Türk müziği'nde bestelenen şiirlerde geçen çalgı isimleri kullanımının makam güfte bağlamında incelenmesi
An analysis of the use of instrument names in poems composed in Turkish music in the context of maqam-lyrics
- Tez No: 919445
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İSMAİL HAKKI GERÇEK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Türk Müziği, Beste, Şiir, Çalgı, Makam, Güfte, Turkish Music, Composition, Poetry, Instrument, Maqam, Lyrics
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Müziği Çalışmaları Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 227
Özet
Amacı: Bu çalışma Türk müziğinde bestelenen şiirlerde geçen çalgı isimleri kullanımını, makam-güfte bağlamında ilişkisinin incelenmesini amaç edinmiştir. Yöntem:“Türk Müziği'nde Bestelenen Şiirlerde Geçen Çalgı İsimleri Kullanımının Makam-Güfte Bağlamında İncelenmesi”konulu çalışmamızda Türk Müziğinde bestelenen şiirlerin içinde çalgı ismi geçen eserler nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi modeli kullanılarak bestekârların bestelerindeki mevcut durum tespit edilmiştir ve elde edilen sonuçlar alan uzmanı akademisyenlerin uzman görüşleri alınarak çalışmaya katkı sağlanmıştır. Bulgular: Problem cümlesine dayalı olarak yanıtı aranacak soruların bulgularına ve çalgı isimlerinin yer aldığı şiirlerin bestelendiği Türk Sanat müziği eserlerinin müzikal ve edebi açıdan incelenmesiyle ortaya çıkan 60 adet Türk Sanat müziği eserinin makam-güfte bağlamında analizi yapılmıştır. Sonuç: Türk Müziğinde bestelenen şiirlerde çalgı ismi geçen eserler makam unsurları bağlamında incelendiğinde, toplamda 60 eser vardır. Bu eserlerin 53 tanesi TRT'nin Türk Sanat Müziği repertuarında yer almaktadır. Diğer 7 tanesi ise çeşitli internet kaynaklarında yer almaktadır ve oradan elde edilmiştir. İncelenen eserlerde toplamda 26 makam ve 12 usül bestekârlar tarafından kullanılmıştır. Toplam 42 bestekâr ve 49 güftekâr vardır. İncelenen eserlerde 13 çalgının ismi geçmektedir. Bu çalgılar; Davul, Kanun, Kaval, Keman, Kemençe, Klarnet, Kudüm, Ney, Rebab, Tanbur, Tanbura, Ud ve Zurna. Yapılan makam analizleri sonucu Buselik, Çargâh, Kürdi, Uşşak, Rast, Hicaz, Nişabur, Nikriz, Pencgâh, Hüseyni, Hüzzam, Sabâ'lı geçki ve asma kalışların yapıldığı görülmektedir. İncelenen eserlerde çalgı isimlerinin, 40 eserde çalgı kimliği ile 20 eserde ise benzetme yapılarak kullanıldığı belirlenmiştir. Çalgı isimlerini benzetme yaparak kullanan güftekârlardan çalgının kendisini benzetme olarak kullananlar olduğu gibi, çalgıdan çıkan sesi, nağmeyi benzetme olarak kullanan güftekârların da olduğu sonucuna vardık. Benzetmelerin genelinde sevgiliye ithaf yapılmıştır. Çalgı isimlerinin bir benzetme olmadan direkt çalgı kimlikleri ile kullanılan eserlerde çalgının icra ediliş şekli ve ses özelliklerinden bahsedildiği sonuçlarına ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
Purpose: This study aims to examine the use of instrument names in poems composed in Turkish music and their relationship in the context of maqam and lyrics. Method: In our study titled“Examination of the Use of Instrument Names in the Poems Composed in Turkish Music in the Context of Mode-Lyrics”, the current situation in the composers' compositions was determined by using the document analysis model, one of the qualitative research methods, in the works in which the instrument names were mentioned in the poems composed in Turkish Music. Findings: Based on the findings of the questions to be answered based on the problem statement and the musical and literary examination of the Turkish Art music works in which poems containing the names of instruments were composed, 60 Turkish Art music works were analyzed in the context of maqam-lyrics. Results: When the works in which instrument names are mentioned in the poems composed in Turkish Music are examined in the context of makam elements, there are 60 works in total. 53 of these works are in TRT's Turkish Classical Music repertoire. The other 7 are available on various internet sources and were obtained from there. A total of 26 makams and 12 styles were used by the composers in the works examined. There are a total of 42 composers and 49 lyrics. The names of 13 instruments are mentioned in the works examined. These instruments; Davul, Kanun, Kaval, Keman, Kemençe, Klarnet, Kudüm, Ney, Rebab, Tanbur, Tanbura, Ud and Zurna. As a result of the maqam analysis, it is seen that transitional and vine stay are performed in Buselik, Çargâh, Kürdi, Uşşak, Rast, Hicaz, Nişabur, Nikriz, Pencgâh, Hüseyni, Hüzzam, Sabâ. In the works examined, it was determined that the names of the instruments were used by instrument identity in 40 works and by analogy in 20 works. We concluded that there are musicians who use the names of instruments as analogies, while there are those who use the instrument itself as a metaphor, and there are also musicians who use the sound and melody of the instrument as an analogy. Most of the similes are dedicated to the beloved. It has been concluded that the way the instrument is performed and its sound characteristics are mentioned in the works where the instrument names are used directly with the instrument identities, without any analogy.
Benzer Tezler
- Klâsik Türk mûsıkîsi'nde ağırsemâi formunun tahlili ve tasnifi
The analysis and classification of ağirsemâi form in classical Turkish music
ERAY CİNPİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MüzikAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Müziği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERDA TÜRKEL OTER
- An evaluation of the art songs for soprano voice by Turkish composers of the Early Republican period in a vocal technique perspective
Erken Cumhuriyet dönemi Türk bestecilerinin soprano ses için yazdığı şarkıların şan tekniği açısından incelenmesi
ALİN YAĞCIOĞLU
Doktora
İngilizce
2024
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YELDA ÖZGEN ÖZTÜRK
- Tarihi süreç içinde Türk müziğinde şarkı formu
The development of song form in historical process abstract
ESRA ŞENOCAK
- Reşat Aysu'nun eserlerinin incelenmesi
Analysis of Reşat Aysu's compositions
FİLİZ KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAHATTİN İÇLİ