Taktiksel şehircilik bağlamında Süleymaniye Dünya Miras Alanı'nda koruma süreçleri
Conservation processes in the context of tactical urbanism at the Süleymaniye World Heritage Site
- Tez No: 915607
- Danışmanlar: DOÇ. DR. YAŞAR DİLEK ERBEY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kentsel Koruma ve Yenileme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 81
Özet
Bugün dünya nüfusunun yarısından fazlası kentlerde yaşıyor, 21. yüzyıl kentlere ev sahipliği yapıyor. Kentlerimiz demografik, kültürel ve dönemsel olarak hızlı bir dönüşüm içerisindedir. Rant odaklı kentsel dönüşümler, soylulaştırma, mega projelerle kentlerimizde sosyal eşitsizlikler hızla artmakta ve kent hakkı mücadelesi önem kazanmaktadır. Kentlerimizde kültür mirası ögelerinin korunması giderek zorlaşmaktadır. Koruma yöntem ve araçlarının gelişen ve değişen şehircilik kuram ve pratikleriyle beslenerek yeni araç ve yöntemlerin geliştirilmesi gerekmektedir. Taktiksel şehircilik 2010'lu yıllarda ABD'de ortaya çıkmış bir kavramdır. Yurttaşların kamusal alanların tasarımında söz ve uygulama hakkı olduğunu ortaya koyan bir kavram olarak ortaya çıkmış ve ülkemizde de son yıllarda yaygınlaşmaya başlamıştır. Bugünkü kültürel miras anlayışının temeli 1972 yılında yine bu kavram ile özdeşleşmiş bir kurum olan UNESCO tarafından atılmıştır. Kültürel miras kavramı 1972 tarihli Dünya Kültür ve Doğal Mirası Koruma Hakkındaki UNESCO Konvansiyonu'nda korumaya değer olarak nitelendirilen alanların beraberinde gündeme gelmiştir. UNESCO“Miras”kavramını geçmişten gelen, bugün birlikte yaşadığımız ve gelecek nesillere aktaracağımız kalıt olarak tanımlamaktadır. Kültürel miras ise tarihi ve yapılaşmış çevreyi oluşturan anıtlar, mimari değeri olan yapı grupları ve alanlar olarak tanımlanmaktadır (UNESCO, 1972). İstanbul'un Tarihi Alanları, 23 Mayıs 1982 tarihinde onaylanan ve 1983 yılında Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren UNESCO'nun 16 Kasım 1972 tarihli“Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme”gereği, 6.12.1985 tarihinde 356 sıra numarasıyla Dünya Mirası Listesi'ne alınmıştır. Alanın merkezini oluşturan ve Mimar Sinan'ın İstanbul'daki en önemli külliyesi olan Süleymaniye Külliyesi, büyüklüğü, arsaya yerleşimi, farklı işlevlere yönelik yapıları ile döneminin sanatını ve imparatorluğun gücünü yansıtır (Ahunbay, 2011: 161). Süleymaniye, Tarihi Yarımada içerisinde, İstanbul'un tarihini yansıtan, çok kültürlü katmanları barındıran bir alandır. Tez kapsamında“Süleymaniye Camii ve Çevresi”Dünya Mirası ilanı evvelinde de sonrasında da çeşitli planlama müdahalelere geçiren alan irdelenmiş, yakın dönem müdahalelerin yaklaşımı, aktör yapısı, işlevleri ve çevresel etkileri değerlendirilmiştir. Taktiksel şehircilik kriterleri tanımlanmasının ardından alan ve çevresinden seçilen 3 proje bu bağlamda değerlendirilmiştir. Süleymaniye Dünya Mirası Alanının eşsiz ve özgün varlığı şüphesiz koruma uygulamalarının yerinde ve sürdürülebilir olması gerekliliğini doğurur. Alanın uzun yıllar boyunca görece yetersiz denilebilecek koruma müdahaleleri ile yeterince korunamadığı söylenebilir. Koruma uygulamalarının yerel ve yerindenliğinin stratejik olarak benimsenmesi gerektiği ortaya çıkmaktadır. İster kamu, ister yurttaş ya da örgütlü yapılar eliyle yerelden, yerinde taktiksel şehircilik yaklaşımıyla yapılacak uygulamalar kültür mirası ögelerinin korunmasını kolaylaştıracaktır. Koruma alanlarına planlama alanında yapılan müdahalelerde plan hiyerarşisi işletmekten ziyade üst ölçekten alt ölçeğe eşgüdümlü hazırlanması alanların korunma dinamiklerini artıracaktır. Süleymaniye Dünya Miras Alanı'na bütüncül bir koruma anlayışıyla yaklaşırken üst ölçek ve alt ölçek müdahalelerin beraber kurgulanması gerekmektedir. Burada taktiksel şehircilik yaklaşımından faydalanarak ister kamu ister yurttaş eliyle yerinden yapılan müdahaleler koruma anlayışını yerelleştirebilir, kalıcılaştırabilir.
