Şehrîzâde Mehmed Said'in Tibrü'l-Mesbûk Fî Tarîki's-Sülûk isimli eseri (metin-inceleme)
Şehrîzâde Mehmed Said's work named Tibru'l-Mesbûk Fî Tarîki's-Sülûk(text-analysis)
- Tez No: 915804
- Danışmanlar: DOÇ. DR. REYHAN ÇORAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Türk Dili ve Edebiyatı, Religion, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 133
Özet
Bu çalışma, XVIII. yüzyıl Osmanlı biyografi müellifi ve tarihçisi Şehrîzâde Mehmed Saîd'(ö. 1178/1764)'in telif ettiği Tibrü'l-Mesbûk fî Tarîki's-Sülûk isimli eserin metin ve incelemesini ele almaktadır. Eserin ulaşılabilen tek nüshası Süleymaniye Kütüphanesi, Yazmabağışlar Koleksiyonu'ndaki 8410 numarada kayıtlıdır. Temelde, manevî bir yolculuk olan seyr ü sülûk'a adım atan dervişlere rehberlik etmek amacıyla kaleme alınan Tibrü'l-Mesbûk fî Tarîki's-Sülûk, ele aldığı öğretileri on iki bâb çerçevesinde açıklayan tasavvufî içerikli bir risâledir. On iki bâb, ağırlıklı bir şekilde seyr ü sülûk yolunda ilerleyen sâliklerin uzak durmaları gereken davranışlar, kazanmaları gereken erdemler ve nefsin mertebeleri olarak bilinen yedi aşamanın ilk dördünü teşkil eden nefs-i emmâre, nefs-i levvâme, nefs-i mülhime ve nefs-i mutmainne hakkında bilgi vermektedir. Geri kalan kısımda ise, birtakım tasavvufî kavramların açıklamaları ve tasavvufun tanımları üzerinde durulmuştur. Müellifi tarafından seyr ü sülûk yolculuğuna intisâb eden sâliklere yol göstermek maksadıyla yazıldığı belirtildiği için, çoğunlukla didaktik bir üslûbun kullanılmış olduğu görülmektdir. Bu bağlamda, eserin edebî türler arasında tarîkatnâme türüne yakın olduğu söylenebilir. Çalışmamız, giriş ve üç ana bölümden meydana gelmektedir. Giriş kısmında, müellif kısaca tanıtılarak Tarîkatnâme türüne dair özet niteliğinde bilgi verilmiştir. İlk bölümde, Şehrîzâde Mehmed Saîd'in hayatı ve diğer çalışmaları ele alınmıştır. İkinci bölümde, Tibrü'l-Mesbûk fî Tarîki's-Sülûk'un şekil ve muhtevâ özellikleri incelenmiştir. Ayrıca, eserin ismi ve istinsah tarihine dair genel bilgi verilmiştir. Eserin dil ve üslup özellikleri, referans aldığı kaynaklar ve metin dahilinde yer alan manzum kısımlar değerlendirilmiştir. İlave olarak, yazma eserin telif sebebine temas edilmiş ve ihtivâ ettiği konular sırasıyla ele alınmıştır. Son bölümde, risâlenin mevcut nüshası kısaca tanıtılarak metni kurarken takip edilen yöntem hakkında bilgi verilmiş ve transkripsiyonlu metin ortaya konmuştur.
Özet (Çeviri)
This study examines the text and analysis of the work titled Tibru'l-Mesbûk fî Tarîki's-Sülûk, authored by the 18th-century Ottoman biographer and historian Şehrîzâde Mehmed Saîd (d. 1178/1764). The only accessible copy of the work is registered under number 8410 in the Süleymaniye Library, Manuscripts Donation Collection. Written primarily to guide dervishes who embark on a spiritual journey, Tibru'l-Mesbûk fî Tarîki's-Sülûk is a mystical treatise that explains the teachings it covers in twelve chapters. Twelve chapters mainly provide information about the behaviors that the traveler should avoid on the path of seyr u suluk, the virtues that they should acquire, and the first four of the seven stages known as the stages of the soul, namely the nafs-i emmare, nafs-i levvâme, nafs-i mülhime, and nafs-i mutmainne. The remaining part focuses on the explanations of some Sufi concepts and the definitions of Sufism. It is stated that the work was written by the author to guide seekers (sâliks) embarking on the journey of seyr u sulûk, and for this reason, a predominantly advisory and didactic tone appears to have been employed. In this context, it can be stated that the work closely aligns with the tarîkatnâme genre among literary types. Our study consists of an introduction and three main chapters. In the introduction, the author is briefly introduced, and a summary of information about the tarîkatnâme genre is provided. In the first chapter, the life and other works of Şehrîzâde Mehmet are examined. In the second chapter, the structural and content features of Tibru'l-Mesbûk fî Tarîki's-Sülûk are analyzed, and general information regarding the title and transcription date of the work is provided. The language and stylistic features of the work, the sources it references, and the poetic sections within the text are evaluated. Additionally, the purpose of the manuscript's composition is addressed, and the topics it encompasses are examined in order. In the final chapter, the existing copy of the treatise is briefly introduced, the methodology followed in establishing the text is explained, and the transcribed text is presented.
Benzer Tezler
- Şehrîzâde Mehmed Said ve Kurretü'l-Ebsâr (Târîh-i Nevpeydâ) adlı eseri: Tahlil ve metin
Şehrîzâde Mehmed Said and his work named Kurretü'l-Ebsâr (Târîh-i Nevpeydâ): Analysis and text
NURTEN SEVİNÇ
Doktora
Türkçe
2020
TarihFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDÜLKADİR ÖZCAN
- Şehrîzâde Mehmed Saîd Efendi'nin Tuhfe-i Mustafâviyye fî Beyân-ı Kapudanân-ı Devlet-i Aliyyesi'nin transkripsiyon ve değerlendirilmesi
Transcription and evaluation of Mehmed Saîd Efendi's Tuhfe-i Mustafâviyye fî Beyân-i Kapudanân-i Devlet-i Aliyyesi
DAVUT ADLIĞ
Doktora
Türkçe
2020
DenizcilikDicle Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KARATAŞ
- Kâtip Çelebi'nin Takvîmü't-Tevârîh'i (metin-inceleme)
Kâtip Çelebi's Taqvîm at-Tawârîkh (text-assessment)
OĞUZ SELİM BAŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Tarihİstanbul ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET ÜSTÜNER
- Siyaset ve şenlik 1836 Sûr-ı hümâyunu
Politics and the feasts of dynasty 1836 Sûr-ı hümâyunu
MEHMET IŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
TarihFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NURDAN ŞAFAK
- Nakşibendiyye-i Müceddidiyye usûlüne dair Ebû Said Şâh'ın Hidâyetü't-Tâlibîn adlı eserinin tahlili
Analysis of Abu Said Shah's Hidayetü't-Talibin on the method of Naqshbandiyya-i Mujaddidiyye
İBRAHİM FATİH GÜÇLÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DERYA BAŞ