Türk destanlarında geçen hayvan figürlerinin atasözlerindeki yeri
The place of animal figures in Turkish epics in proverbs
- Tez No: 923667
- Danışmanlar: PROF. DR. ASUMAN AHMED ABDO SHABAN, DOÇ. DR. NERMİN ÖZCAN ÖZER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkçe Öğretmenliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 153
Özet
Söz varlığından olan atasözleri dilin kültürünü, yaşam biçimini yansıtan kendine özgü ifadeleri bulunan, az sözle çok şey ifade eden, dili zenginleştiren önemli kültür ürünleridir. Tarih boyunca Türklerin sosyal, dinî ve iktisadi yaşamlarının merkezinde yer alan canlılar olmaları nedeniyle hayvan adları, Türk dilinin temel söz varlığı içinde önemli bir yere sahiptirler. Türklerin tabiat ile iç içe süren konargöçer yaşam tarzları, hayvanlarla olan ilişkilerini daha da güçlendirmiş ve hayvanların Türk destanlarında ve kültüründe önemli bir yer almalarını sağlamıştır. Bu araştırmanın amacı, Türk destanlarında yer alan ve özellikle kahramanlığı, yiğitliği, cesareti ve gücü simgeleyen belli başlı hayvan figürlerini atasözleri bağlamında incelemektir. Bu çalışma, nitel olarak tasarlanmış bir araştırmadır. Doküman incelemesi yönteminin uygulandığı bu çalışmada, tezin kuramsal çerçevesini oluşturmak, destanlar ve teze konu hayvanlar hakkında ayrıntılı bilgiler vermek ve hayvanların destanlardaki işlenişini/ilişkisini açıklayabilmek amacıyla ana dokümanlar/kaynaklar olarak Bahattin Ögel'in“Türk Mitolojisi I-II.”,“İslamiyet'ten önce Türk Kültür Tarihi”ve“Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi I-II”; İbrahim Kafesoğlu'nun“Eski Türk Dini”,“Türk Millî Kültürü”,“Umumi Türk Tarihi Hakkında Tespitler”; Saadettin Yağmur Gömeç'in“Türk Destanlarına Giriş”; Ziya Gökalp'in“Türk Töresi”; Yaşar Çoruhlu'nun“Türk Mitolojisinin Kısa Tarihi”,“Türk Sanatında Hayvan Sembolizmi”,“Eski Türklerin Kutsal Mezarları Kurganlar”ve“Türk Mitolojisinin Ana Hatları; Pertev Naili Boratav'ın, ”Türk Mitolojisi“; Ali Öztürk'ün ”Çağların İçinden Türk Destanları“ ile Ali Duymaz'ın ”Türk Destanları“ adlı eserler kullanılmıştır. Bu çalışmada, atasözlerini belirlemek için ise ana dokümanlar/kaynaklar olarak; Ömer Asım Aksoy'un ”Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü“; Mustafa S. Kaçalin'in ”Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler“; Mehmet Hengirmen'in ”Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü“ ile Metin Yurtbaşı'nın ”Sınıflandırılmış Atasözleri Sözlüğü" adlı eserler kullanılmıştır. Ayrıca konuyla ilgili birçok kitap, makale, tez, bildiri ile diğer birçok yazılı ve elektronik doküman da incelenmiştir. Çalışmanın ana bölümünde destan, destanların özellikleri, Türk destanları, Türk destanlarında yer alan hayvan figürlerinin oluşum süreci ve Türk destanlarında yer alan hayvan figürleri üzerinde durulmuştur. Akabinde Türk destanlarında yer alan ve kahramanlık, güç ve cesaret bildiren belli başlı hayvan figürlerinin Türk destanlarında ve Türk atasözlerinde nasıl ve hangi anlamda yer aldıkları mercek altına alınmıştır. Araştırma sonucunda; insanların sözün kalıcılığını ve inandırıcılığını artırmak için hayvan figürlerini etkili bir şekilde kullandıkları belirlenmiştir. Araştırmada; Türk destanlarında yer alan ve cesareti, kahramanlığı, yiğitliği, gücü simgeleyen kurt, at, kartal, aslan, kaplan, boğa, koç ve ejderhanın Türk atasözlerinde de benzetme unsuru olarak aynı anlamlarda kullanıldıkları tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Proverbs, which are part of the vocabulary, are important cultural products that have unique expressions that reflect the culture and lifestyle of the language, express a lot with few words, and enrich the language. Animal names have an important place in the basic vocabulary of the Turkish language