Türkiye'de birincil enerji tüketiminde sektör yakınsama analizi
Sectoral convergence analysis of primary energy consumption in Turkey
- Tez No: 915771
- Danışmanlar: PROF. DR. CELAL TAŞDOĞAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İktisat Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 114
Özet
Bu çalışma, sektörlerin enerji tüketimini Phillips-Sul Kulüp Yakınsama modeli ile analiz etmeyi ve sektörlerin katma değeri, enerji tüketimi ve enerji fiyatlarındaki sapmalar arasındaki ilişkiyi Momentler Kantil Regresyonu yöntemi ile ele almayı amaçlamaktadır. Çalışmanın ilk aşamasında, sektörlerin enerji tüketimi üzerine Kulüp Yakınsama analizi yapılmıştır. 1992-2021 yılları arasında Türkiye'deki temel sektörleri ve bunların alt sektörlerini inceleyen çalışmada, enerji tüketiminde ve ithalatında oransal olarak büyük paya ve enerji bağımlılığı yönünden öneme sahip enerji kaynaklarından doğalgaz ve petrol ürünlerinin tüketimi, enerji tüketimini temsil etmek üzere seçilmiştir. Çalışmanın ikinci aşamasında sektörlerin katma değerinin incelenmesi yönünden 2009-2021 yılları arasında sektörlere ait faktör maliyetiyle katma değer verileri ele alınmış, enerji tüketimi ile enerji fiyatlarındaki sapmaların katma değere etkisi analiz edilmiştir. Analizin ilk aşamasında elde edilen sonuçlarda doğalgaz ve petrol ürünleri tüketiminde yakınsayan sektörler tespit edilmiştir. Doğalgaz tüketiminde sektörler arasında bir adet alt kulüp oluşurken, petrol tüketiminde ise üç adet alt kulüp tespit edilmiştir. Analizin ikinci aşamasında, yakınsayan sektörler için uygulanan Momentler Kantil Regresyonu sonuçlarına göre, petrol tüketiminin tüm kantillerde sektörlerin faktör maliyetiyle katma değerini pozitif olarak etkilediği tespit edilmiştir. Bu etki yüksek katma değere sahip sektörlerde daha belirgin olmaktadır. Tüm kantillerde p değerleri 0.05'ten küçüktür. Katsayılar incelendiğinde ise 0.1495 ile 0.1783 aralığında olduğu görülmektedir. Petrol fiyatlarındaki sapmaların ise yüksek katma değerli sektörlerde, katma değeri negatif etkilediği tespit edilmiştir. Sektörlerin doğalgaz tüketimi incelendiğinde, sektörlerin katma değeri ile pozitif ve anlamlı bir ilişki söz konusudur. Tüm kantillerde p değerleri 0.05'ten küçüktür. Katsayılar incelendiğinde, 0.3049 ile 0.4196 aralığında olduğu görülmektedir. Doğalgaz tüketiminin yüksek katma değere sahip sektörleri daha güçlü bir şekilde etkilediği kanıtlanmıştır. Doğalgaz fiyatlarındaki sapmaların etkisi incelendiğinde ise düşük katma değere sahip sektörlerde, doğalgaz fiyatlarındaki sapmaların daha güçlü bir etkiye sahip olduğu ortaya çıkmıştır.
Özet (Çeviri)
This study aims to analyze the energy consumption of sectors using the Phillips-Sul Club Convergence model and examine the relationship between sectoral value-added, energy consumption, and energy price deviations using Quantile Regression via Method of Moments. In the first phase of the study, a Club Convergence analysis of energy consumption is conducted. The study focuses on the primary sectors and their sub-sectors in Turkey between 1992 and 2021, with natural gas and petroleum products selected to represent energy consumption due to their significant share in both consumption and imports, as well as their importance in terms of energy dependency. In the second phase, data on factor costs and value-added for sectors from 2009 to 2021 are examined to analyze the impact of energy consumption and energy price deviations on value-added. The results obtained from the first phase of the analysis identify converging sectors in terms of natural gas and petroleum product consumption. For natural gas consumption, one sub-club is formed among the sectors, while three sub-clubs are identified for petroleum consumption.In the second phase of the analysis, according to the Quantile Regression via Moments results applied to the converging sectors, it is determined that petroleum consumption positively affects the value-added and factor cost of sectors at all quantiles. This effect is more pronounced in sectors with higher value-added. The p-values for all quantiles are less than 0.05. The coefficients range between 0.1495 and 0.1783. It was also found that deviations in petroleum prices negatively affect the value-added of high value-added sectors.When examining the sectors' natural gas consumption, a positive and significant relationship with value-added is observed. The p-values for all quantiles are less than 0.05. The coefficients range between 0.3049 and 0.4196. It is proven that natural gas consumption has a stronger impact on sectors with higher value-added. When the effect of deviations in natural gas prices is examined, it is found that price deviations have a stronger effect on sectors with lower value-added.
Benzer Tezler
- Comparative analysis of XGBoost and LightGBM methods for day ahead spot natural gas price forecasting
Gün öncesi spot doğalgaz fiyatı tahminlemesinde LightGBM ve XGBoost metodlarının karsılastırılmalı analizi
DOĞUKAN ŞAHİN
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Enerjiİstanbul Teknik ÜniversitesiEnerji Bilim ve Teknoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA BERKER YURTSEVEN
- Türkiye'de elektrikli otomobillere geçişin birincil enerji tüketimi üzerindeki etkisinin incelenmesi
Examination of the effect on primary energy consumption of the transition to electric cars in Turkey
HALİL ORUÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
EnerjiGazi ÜniversitesiEnerji Sistemleri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA BAHADIR ÖZDEMİR
- Dünyada ve Türkiye'de petrol ürünlerinin dış ticareti, Türkiye'de gümrük işlem süreci ve vergilendirilmesi üzerine bir araştırma
A research into global trade of oil and oil products, customs clearance process and taxation of oil and oil products in Turkey
KUTAY KÖSE
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
EnerjiManisa Celal Bayar ÜniversitesiUluslararası Ticaret Ve Finansman Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN MURAT KOÇTÜRK
- Dünyada ve Türkiye'de enerji sektörünün genel durumu ve Türkiye'nin elektrik enerjisi üretim ve tüketim tahminleri
General situation of the energy sector in the world and in Turkey and forecasts for Turkey's production and consumption of electrical energy
ERİNÇ ŞENER
- Evidence-based analysis of Türkiye's energy efficiency obligation scheme: sectoral applications, energy poverty, flexibility options and policy implications
Türkiye enerji verimliliği yükümlülükleri sisteminin kanita dayali analizi: sektörel uygulamalar, enerji yoksulluğu, esneklik seçenekleri ve politika çikarimlari
RABİA CİN
Doktora
İngilizce
2025
Enerjiİstanbul Teknik ÜniversitesiEnerji Bilim ve Teknoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERMİN ONAYGİL