Özet (Çeviri)
In the present era, over half of the global population resides in urban areas. Indeed, the 21st century is characterised by an urbanised world. Cities are currently undergoing a period of rapid demographic, cultural and periodic transformation. The phenomenon of rent-oriented urban transformations, coupled with the processes of gentrification and mega projects, has resulted in a notable increase in social inequalities within our cities. This has led to a heightened awareness of the necessity to address the issue of the right to the city. The safeguarding of cultural heritage in urban environments is becoming an increasingly challenging endeavour. It is imperative that new tools and methods be developed, which draw upon the latest theoretical and practical advancements in urbanism, to enhance the efficacy of existing conservation methods and tools. The concept of tactical urbanism originated in the USA during the 2010s. The concept has gained prominence in recent years, with citizens asserting their right to participate in the design of public spaces. The conceptualisation of cultural heritage as we understand it today was initiated by UNESCO in 1972. The concept of cultural heritage has gained prominence in the context of the areas designated as worthy of protection under the UNESCO Convention on the Protection of the World Cultural and Natural Heritage of 1972. In its 1972 Convention on the Means of Prohibiting and Preventing the Illicit Import, Export and Transfer of Ownership of Cultural Property, UNESCO defines the concept of“heritage”as the cultural and natural legacy of humanity, which we live with today and which we will pass on to future generations. Cultural heritage is defined as monuments, building groups and areas with architectural value that constitute the historical and built environment (UNESCO, 1972). The Historic Areas of Istanbul were inscribed on the World Heritage List on 6 December 1985, designated as number 356 in accordance with the UNESCO Convention on the Protection of the World Cultural and Natural Heritage, adopted on 16 November 1972 and approved on 23 May 1982. The Convention entered into force after its publication in the Official Gazette in 1983. The Süleymaniye Complex, situated at the heart of the area and representing the most significant complex of Mimar Sinan in Istanbul, exemplifies the architectural style of the period and the grandeur of the empire through its sheer scale, its integration into the landscape, and its diverse functional buildings (Ahunbay, 2011: 161). The area of Süleymaniye, situated within the Historic Peninsula, serves to illustrate the historical development of Istanbul and is characterised by a rich tapestry of multicultural influences. Within the scope of the thesis, the area of“Süleymaniye Mosque and its Surroundings”has been examined, which underwent various planning interventions both before and after its declaration as a World Heritage site. The approach of recent interventions, the structure of the actors, their functions, and environmental impacts have been evaluated. It is evident that the distinctive and authentic nature of the Süleymaniye World Heritage Site requires the implementation of conservation practices that are both locally tailored and sustainable. It can be argued that the site has not been adequately protected for a considerable period of time, with the conservation interventions that have been implemented being relatively inadequate. It can be argued that the local and decentralised implementation of conservation practices should be adopted as a strategic approach. The implementation of localised, in-situ initiatives, utilising a tactical urbanism approach, will facilitate the protection of cultural heritage elements, whether initiated by the public, citizens or organised structures. In lieu of a plan hierarchy for the interventions made to the protected areas in the planning area, a coordinated approach from the upper to the lower scales will enhance the conservation dynamics of the areas. In approaching the conservation of the Süleymaniye World Heritage Site in a holistic manner, it is essential to design both upper-scale and lower-scale interventions in conjunction with one another. The tactical urbanism approach allows for the implementation of localised interventions, whether initiated by the public or citizens, which can facilitate the localisation and perpetuation of the understanding of conservation.
Benzer Tezler
- Kentsel dirençlilik bağlamında kamusal mekânlara yerelden bakmak: taktiksel şehircilik, İstanbul örneği
A local look at public spaces in the context of urban resilience: Tactical urbanism, the case of İstanbul
SELİN ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EBRU FİRİDİN ÖZGÜR
- Kayıp mekanların taktiksel şehircilik yaklaşımı ile yeniden düşünülmesi: Kadıköy örneği
Rethinking the problem of lost space in cities with tactical urbanizm: Kadıköy case study
SERRA İNAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİLGÜN ÇOLPAN ERKAN
- Growing in mega city streets: Assessment on child-friendly street transformation in Zümrütevler, Istanbul
Mega kent sokaklarında büyümek: İstanbul, Zümrütevler'deki çocuk dostu sokak dönüşümüne ilişkin değerlendirme
DERYA KOÇAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELİF KISAR KORAMAZ
- Kentsel mekanda rastlantısallık
Contingency in urban space
SEDA SUMAN BURUK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP GÜNAY
- Katılımcı 'ara mekân' müdahalelerinin kent ve insan etkileşimi çerçevesinde ele alınması
Participatory 'in-between space' interventions in the context of urban and human interaction
FATMA ZEYNEP KIZILTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MimarlıkGebze Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CEMİLE SANEM ERSİNE MASATLIOĞLU