Alerjik rinit ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu: Yürütücü işlevlerin karşılaştırılması
Allergic rhinitis and attention deficit hyperactivity disorder: A comparison of executive function
- Tez No: 916283
- Danışmanlar: PROF. DR. ESRA ÇÖP
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Psikiyatri, Psychiatry
- Anahtar Kelimeler: Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, Alerjik Rinit, Yürütücü İşlevler, Attention Deficit Hyperactivity Disorder, Allergic Rhinitis, Executive Functions
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sağlık Bilimleri Üniversitesi
- Enstitü: Ankara Bilkent Şehir Hastanesi
- Ana Bilim Dalı: Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çocuk Psikiyatrisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 116
Özet
Amaç: Çocuklarda alerjik rinitin (AR) dikkat ve yürütücü işlevler üzerinde etkisinin olup olmadığının, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) komorbiditesinin bu etkiye aracılık edip etmediğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Ankara Bilkent Şehir Hastanesi Pediatrik Alerji ve İmmünoloji birimi tarafından değerlendirilerek, klinik olarak AR tanısı konulan ve çalışmaya katılmaya gönüllü olan hastalar psikiyatrik değerlendirme için araştırmacıya yönlendirilmiştir. Araştırmacı tarafından yapılan klinik değerlendirme sonucu DSM-5 tanı kriterleri dikkate alınarak, DEHB komorbiditesinin olup olmamasına göre iki grup oluşturulmuştur. Aynı araştırmacı tarafından Ankara Bilkent Şehir Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatri polikliniklerine başvuran ve DSM-5 tanı kriterlerine göre DEHB tanısı konulan çocuklardan ise üçüncü grup oluşturulmuştur. Bu üç grup, dahil edilme kriterlerini karşılayan 8-12 yaş arası çocuklardan oluşmaktadır. Örneklem seçiminde yanlılığı önlemek için Mart-Nisan- Mayıs 2023 tarihlerinde ilgili polikliniklere başvuran tüm hastalara ulaşılmıştır. Tüm katılımcılara ve ebeveynlerine yarı yapılandırılmış görüşme olan Okul Çağı Çocukları için Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi- Şimdi ve Yaşam Boyu Versiyonu-Türkçe Uyarlaması (K-SADS-PL / Kiddie- Schedule for Affective Disorders and Schizophrenia for School Aged Children, Present and Lifetime Version) uygulanmıştır. Olası psikiyatrik yakınmalarının taranması için Öğretmen Bilgi Formu, Güçler ve Güçlükler Anketi Öğretmen Formu (GGA) ve Conners Öğretmen Derecelendirme Ölçeği-Kısa Form (CÖDÖ) öğretmenler tarafından doldurulmuştur. Güçler ve Güçlükler Anketi Ebeveyn Formu (GGA), Conners Ebeveyn Derecelendirme Ölçeği-Kısa Form (CADÖ) ebeveynleri tarafından doldurulmuştur. Bilişsel fonksiyonları değerlendirmek için araştırmacı tarafından Stroop Testi TBAG Formu ve Winconsin Kart Eşleme Testi (WKET) uygulanmıştır. Yorgunluğun test performansını etkilememesi için tüm uygulamalar iki oturumda yapılmıştır. Bulgular: Gruplar arasında sosyodemografik özellikler karşılaştırılmış ve gruplar arasında yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, ek psikiyatrik bozukluk, anne eğitim düzeyi, anne ve babada psikiyatrik bozukluk, ailenin aylık geliri, ebeveynler arası akraba evliliği ve birlikte olma durumları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı bulunmuştur. DEHB tanısı alan hastalar görünümlerine göre değerlendirildiğinde, en sık bileşik görünüm olduğu saptanmakla birlikte, gruplar arasında görünüm bakımından farklılık bulunamamıştır. AR grubundaki çocukların okul başarılarının hem DEHB hem de komorbid gruplarındakilerden daha iyi olduğu saptanmıştır. Conners Ebeveyn Ölçeğinde AR grubunun ataklık/hiperaktivite ve öğrenme sorunu puanları, DEHB ve komorbid gruplarından daha düşük bulunmuştur. Davranım sorunu puanı bakımından AR grubu ile DEHB grubu arasında fark bulunamamış, ancak AR grubunun davranım sorunu puanının komorbid grubundan daha düşük olduğu saptanmıştır. Conners Öğretmen Ölçeğinde, AR grubunun, dikkat eksikliği/edilgenlik, hiperaktivite ve davranım sorunu puanlarının DEHB ve komorbid gruplarından daha düşük olduğu bulunmuştur. DEHB ve komorbid grupları arasında bu puanlar açısından