Lise öğrencilerinin travma sonrası büyüme düzeylerinin psikolojik katılık, belirsizliğe tahammülsüzlük ve yaşantısal kaçınma açısından incelenmesi
Examining post-traumatic growth levels of high school students in terms of psychological inflexibility, intolerance of uncertainty and experiential avoidance
- Tez No: 921886
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EROL UĞUR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirsizliğe Tahammülsüzlük, Kahramanmaraş Depremi, Psikolojik Katılık, Travma Sonrası Büyüme, Yaşantısal Kaçınma, Post-Traumatic Growth Intolerance of Uncertainty, Kahramanmaraş Earthquake, Psychological Inflexibility, Experiential Avoidance
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Düzce Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 95
Özet
Bu araştırmada, 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremine maruz kalmış lise öğrencilerinin travma sonrası büyüme düzeyleri belirsizliğe tahammülsüzlük, yaşantısal kaçınma, psikolojik katılık, cinsiyet ve depremde yakınını kaybetme durumu açısından incelenmiştir. Araştırmanın çalışma grubu 225'i kadın ve 174'ü erkek olmak üzere 399 katılımcıdan oluşmaktadır. Katılımcıların travma sonrası büyüme düzeylerine ilişkin veriler Travma Sonrası Büyüme Ölçeği (TSBÖ), belirsizliğe tahammülsüzlük ile ilgili veriler Belirsizliğe Tahammülsüzlük Ölçeği (BTÖ-12), yaşantısal kaçınma düzeylerine ilişkin veriler Çok Boyutlu Yaşantısal Kaçınma Ölçeği-30, psikolojik katılık düzeylerine ilişkin veriler ise Kabul ve Eylem Formu-II (KEF-II) kullanılarak toplanmıştır. Araştırmanın soruları kapsamında verilerin analizi Pearson Korelasyon Analizi ve Bağımsız Gruplar t-Testi kullanılarak yapılmıştır. Travma sonrası büyüme ve psikolojik katılık arasındaki ilişkide, belirsizliğe tahammülsüzlüğün aracılık rolünün analiz edilmesi amacıyla, aracı model kullanılmıştır. Araştırma sonucunda travma sonrası büyümenin belirsizliğe tahammülsüzlük ve psikolojik katılık değişkenleri ile arasında negatif yönde ilişki saptanırken yaşantısal kaçınma ile travma sonrası büyüme arasında ise istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Elde edilen bulgulara göre katılımcıların belirsizliğe tahammülsüzlük düzeylerinin yaşantısal kaçınma ve psikolojik katılık değişkenleri ile ilişkisi incelendiğinde, pozitif yönde manidar bir ilişki tespit edilmiştir. Katılımcıların yaşantısal kaçınma ve psikolojik katılık düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkiye ulaşılmamıştır. Aracı değişken analizi sonucunda travma sonrası büyüme ile psikolojik katılık arasındaki ilişkide belirsizliğe tahammülsüzlüğün kısmi aracı role sahip olduğu görülmüştür. T testi sonucunda travma sonrası büyüme, belirsizliğe tahammülsüzlük, yaşantısal kaçınma ve psikolojik katılık değişkenlerinin cinsiyete göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklılaştığı görülmüştür. Erkek katılımcıların travma sonrası büyüme seviyeleri, kadın katılımcıların travma sonrası büyüme seviyelerine göre daha yüksek bulunurken; belirsizliğe tahammülsüzlük, yaşantısal ve psikolojik katılık ortalamaları ise kadınlarda daha yüksek bulunmuştur. Depreme maruz kalan katılımcıların, depremde yakınını kaybetme durumuna göre travma sonrası büyüme, belirsizliğe tahammülsüzlük, psikolojik katılık ve yaşantısal kaçınma ortalamaları incelenmiş; depremde yakınını kaybeden katılımcıların psikolojik katılık ortalamalarının depremde yakınını kaybetmeyen katılımcılara göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Bununla birlikte katılımcıların travma sonrası büyüme, belirsizliğe tahammülsüzlük ve yaşantısal kaçınma ortalamalarının depremde yakınını kaybetme durumuna göre farklılaşmadığı saptanmıştır. Elde edilen bulgular alanyazın kapsamında tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study examined the levels of post-traumatic growth (PTG) among high school students affected by the Kahramanmaraş earthquake on February 6, 2023, in relation to intolerance of uncertainty, experiential avoidance, psychological inflexibility, gender, and the loss of a loved one during the earthquake. The study sample consisted of 399 participants, including 