Geleneksel bağlama icrasında 'Model' olan açışların mukayeseli bir bakış ışığında sınıflandırılması
Classification of 'Model' openings in traditional baglama performance in the light of a comparative view
- Tez No: 917019
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SITKI BAHADIR TUTU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Bağlama, Yurttan Sesler, Açış, Doğaçlama, Bağlama, Yurttan Sesler, Improvisation
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Müziği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Müziği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 239
Özet
Bu araştırmada; cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren İstanbul Radyosu vasıtasıyla seslerini duyurma fırsatı bulan ve bağlama icralarıyla ön plana çıkan mahalli sanatçılar ile sonrasında erken cumhuriyet politikalarının bir ürünü olan“Yurttan Sesler”oluşumu içinde görev yapmış bağlama sanatçılarının açışları incelenmiştir. Çalışma kapsamında incelenen açışların müzikal seyirlerinin yanı sıra melodik yapılarında sıkça kullanılan süsleme, bezeme ve motiflerin saptanması, ortak müziksel özelliklerin belirlenmesi ile tezene (sağ el) ve parmak (sol el) kullanma stillerinin analiz edilmesi ve elde edilecek veriler doğrultusunda açışlardaki değişim ve dönüşümün tespit edilmesi amaçlanmıştır. Yapılan arşiv taraması sonucu ulaşılan açışlar“amaçlı örneklem”yöntemiyle seçilmiştir. İcracıların oluşturulmasında ise önceden belirlenmiş ölçütleri karşılayan bütün durumların incelenmesi neticesinde amaçlı örneklem çeşitlerinden“ölçüt örneklem”yöntemi tercih edilmiştir. Bu bağlamda, araştırmada ölçüt örneklem belirlenirken bağlama icracılığında öne çıkmış ve açış rolünü üstlenmiş kişiler seçilmiştir. Belirlenen icracıların yaptığı açışlar ise uygulamanın yapıldığı veya yeniliğin olduğu bir dizi durum arasından, en tipik bir veya birkaç tanesinin belirlenmesi olarak tanımlanan“tipik örneklem”yöntemiyle çalışmaya dahil edilmiştir. Örneklem dahilinde elde edilen verilerin analizi ise derinlemesine bir incelemeye tabi tutup ayrıca betimsel bir yaklaşımla fark edilemeyen kavram ve temaların ortaya çıkarılması amacıyla nitel araştırmalarda veri analiz tekniği olan“içerik analizi”yöntemiyle incelenmiştir.“Make Music Finale”nota yazma programıyla bilgisayar ortamına aktarılan açışlar,“kayda ilişkin bilgiler, biçim özellikleri, ezgi özellikleri, ritim bileşenleri, tempo dinamikleri ve icra analizi (kullanılan teknikler ve ifade unsurları)”olarak isimlendirdiğimiz beş başlık altında incelenmiştir. Çalışmada geçerliğin sağlanması için her açışın analizi aynı başlıklar altında gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma kapsamında yapılan analizler sonucunda“yurttan sesler öncesi kuşak”,“yurttan sesler birinci kuşak”ve“yurttan sesler ikinci kuşak”olarak sınıflandırdığımız bağlama açışlarında kaydın yapıldığı medya tipi, kullanılan bağlamanın form yapısı, bam telinin dahil olmasından sonra değişen icra biçimi, icracıların ezgi yaratmalarındaki benzerlik ve farklılıklara ek olarak açış esnasında kullanılan sağ (mızrap) ve sol el (parmak) tekniklerinin kuşaklararası nasıl bir değişim- dönüşüm geçirdiği ile ilgili birtakım sonuçlara ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, the improvisations performed by local artists who had the opportunity to make their voices heard through Istanbul Radio starting from the early years of the Republic and became prominent with their bağlama performances, as well as those performed by bağlama artists involved in the“Yurttan Sesler”formation, a product of early Republican policies, have been analyzed. The study aims to identify the ornamentation, embellishments, and motifs commonly used in the melodic structures of the improvisations, determine shared musical characteristics, analyze the styles of plectrum (right hand) and finger (left hand) techniques, and explore the transformations and changes in these improvisations based on the obtained data. The improvisations analyzed in the research were selected using the“purposive sampling”method based on archival research. In determining the performers, the“criterion sampling”method was preferred from among various purposive sampling techniques. Specifically, individuals who were prominent in bağlama performance and had taken on the role of performing improvisations were selected. The improvisations performed by these selected artists were then incorporated into the study using the“typical sampling”method, which involves identifying one or more typical examples from a series of situations where the performance or innovation took place. The analysis of the data obtained from the sample was subjected to an in-depth examination using“content analysis,”a qualitative research data analysis technique, with the aim of uncovering concepts and themes that might not be immediately apparent through a descriptive approach. The improvisations, transcribed into computer format using the“Make Music Finale”notation software, were analyzed under five main categories:“recording- related information, formal characteristics, melodic features, rhythmic components, tempo dynamics, and performance analysis (techniques used and expressive elements).”To ensure validity, the analysis of each improvisation was conducted under the same categories. As a result of the analyses conducted in this study, several conclusions were reached regarding the transformation and evolution of the bağlama improvisations across generations, categorized as the“pre-Yurttan Sesler generation,”“first- generation Yurttan Sesler,”and“second-generation Yurttan Sesler.”These conclusions include findings related to the type of media in which the recordings were made, the formal structure of the bağlama used, changes in performance style after the inclusion of the bass string, similarities and differences in the creation of melodies by the performers, and the intergenerational transformation of right and left-hand techniques during the performance of the improvisations.
Benzer Tezler
- Davul-zurna ile icra edilen ağır zeybeklerin müzikal çözümlemesi, transkripsiyonu ve bağlamaya uyarlanması: Saadettin Doğan örneği
Musical analysis, transcription, and bağlama adaptation of ağır zeybek performances with davul and zurna: The case of Saadettin Doğan
DURMUŞ ALİ ÖZTÜRK
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2025
MüzikANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİÇalgı Eğitimi Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET ŞİMŞEK
- Çamşıhı yöresi'nde bağlama ile açış
Çamşıhı region, openings in bağlama performance
IŞIL ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MüzikYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
DOÇ. ASLIHAN ERUZUN ÖZEL
- Architectural form exploration by soft computing: The case of post-disaster shelter
Esnek hesaplama aracılığıyla mimari biçim arayışları: Afet sonrası barınak örneği
FÜSUN CEMRE KARAOĞLAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEMA ALAÇAM
- Diasporanın sembolik sermayesi: Atina'da yaşayan İstanbullu Rumların aile fotoğrafları
The symbolic capital of the diaspora: Family photographs of the Rum Istanbulites of Athens
CEREN ACUN
Doktora
Türkçe
2021
AntropolojiGalatasaray ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ Ö. MURAD ÖZDEMİR