM MOHAMMED
Doktora
Arapça
2024
DinKarabük ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KHALED DERSHWI
- المنهج الاستدلالي للخطيب الشربيني في كتابه مغني المحتاج: دراسة أصولية تطبيقية
Hatib eş-Şirbînî'nin Muğni'l-Muhtâc adlı eserinde istidlâl yöntemi: Usûl ve uygulama bağlamında bir incelemeThe constructi ve method of Alkhateeb Alshırbını in his book Mughni almuhtaj an applied fundamental study
ZUHER QADER SALIH ARAFAT
- المنهج القرآني للحياة الأسرية 'دراسة مقاصدية'
Aile hayatında Kur'ân metodu 'makasıdî bir araştırma'
ALI RAFEQ SAEED
Doktora
Arapça
2024
DinVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İşlemler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAHATTİN SÖNMEZSOY
- المنهج الإسلامي بمداراة الناس في ضوء الأحاديث النبوية الشريفة(كتاب مداراة الناس لابن أبي الدنيا) نموذجا
İnsanlara davranmakta islamî yöntem Hz. Peygamber şerif hadislerin tesirinde (Müdârâtü'n-Nâs kitabını okuması)
BAYAR YOUSIF HASAN HASAN
Yüksek Lisans
Arapça
2021
DinKarabük ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MOHAMMAD NADER ALI
- المنهج التحليلي في تعليم المحادثة
Konuşma öğreti̇mi̇nde anali̇zci̇ metod
AHMED ALDYAB
Doktora
Arapça
2015
Doğu Dilleri ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM ÖZAY