anlamlı fark bulunamamıştır. Öğretmen ve ebeveyn tarafından bildirilen GGA davranış sorunları, dikkatsizlik/hiperaktivite, dışsallaştırma ve toplam puanlarının AR grubunda, DEHB ve komorbid gruplarına göre düşük olduğu saptanmıştır. Komorbid ve DEHB grupları arasında ise bu puanlar bakımından fark bulunamamıştır. AR grubunun Stroop Testi Bölüm 5 Toplam süreleri DEHB ve Komorbid gruplarına göre daha düşük bulunmuştur. DEHB ile Komorbid grupları arasında, Stroop Testi Bölüm 5 Toplam süreleri bakımından fark bulunamamıştır. DEHB ve AR grupları arasında WKET puanları açısından anlamlı bir fark bulunmazken, DEHB ve komorbid grupları karşılaştırıldığında, toplam tepki sayısı, perseveratif tepki sayısı, perseveratif hata sayısı, perseveratif hata yüzdesi ve kurulumu sürdürmekte başarısızlık puanı komorbid grupta daha yüksek; tamamlanan kategori sayısı ve öğrenmeyi öğrenme puanları ise DEHB grubunda daha yüksek bulunmuştur. Sonuç: AR, DEHB'ye kıyasla daha az yaygın yürütücü işlev bozukluğuna neden olmakla birlikte, AR ve DEHB'de bazı ortak yürütücü işlev bozuklukları gözlenmektedir. Çalışmamızın bulguları, DEHB-AR komorbiditesinin, AR'nin DEHB'deki belirli temel yürütücü işlev eksikliklerini (perseverasyon, kavramsallaştırma, sürdürme ve geri bildirim yoluyla öğrenme gibi) daha da şiddetlendirebileceğini göstermektedir. Ancak AR ve AR-DEHB komorbiditesinin bilişsel işlevler üzerindeki etkilerinin daha iyi anlaşılması için, gelecekteki çalışmaların, daha geniş örneklemli olması ve çalışmamızın kısıtlılıklarını dikkate alması faydalı olacaktır.
Özet (Çeviri)
Objective: In this study, the aim is to determine whether allergic rhinitis (AR) in children affects attention and executive functions, and whether comorbidity with attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) mediates this effect. Materials and Methods: Patients clinically diagnosed with AR by the Pediatric Allergy and Immunology Unit at Ankara Bilkent City Hospital and willing to participate in the study were referred to the researcher for psychiatric evaluation. Based on the clinical evaluation conducted by the researcher and considering the DSM-5 diagnostic criteria, two groups were formed according to the presence or absence of ADHD comorbidity. A third group was formed from children diagnosed with ADHD according to DSM-5 criteria, who applied to the Child and Adolescent Psychiatry outpatient clinics at Ankara Bilkent City Hospital. These three groups consisted of children aged 8-12 who met the inclusion criteria. To avoid selection bias, all patients who applied to the relevant clinics during March-April-May 2023 were reached. All participants and their parents were administered the semi-structured interview schedule, Kiddie-Schedule for Affective Disorders and Schizophrenia for School-Age Children-Present and Lifetime Version-Turkish Adaptation (K-SADS- PL). For screening potential psychiatric complaints, teachers filled out the Teacher Information Form, Strengths and Difficulties Questionnaire Teacher Form (SDQ) and Conners Teacher Rating Scale-Short Form. Parents completed the Strengths and Difficulties Questionnaire Parent Form (SDQ) and Conners Parent Rating Scale-Short Form. Cognitive functions were assessed by the researcher using the Stroop Color and Word Test and the Wisconsin Card Sorting Test. To prevent fatigue from affecting test performance, all administrations were conducted over two sessions. Results: Comparisons of sociodemographic characteristics between groups showed no significant differences in age, gender, education level, additional psychiatric disorders, maternal education level, psychiatric disorders in parents, monthly family income, consanguineous marriages among parents and parents marital status. In our study, when ADHD patients were evaluated by presentation, the combined presentation was found to be the most common, but no significant differences were found between groups regarding presentation. Children in the AR group were found to have better school performance compared to those in the ADHD and comorbid groups. On the