because they are living creatures that have been at the center of the social, religious and economic lives of Turks throughout history. The nomadic lifestyle of the Turks, which is intertwined with nature, has further strengthened their relationship with animals and enabled animals to take an important place in Turkish epics and culture. The aim of this research is to examine the main animal figures in Turkish epics, especially those symbolizing heroism, bravery, courage and power, in the context of proverbs. This study is a qualitatively designed research. In this study, in which the document analysis method is applied, Bahattin Ögel's“Turkish Mythology I-II.”, are used as the main documents/sources in order to create the theoretical framework of the thesis, to give detailed information about the epics and the animals subject to the thesis, and to explain the treatment/relationship of animals in the epics.“Turkish Cultural History Before Islam”and“History of the Great Hun Empire I-II”; İbrahim Kafesoğlu's“Old Turkish Religion”,“Turkish National Culture”,“Determinations about General Turkish History”;“Introduction to Turkish Epics”by Saadettin Yağmur Gömeç; Ziya Gökalp's“Turkish Custom”; Yaşar Çoruhlu's“Short History of Turkish Mythology”,“Animal Symbolism in Turkish Art”,“Kurgans, the Sacred Graves of the Ancient Turks”and“Outlines of Turkish Mythology; Pertev Naili Boratav, ”Turkish Mythology“; Works called ”Turkish Epics through the Ages“ by Ali Öztürk and ”Turkish Epics“ by Ali Duymaz were used. In this study, the main documents/sources to determine proverbs are; Ömer Asım Aksoy's ”Dictionary of Proverbs and Idioms“; ”Proverbs and Idioms in Regional Dialects“ by Mustafa S. Kaçalin; Works called ”Proverbs and Idioms Dictionary“ by Mehmet Hengirmen and ”Classified Proverbs Dictionary" by Metin Yurtbaşı were used. In addition, many books, articles, theses, papers and many other written and electronic documents on the subject were also examined. In the main part of the study, epic, characteristics of epics, Turkish epics, the formation process of animal figures in Turkish epics and animal figures in Turkish epics are focused on. Subsequently, how and in what sense the main animal figures in Turkish epics, which convey heroism, strength and courage, are included in Turkish epics and Turkish proverbs are examined. As a result of the research; it has been determined that people use animal figures effectively to increase the permanence and credibility of words. In the research; it has been determined that the wolf, horse, eagle, lion, tiger, bull, ram and dragon, which appear in Turkish epics and symbolize courage, heroism, bravery and power, are also used in Turkish proverbs with the same meaning as simile elements.
Benzer Tezler
- Tatar-Başkurt-Çuvaş destanlarında hayvanların işlevlerinin incelenmesi
The study of the functions of animals in the tatar-Bashkir-Chuvash epics
GİZEM KESKİNSU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıAfyon Kocatepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT ÖZŞAHİN
- Türk dünyası destanlarında hayvan sembolizmi
Animal symbolism in Turkish world episotes
OĞUZ DUMAN
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM DİLEK
- Kırgız destanlarında hayvan motifi
Ani̇mal motifs in Kyrgyz epics
ÖZGE KIRCA ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA AHSEN TURAN
- Türk boylarının destanlarında kurt
The wolf in the epics of the Turkish tribes
BERNA KOLOT
Doktora
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Necmettin Erbakan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SELÇUK PEKER
- Kırgız Türklerinde kut inancı
The beliefs of Kyrgyz's in 'kut'
ZEYNEP AKDENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. NERİN YAYIN