Çocukluk çağı travmaları ile uyumsuz ayırıcı kişilik özellikleri arasındaki ilişkide kişilik işlevselliği düzeyinin aracı rolünün incelenmesi
An investigation of the relationship between childhood traumas and maladaptive personality traits, and the mediating role of level of personality functioning
- Tez No: 915265
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SEDAT IŞIKLI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 149
Özet
DSM-5'te Kişilik Bozuklukları için Alternatif Modelin (KBAM) alanyazına tanıtılmasıyla beraber kişilik işlevsellik düzeyi ve uyumsuz ayırıcı kişilik özellikleri konularındaki çalışmalar hız kazanmıştır. KBAM'a göre kişilik işlevselliğinde kendilik başlığı altında kimlik ve kendini yönlendirme; kişiler arası başlığı altında empati ve içtenlik olmak üzere dört bileşen vardır. Uyumsuz ayırıcı kişilik özellikleri alanları ise olumsuz duygulanım, kopma, karşıtlık, bastırmama ve psikotikliktir. Öte yandan, çocukluk çağ travmalarının kişilik ile yakından ilişkili olduğu bilinmektedir. Bu kavramlara dayanan mevcut tez çalışmasının ana amacı; çocukluk çağı travmaları ile her bir uyumsuz ayırıcı kişilik özellikleri alanı arasındaki ilişkide, kişilik işlevselliği düzeyinin aracılık rolünü incelemektir. Bu amaçla öncelikle Türkçe formu bulunmayan Kişilik İşlevsellik Düzeyi – Öz Bildirim Ölçeği'nin (KİD-ÖBÖ) Türkçe çevirisi yapılmış ve 401 katılımcıdan oluşan örneklemde 'Kişilik İnanç Ölçeği – Kısa Formu', 'Kişilerarası Problemler Envanteri – Döngüsel Ölçek' ve 'Kısa Semptom Envanteri' ölçümlerini kullanarak ölçeğin psikometrik özellikleri incelenmiştir. KİD-ÖBÖ'nün araştırmalarda kullanılmak üzere yeterli psikometrik özellikleri olduğu görülmüştür. Ana çalışma için ise 493 katılımcının yer aldığı örneklemde, çocukluk çağı travmalarını ölçmek amacıyla 'Çocukluk Çağı Travmaları Ölçeği', kişilik işlevselliğinde bozulma düzeyini ölçmek amacıyla 'Kişilik İşlevsellik Düzeyi – Öz Bildirim Ölçeği' ve uyumsuz ayırıcı kişilik özelliklerini ölçmek amacıyla 'DSM-5 için Kişilik Envanteri' kullanılmıştır. Bulgulara göre çocukluk çağı travmaları, kişilik işlevselliğinde toplam bozulma düzeyi ve her bir uyumsuz ayırıcı kişilik özellik alanı arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönde korelasyonlar tespit edilmiştir. Ardından, aracılık analiziyle çocukluk çağı travmaları ile uyumsuz ayırıcı kişilik özellik alanlarından her biri arasındaki ilişkilerde, kişilik işlevselliğinin potansiyel aracılık rolüne dair bulgulara ulaşılmıştır. Şöyle ki, çocukluk çağı travmalarından olumsuz duygulanıma ve kopmaya giden yollarda tam aracılık rolleri; karşıtlık, bastırmama ve psikotikliğe giden yollarda kısmi aracılık rolleri bulunmuştur. Mevcut çalışmanın kesitsel desenine ve diğer potansiyel aracı değişkenlerin varlığına dair teorik olasılıklara rağmen bu bulgular, çocukluk çağı travmalarının ardından uyumsuz ayırıcı kişilik özelliklerinin oluşmasında kişilik işlevselliğinde bozulmanın önemli bir mekanizma olabileceğini düşündürmektedir.
Özet (Çeviri)
With the introduction of the Alternative Model for Personality Disorders (AMPD) in DSM-5, studies on personality functioning and maladaptive personality traits have gained momentum. There are four components in personality functioning: identity and self-direction under the self component; empathy and intimacy under the interpersonal component of personality functioning. Maladaptive personality traits are the domains of negative affect, detachment, antagonism, disinhibition and psychoticism. On the other hand, it is known that childhood traumas are closely related to personality. Based on these concepts, the main purpose of the present thesis study is to examine the mediating role of personality functioning in the relationship between childhood traumas and each maladaptive personality traits domain. For this purpose, firstly, the Level of Personality Functioning Scale –Self-Report (LPFS-SR), which did not have a Turkish form before, was translated into Turkish and the psychometric properties of the scale were examined using Turkish versions of 'Personality Belief Scale – Short Form', 'Interpersonal Problems Inventory – Circumplex Scale' and 'Brief Symptom Inventory' measurements in a sample of 401 volunteers. It was found that the Turkish form of LPFS-SR had sufficient psychometric properties to be used in research. For the main study, 'Childhood Trauma Questionnaire', 'Personality Functioning Level – Self-Report Scale' and 'Personality Inventory for DSM-5' were used to test the hypotheses in a sample 493 volunteers. The relationships between the variables of the main study were examined with correlation analysis. Accordingly, statistically significant and positive correlations were found between childhood traumas, total level of impairments in personality functioning and each maladaptive personality trait domain. Afterwards, mediation analysis was applied to examine whether there is a potential mediating role of personality functioning in the relationships between childhood traumas and each maladaptive personality trait domain. Namely, full mediating roles were found in the paths from childhood traumas to negative affectivity and detachment; and partial mediating roles were found in the paths to antagonism, disinhibition and psychoticism. Despite the cross-sectional design of the current study and the theoretical possibilities for the presence of other potential mediating variables, these findings may imply that personality functioning impairment may be an important mechanism in the formation of maladaptive personality traits following childhood traumas.
Benzer Tezler
- Çocukluk çağı travmaları ile kumar oynama eğilimi ilişkisinde uyumsuz gündüzdüşü kurmanın aracı rolü
The mediator role of maladaptive daydreaming in the relation ofchildhood traumas and gambling tendency
AYŞE REYHAN BOĞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
PsikolojiYakın Doğu ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MERYEM KARAAZİZ
- Çocukluk çağı travmaları, bilişsel duygu düzenleme stratejileri ve obsesif kompulsif belirtiler arasındaki ilişkiler
The relationship between childhood trauma, cognitive emotion regulation strategies and obsessive compulsive symptoms
BERA GÜNDOĞDU
- Çocukluk çağı travması ve bilişsel duygu düzenleme arasındaki ilişkide erken dönem uyumsuz şemaların aracı rolü
The relationship between the childhood traumas and cognitive emotion regulation: The mediator role of early maladaptive schema domains
HAVVA NURAY FİDANBOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Psikolojiİstanbul Arel ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUBANUR BAYRAM KUZGUN
- Affetmemenin yordayıcıları olarak çocukluk çağı travmaları ve bilişsel duygu düzenlemenin incelenmesi
Investigation of childhood traumas and cognitive emotion regulation as the predictors of unforgiveness
UĞUR YİĞİT KARATAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
PsikolojiPamukkale ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHU ARICIOĞLU
- İstismar-ihmal geçmişi ve romantik ilişkide bağlanma: Bilişsel duygu düzenleme ve erken dönem uyumsuz şemaların rolü
Childhood abuse-neglect and romantic relationship attachment: The role of cognitive emotion regulation and early maladaptive schemas
BAŞAK KUBİN METE
Doktora
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİLİZ BİLGE