XIX. yüzyıl Osmanlı para vakıflarının kredi işlemleri açısından günümüz katılım bankacılığı ile mukayesesi
A comparative analysis of the credit operations of 19th-century Ottoman cash waqfs and contemporary participation banking
- Tez No: 915133
- Danışmanlar: PROF. DR. TEVHİT AYENGİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Bankacılık, Din, Banking, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bayburt Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 301
Özet
Tez, 19'uncu yüzyıl Osmanlı para vakıflarının kredi işlemleri bağlamında günümüz katılım bankacılığı ile karşılaştırmalı bir analizini sunmaktadır. Bilinen bir konunun yeni yöntemlerle ele alınması ve yeni bir alana ışık tutması amacıyla hazırlanmış olan bu tez, para vakıflarının kuruluş şartları, işleyiş felsefesi ve günümüz finansal sistemleriyle olan benzerliklerini ve ayrışan yönlerini tespit etmeyi hedeflemiştir. Tezin odak noktalarından biri, riba, ribh, faiz ve kâr payı kavramlarının analizi ve bu kavramların para vakıfları ile katılım bankacılığı arasındaki ilişkiyi anlamadaki rolüdür. Bu bağlamda, Osmanlı para vakıflarında uygulanan muʻâmele-i şerʻiyye işlemlerinin nedenselliği, ihtiyaç hiyerarşisi çerçevesinde ele alınarak normatif işleyişin pozitif beklentilerle uyumlu olup olmadığı tartışılmıştır. Araştırma kapsamında, 19'uncu yüzyılda kurulmuş olan 280 para vakfının işletme modelleri detaylı bir şekilde incelenmiştir. Bu vakıfların büyük çoğunluğunun kredi işlemlerinde muʻâmele-i şerʻiyye bağlamında irbâh ve istirbâh yöntemlerini kullanmış olmaları bu modellere duyulan ihtiyacın risksiz işlemler olmasından dolayı bu işlemlerin arka planını anlamayı mümkün kılmıştır. Aynı zamanda, katılım bankacılığının fon toplama ve kullandırma süreçlerinde de benzer bir felsefenin mevcut olup olmadığı araştırılmıştır. Elde edilen bulgular, hem para vakıflarının hem de katılım bankacılığının sermayeyi koruma odaklı bir yapıda olduğunu ve bu durumun risksiz kazanç elde etme isteğiyle İslam iktisadında tartışmalı bir alan olan ribâ kavramı arasında bir ilişki kurduğu sonucunu ortaya koymuştur. Ayrıca, normatif kuralların pozitif beklentiler doğrultusunda esnetilmesinin mümkün olduğu kabul edilmekle birlikte bu esnemenin geleneksel İslam hukuku çerçevesinde yapılmasının elzem olduğu vurgulanmıştır.
Özet (Çeviri)
This study presents a comparative analysis of the credit operations of 19th-century Ottoman cash waqfs and contemporary participation banking. Aiming to shed light on a familiar subject through novel methods and perspectives, this study focuses on identifying the similarities and divergences between the foundational principles, operational philosophies, and modern financial systems of cash waqfs and participation banks. One of the key aspects of this study is the examination of the concepts of riba (usury), ribh (profit), interest, and profit-sharing, and their roles in understanding the relationship between cash waqfs and participation banking. In this context, the muʻāmalāt-i sharʻiyya (Islamic legal transactions) employed by Ottoman cash waqfs are analyzed in terms of their rationale, particularly within the framework of hierarchical needs, exploring whether their normative functioning aligns with positive expectations. The research incorporates a detailed review of the business models of 280 cash waqfs established in the 19th century. The majority of these waqfs utilized irbāḥ (profit generation) and istirbāḥ (profit-seeking) methods for credit transactions, reflecting a preference for risk-free operations. This analysis provides insights into the necessity and underlying rationale for these models. Furthermore, the study investigates whether participation banks follow a similar philosophy in their fund mobilization and allocation processes. The findings reveal that both cash waqfs and participation banks are structured around preserving capital, which suggests a tendency toward risk-free profit generation. This inclination establishes a link to the controversial area of riba within Islamic economics. Moreover, while the flexibility of normative rules to accommodate positive expectations is acknowledged, this study emphasizes that such adjustments must strictly adhere to the principles of traditional Islamic jurisprudence. These findings contribute to a deeper understanding of both historical and contemporary financial practices.
Benzer Tezler
- Hurûfât defterlerine göre Gelibolu kazası (1690-1839)
According to Hurûfât defters township of Gallipoli (1690-1839)
FUNDA AKKUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CENGİZ PARLAK
- Bir toprak rejimi olarak Emlâk-ı Hümâyûn: Basra örneği (1876-1909)
As a land regime (Emlâk-i Hümâyûn): for instance Basra (1876-1909)
SELDA SERT
- XIX. yüzyıl'da Mardin Şer'iyye Sicilleri'nde kadın terekeleri, transkripsiyon ve değerlendirilmesi
Woman's heritages, transcription and their evaluation in Mardin Shaira Records, in the 19th century
NESRİN ZEYREK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihMardin Artuklu ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EKREM AKMAN
- Osmanlı İmparatorluğu'nda XIX. Yüzyıl'da Banker Camondo Ailesi ve iktisadi faaliyetleri
In the Ottoman Empire XIX. Century Banker Camondo family and economic activities
UĞURCAN ÖZEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
EkonomiGaziosmanpaşa Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SERAP BARIŞ
- Osmanlı Devleti'nde sürgün siyasetinin Eyâlet-i Rûm'daki yansımaları (XIX. yüzyıl)
The reflections of external politics in the Ottoman State in the state (XIX. century)
ERDOĞAN POLAT
Doktora
Türkçe
2019
TarihErciyes Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEBAHATTİN SAMUR