225 females and 174 males. Data on participants' PTG levels were collected using the Post-Traumatic Growth Inventory (PTGI). Intolerance of uncertainty data was gathered using the Intolerance of Uncertainty Scale (IUS-12), experiential avoidance levels were measured using the Multidimensional Experiential Avoidance Questionnaire (MEAQ-30), and psychological inflexibility was assessed through the Acceptance and Action Questionnaire-II (AAQ-II). Data analyses were conducted using Pearson Correlation Analysis and Independent Samples t-Test as part of the study's hypotheses. To analyze the mediating role of intolerance of uncertainty in the relationship between PTG and psychological inflexibility, a mediation model was employed. The findings revealed a negative relationship between PTG and the variables of intolerance of uncertainty and psychological inflexibility, while no statistically significant relationship was found between PTG and experiential avoidance. However, a positive and significant correlation was identified between intolerance of uncertainty and the variables of experiential avoidance and psychological inflexibility. No statistically significant relationship was observed between experiential avoidance and psychological inflexibility levels. Additionally, the mediation analysis indicated that intolerance of uncertainty had a partial mediating role in the relationship between PTG and psychological inflexibility. The findings also showed that PTG, intolerance of uncertainty, experiential avoidance, and psychological inflexibility levels significantly differed by gender. Male participants demonstrated higher levels of PTG, while female participants scored higher on intolerance of uncertainty, experiential avoidance, and psychological inflexibility. The participants' PTG, intolerance of uncertainty, psychological inflexibility, and experiential avoidance levels were also analyzed based on whether they had lost a loved one during the earthquake. Those who had lost a loved one exhibited higher psychological inflexibility, whereas no differences were observed in PTG, intolerance of uncertainty, or experiential avoidance based on the loss of a loved one.
Benzer Tezler
- Depremzede öğrencilerde travma sonrası büyümenin yordayıcıları olarak umut ve iyimserlik
Hope and optimism as predictors of post-traumatic growth in earthquake-stricken students
YASİN TOHUM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiHasan Kalyoncu ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET ŞAM
- Salutojenik temelli bütünlük duygusu psiko-eğitim programının ergenlerin bütünlük duygusu, travma sonrası büyüme, psikolojik dayanıklılık ve psikolojik iyi oluşuna etkisi
The effect of salutogenic-based sense of coherence psychoeducation programme on adolescents' sense of coherence, posttraumatic growth, psychological resilience, and psychological well-being
BİLAL KAYA
Doktora
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FULYA CENKSEVEN ÖNDER
- Güneydoğu Anadolu'da lise öğrencisi ergenlerde travma sonrası stres belirtileri ve ilişkili faktörler
Post-traumatic stress symptoms and related factors in terms of hİGH-school adolescents in southeastern anatolia
ÖMER FARUK BAŞTUĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
HemşirelikAdnan Menderes ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA ARSLANTAŞ
- Çocuğa yönelik fiziksel istismarın adli bilimler açısından değerlendirilmesi
Evaluation of physical abuse against children in terms of forensic sciences
HİLAL KARAYAZI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Adli TıpAcıbadem Mehmet Ali Aydınlar ÜniversitesiAdli Bilimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET OĞUZ POLAT
- Pandeminin normalleşme döneminde liselerdeki ergenlerin duygusal ve davranışsal sorunları ve ilişkili faktörler
Emotional and behavioral problems and related factors of adolescents in high schools during the normalization period of the pandemic
SARE KALYONCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Psikolojiİstanbul Bilgi ÜniversitesiSağlık Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEP ŞİMŞEK