Kâtip Çelebi'nin Takvîmü't-Tevârîh'i (metin-inceleme)
Kâtip Çelebi's Taqvîm at-Tawârîkh (text-assessment)
- Tez No: 706998
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET ÜSTÜNER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Kâtip Çelebi, Takvîmü't-Tevârîh, tarihi takvimler, tarih yazımı, dünya tarihi, Kâtip Çelebi, Taqvîm at-Tawârîkh, historical calendars, historiography, world history
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 324
Özet
Osmanlı müelliflerinin en velut isimlerinden biri olan Kâtip Çelebi, Takvîmü't-Tevârîh adlı eserinde Âdem'in yaratılışından hicri 1058 / miladi 1648 senesine kadar kronolojik bir dünya tarihi anlatır. Çelebi, bu dünya tarihinin başında zaman ve takvim konularına da değinir. Kitabın sonunda ise devletler ve önemli devlet adamları hakkında tablo şeklinde bilgiler verir ve eseri bir hatimeyle noktalar. Kâtip Çelebi; Uluğ Beğ'in Zîc'i, Ebü'l-Fidâ'nın el-Muhtasar'ı, Cenâbî Tarihi ve Neşrî Tarihi olmak üzere birçok eserden yararlanarak takvimlerin işleyiş şekillerini, tarihini ve hilkatten hicri 1058 / miladi 1648 senesine kadar geçen olayları kaleme almıştır. Bu vakalar çok detaylı şekilde anlatılmamış yalnızca başlık şeklinde verilmiştir. Öte yandan Kâtip Çelebi, eserin derkenarlarında da birçok açıklamalara ve tarih düşürmelerine yer vermiştir. Osmanlı tarih yazıcılığında tarihî takvimlerin popülerliğini yitirdiği bir dönemde, Kâtip Çelebi yazdığı eserle bu türe yeni bir soluk getirmiştir. Eser neredeyse yüz yıl boyunca istinsahla çoğaltılmış; İtalyanca, Fransızca, Latince ve Farsça gibi birçok dile çevrilmiş, matbaalarda basılmıştır. Ayrıca Çelebi'den sonra gelen Şehrizâde Mehmed Said ve Şemdânîzâde Süleyman Efendi gibi birçok tarihçi eserlerini Takvîmü't-Tevârîh'in üzerine inşa etmiştir. Bu çalışmada, daha önce tıpkı basım olarak neşredilmiş fakat Latin harflerine aktarılmamış olan Takvîmü't-Tevârîh'in transkripsiyonu yapılmış ve eserin içeriği ile önemi değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Kâtip Çelebi, who was one of the most productive people among Ottoman writers, told a chronological world history on his book“Taqwîm at-Tawârîkh”. The book begins with the creation of Adam and ends in 1648. In this world history, Kâtip Çelebi explains the history of time as well as the important events year by year. At the end of the book, a table can be seen that includes information about states and statesman after which Çelebi concludes his book with an epilogue. Çelebi wrote about the way calendars work, history of time and the dates of important events with the help of Ulugh Beg's Zij, Abulfeda's al-Mukhtasar, Cenâbî's History and Neşrî's History. Not much detail is provided, the events are just given as titles. On the other hand, Kâtip Çelebi wrote many explanations and chronograms on marginalia. In Ottoman historiography, when historical calendars were losing their popularity, Kâtip Çelebi brought something new to this genre with his work. The work was reproduced by being copied out for almost a hundred years. It was translated into many languages such as Italian, French, Latin and Persian, and printed as well. Additionally, many historians, such as Şehrizade Mehmed Said and Şemdânîzâde Süleyman Efendi, who were successor to Çelebi, built their works on Taqvîm at-Tawârîkh. In this dissertation called Taqwîm at-Tawârîkh, which was previously published as a facsimile but was not Latinized, is now transcribed and the importance of the work has been assessed.
Benzer Tezler
- Şem'dânizâde Fındıklılı Süleyman Efendi'nin Mür'i't-Tevârih adlı eserinin (180b-345a) tahlil ve tenkidi metni
A textual critique and analysis of Şem'dânizâde Fındıklılı Süleyman Efendi's Work, Mür'i't-Tevârih (180b-345a)
MUSTAFA ÖKSÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
TarihMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Bölümü
PROF. DR. ABDÜLKADİR ÖZCAN
- Keşfü'z-Zünûn ve Katip Çelebi'nin bilim anlayışı
Keşfü'z-Zünûn ve Katip Çelebi's understanding of science
BİLAL YURTOĞLU
- The Ancient South Marmara Harbors
Antik Güney Marmara Limanları
SERKAN GÜNDÜZ
Doktora
İngilizce
2015
ArkeolojiUludağ ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ŞAHİN
PROF. DR. MARTİNA SEIFERT
- Ubeydî'nin Netâyicü'l-Ezhâr adlı çiçekçiler tezkiresi (İnceleme-tenkitli metin)
Biographical memoir of florists titled Netâyi̇cü'l-Ezhâr by Ubeydî (Study-critical text)
ESRA KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NESLİHAN İLKNUR KESKİN
- Kâtip Çelebi'nin İrşadü'l Hayara ile Ali Ufki Bey'in Turcarum Liturgia eserlerinin tahlili ve metni
Analysis and text of Kâtip Çelebi's İrşadü'l Hayara with Ali Ufki Bey's Turcarum Liturgia of their works
ABDULLAH FATİH GEMİ