Kültürel peyzajda kullanılan bitkilerin taşıdıkları anlamların kolektif hafızadaki sürekliliği üzerine bir araştırma
A study on the continuity of the meanings of plants used in cultural landscapes in collective memory
- Tez No: 923575
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ŞERİFE DOĞANAY YENER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Peyzaj Mimarlığı, Landscape Architecture
- Anahtar Kelimeler: kültürel peyzaj, sembolik bitkiler, kolektif hafıza, bitki anlamları, cultural landscape, symbolic plants, collective memory, plant meanings
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 146
Özet
İnsanlar dünyayı karışık bir yığın olarak görmek istemezler; onu anlamaya, ona hükmetmeye çalışırlar. Kültürel peyzaj kavramı burada devreye girmekte, çevrenin anlamlandırılmasında aracı olmaktadır. Kültürel peyzaj tasarımında çevrenin tanımlanmasındaysa bitkiler rol oynamaktadır. Bitkiler, kültürel zenginlikleri taşıyan araçlardır fakat günümüzde simgesel anlamları ve insan psikolojisi üzerindeki etkileri göz ardı edilmektedir. Bu çalışma, peyzaj tasarımında kullanılan bitkilerin taşıdıkları anlamların toplum hafızasındaki yerinin tespiti amacıyla yapılmıştır. Bitkilerin kültürel anlamlarını inceleyen kaynaklar baz alınarak kültürel peyzajda tasarımında kullanılan, anlam bakımından kaynaklarda çokça bahsedilen 10 bitki seçilmiştir ve katılımcılar tarafından bilinen anlamlarının tespit edilebileceği anket oluşturulmuştur. Anket 5 bölümden oluşmaktadır. İlkinde ankete katılım onayı alınmaktadır. İkincide katılımcıların bitkilerin kültürel anlam taşıdığı fikrine katılma durumlarının tespiti, üçüncüde katılımcı profillerinin tespiti, dördüncüde bitkilerin taşıdığı kültürel anlamların katılımcılar tarafından bilinirlik oranının tespiti, beşincide bitkilerin anlamsal ve fiziksel özelliklerinin kişiler üzerinde bıraktığı etkilerin ve bu bitkilerin katılımcılar için öneminin tespiti amaçlanmıştır. Anket İstanbul'da yaşayanlara uygulanmıştır. Sonuçların veri analizi IBM SPSS 26 istatistik paket programı aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Toplam 418 kişiye uygulanan ve 411 kişinin tamamladığı anket sonucunda Servi (Cupressus sempervirens) bitkisinin“boy”, Zeytin (Olea europaea) bitkisinin“barış”, Kara Çam (Pinus nigra) bitkisinin“kudret”, Kayın (Fagus sylvatica) bitkisinin“mutluluk”, Meşe (Quercus cerris) bitkisinin“sağlamlık”, Çınar (Platanus orientalis) bitkisinin“uzun ömür”, Salkım Söğüt (Salix babylonica) bitkisinin“boyun eğmişlik”, Ak Kavak (Populus alba) bitkisinin“ululuk/büyüklük”, Elma (Malus sp.) bitkisinin“murat”, Ardıç (Juniperus sp.) bitkisinin“korunma”anlamının daha çok anımsandığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak bu çalışma, kültürel peyzajın sadece fiziksel çevreyi değil, aynı zamanda toplumların tarihsel, sosyal ve kültürel kimliklerini de yansıttığını ortaya koyarak bu alandaki bilgi birikimine katkı sağlamaktadır. Çalışma sonuçlarına göre bitkilerin kültürel anlamlarının muhafazası ve sürekliliği amacıyla, peyzaj tasarımcıları ve yerel yönetimler için sunulabilecek önerilerden biri, kamu alanlarının tasarımında geleneksel ve kültürel anlamı olan bitkilere öncelik verilmesidir. Bu hem kültürel mirasın korunmasına hem de kolektif hafızanın güçlendirilmesine katkıda bulunabilir. Ocak 2025, 146 sayfa
Özet (Çeviri)
People do not wish to perceive the world as a chaotic and incomprehensible mass; instead, they strive to understand and dominate it. The concept of cultural landscape comes into play here, acting as a medium for interpreting the environment. In defining the environment within cultural landscape design, plants play a crucial role. Plants serve as carriers of cultural richness; however, their symbolic meanings and psychological impacts on humans are often overlooked today. This study was conducted to determine the place of the meanings carried by plants used in landscape design within the collective memory of society. Based on sources examining the cultural meanings of plants, ten plants frequently referenced in terms of meaning and commonly used in cultural landscape design were selected. A survey was developed to identify the meanings of these plants as recognized by participants. The survey consisted of five sections. The first section obtained participants' consent to participate. The second section determined whether participants agreed with the idea that plants have cultural meanings. The third section assessed participant profiles. The fourth section identified the level of awareness of the cultural meanings of plants among users. The fifth section explored the impacts of plants' semantic and physical characteristics on individuals and assessed the importance of these plants to participants. The survey was administered to residents of Istanbul, and the results were analyzed using the IBM SPSS 26 statistical software package. The survey, applied to 418 participants and completed by 411, revealed that certain plants were more commonly associated with specific meanings. These included the cypress (Cupressus sempervirens) with“height,”the olive tree (Olea europaea) with“peace,”the black pine (Pinus nigra) with“strength,”the beech tree (Fagus sylvatica) with“happiness,”the oak tree (Quercus cerris) with“resilience,”the plane tree (Platanus orientalis) with“longevity,”the weeping willow (Salix babylonica) with“submission,”the white poplar (Populus alba) with“grandeur,”the apple tree (Malus sp.) with“fulfillment,”and the juniper (Juniperus sp.) with“protection.”In conclusion, this study contributes to the knowledge in this field by demonstrating that cultural landscapes reflect not only the physical environment but also the historical, social, and cultural identities of societies. Based on the findings, one of the recommendations for preserving and sustaining the cultural meanings of plants is to prioritize the use of plants with traditional and cultural significance in the design of public spaces. This approach can contribute to both the preservation of cultural heritage and the strengthening of collective memory. January 2025, 146 pages
Benzer Tezler
- Antakya kent dokusunda kullanılan çok yıllık süs bitkilerinin peyzajda kullanımları
Perennial ornamental plants usage in landscaping at Antakya city and surrounding area
ZELİHA ERTUNÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Peyzaj MimarlığıMustafa Kemal ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA ATMACA
- İstanbul adalarının doğal ve ekzotik bitki türlerinin adalar peyzajındaki yeri ve önemi üzerine araştırmalar
Başlık çevirisi yok
ADNAN UZUN
Doktora
Türkçe
1991
Peyzaj Mimarlığıİstanbul ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. FAİK YALTIRIK
- Atatürk Üniversitesi Botanik Bahçesinde yenilebilir peyzaj tasarım önerisi
Edible landscape design proposal in Atatürk University Botanical Garden
KÜBRA SEMA YARDIMCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Peyzaj MimarlığıAtatürk ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. IŞIK SEZEN
- Geyve ve çevresinin doğal bitkilerinin tespiti ve peyzajda kullanım olanaklarının değerlendirilmesi
Determining native plants in geyve and its around and evaluating their using possibilities in landscape design
BURCU KAŞİF
Doktora
Türkçe
2023
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜNAL AKKEMİK
- Peyzaj tasarımında esinlenmenin etkisi, halı sanatı örneği
Effect of inspiration in landscape design, case of carpet art
DİCLE NUR DEMİRHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Peyzaj MimarlığıAkdeniz ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. REYHAN ERDOĞAN