Conners Parent Rating Scale, the impulsivity/hyperactivity and learning problem scores of the AR group were lower than those of the ADHD and comorbid groups. In terms of conduct problem scores, no difference was found between the AR and ADHD groups, but the AR group had lower scores than the comorbid group. On the Conners Teacher Rating Scale, the AR group had lower scores for attention deficit/passivity, hyperactivity, and conduct problems compared to the ADHD and comorbid groups for these scores. The SDQ behavior problems, inattention/hyperactivity, externalizing behaviors and total scores reported by both teachers and parents were lower in the AR group compared to the ADHD and comorbid groups, with no significant differences found between the ADHD and comorbid groups for these scores. The total time form Part 5 of the Stroop Test was lower in the AR group compared to the ADHD and comorbid groups, with no significant differences found between the ADHD and comorbid groups. There were no significant differences in WCST scores between the ADHD and AR groups. However, comparing ADHD and comorbid groups, the total number of responses, perseverative responses, perseverative errors, percentage of perseverative errors and failure to maintain set scores were higher in the comorbid group; while the number of categories completed and learning to learn scores were higher in the ADHD group. Conclusion: While AR leads to less common executive function impairments compared to ADHD, some shared executive function impairments are observed in the both AR and ADHD. Our findings suggest that ADHD-AR comorbidity may exacerbate specific core executive function deficits in AR, such as perseveration, conceptualization, sustaining and learning through feedback. However, future studies with larger sample sizes and consideration of our study's limitations are needed to better understand the cognitive effects of AR and AR-ADHD comorbidity.
Benzer Tezler
- Astim ve/veya alerjik rinit tanili çocuk ve ergenlerde montelukast tedavisinin nöropsikiyatrik yan etkilerinin değerlendirilmesi
Evaluation of neuropsychiatric side effects of montelukast treatment in children and adolescents diagnosed with asthma and/or allergic rhinitis
BAHAR AKINTUĞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıSağlık Bilimleri ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE VEZİR
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocukların atopi ve alerjik hastalıklar yönünden incelenmesi
Evaluation of the children with attention deficit disorder with respect to presence of atopy and alergic disease
ŞULE TURAN AKYOL
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2009
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıOndokuz Mayıs ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RECEP SANCAK
- Polen alerjisi olan alerjik rinitli çocuk hastalarda dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu belirtileri ve mevsim etkisinin değerlendirilmesi
Evaluation of attention deficit hyperactivity disorder symptoms and seasonal effects in pediatric patients with allergic rhinitis and pollen allergy
AYBİKE SÖĞÜT
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıSağlık Bilimleri ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE DİBEK MISIRLIOĞLU
- Alerjik rinit tanılı çocuklarda uyku kalitesinin tedavi ile ilişkisinin değerlendirilmesi
Evaluation of the relationship between sleep quality and treatment in children with allergic rhinitis
EZGİ TELLİ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıSağlık Bilimleri ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET YAŞAR ÖZKARS
- Astım ve alerjik rinitli çocuklarda montelukastın psikiyatrik yan etkileri ve bu yan etkilerin yaşam kalitesine etkisi
Psychiatric adverse effects of montelukast in children with asthma and/or allerjic rhinitis and impacts of such adverse effects on life-quality
ÖZNUR YILMAZ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2014
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıGazi ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İPEK TÜRKTAŞ