Vardiyalı çalışma sisteminin kömür madeni işçilerinin beslenme durumu, stres algısı ve uyku kalitesine etkisi
The effect of shift work system on nutritional status, stress perception and sleep quality of coal mine workers
- Tez No: 923852
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MURAT URHAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Beslenme ve Diyetetik, Nutrition and Dietetics
- Anahtar Kelimeler: Vardiyalı Çalışma, Kömür Madeni İşçileri, Beslenme Durumu, Uyku Kalitesi, Antropometrik Ölçümler, Shift Work, Coal Mine Workers, Nutritional Status, Sleep Quality, Anthropometric Measurements
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Beslenme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 115
Özet
Bu araştırma, vardiyalı çalışma sisteminin bireylerin sirkadiyen ritimleri, uyku kalitesi, yaşam kalitesi, antropometrik ölçümleri, beslenme durumu ve fiziksel aktivite düzeyleri üzerindeki etkilerini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Ocak 2024- Ağustos 2024 tarihleri arasında, Manisa Polyak Eynez Maden İşletmelerinde üç vardiyalı sistemde (08:00-16:00, 16:00-00:00, 00:00-08:00) dönüşümlü olarak çalışan 50 erkek madenci üzerinde yürütülmüştür. Çalışmada veriler yüz yüze görüşme yöntemiyle elde edilmiştir. Uyku kalitesinin değerlendirilmesinde Pittsburgh Uyku Kalite İndeksi (PUKİ) kullanılırken algılanan stres düzeyinin değerlendirilmesinde ise Algılanan Stres Ölçeği-14 (ASÖ-14) kullanılmıştır. Madencilerin farklı vardiyadaki beslenme ve fiziksel aktivite düzeylerinin belirlenmesi için her bir vardiya tipinde 3 günlük besin tüketimlerini ve 1 günlük fiziksel aktivitelerini kaydetmeleri istenmiştir. İstatistiksel analizler SPSS 25.0 (Statistical Package for Social Sciences) paket programı kullanılarak yapılmıştır. Madencilerin beden kütle indeksi (BKİ) ortalamalarının 28,3±4,15 kg/m2 olduğu belirlenirken %46,0'ının hafif şişman, %34,0'ının ise obez olduğu belirlenmiştir. Bel çevresine göre yapılan değerlendirmede katılımcıların %70,0'ının riskli/yüksek riskli grubunda yer aldığı, bel/boy oranına göre yapılan değerlendirmede ise %88,0'ının riskli/tedavi gerektirir grubunda yer aldığı görülmüştür. Gündüz vardiyasında diyetle enerji alımının (2585,4±266,38 kkal/gün), akşam vardiyasında (2475,6±297,41 kkal/gün) ve gece vardiyasındaki (2289,3±372,48 kkal/gün) enerji alımından anlamlı düzeyde daha fazla olduğu bulunmuştur (p=0,004). Vardiyaların tümünde katılımcıların diyetle karbonhidrat ve protein alımlarının referans düzeylerde olduğu görülürken yağ ve doymuş yağ alımlarının referans değerlerin üzerinde olduğu saptanmıştır. Katılımcıların tamamında sodyum alımı referans değerlerin üzerindeyken, C vitamini, kalsiyum, magnezyum ve potasyum alımının düşük olduğu saptanmıştır. Madencilerin PUKİ puanı 6,76±3,58 puan olarak bulunurken, %66.0'ının kötü uyku kalitesine sahip olduğu, iyi uyku kalitesine sahip olanların oranının ise %34.0 olduğu belirlenmiştir. Kötü uyku kalitesine sahip bireylerin ASÖ- 14 puanının (25,3±6,27) iyi uyku kalitesine sahip bireylerin puanından (21,1±7,59) anlamlı düzeyde daha fazla olduğu saptanmıştır (p=0,043). Bireylerin ASÖ-14 puanı tertillere ayrılarak yapılan değerlendirmede düşük stres seviyesine sahip bireylerin (T1) %52,9'u vardiyalı çalışmanın beslenme durumlarını olumsuz etkilediğini belirtirken, T2'de bu oran %100, T3'de ise %81,3 olarak bulunmuştur (p=0,004). Bireylerin fiziksel aktivite düzeylerinin tüm vardiyalarda çok ağır düzeyde olduğu saptanmıştır. Çalışmanın sonuçları madencilerin çalışma koşullarından kaynaklı sağlık risklerine ilaveten vardiyalı çalışmanın ilave riskler getirdiği belirlenmiştir. Bireylerin uyku kalitelerini iyileştirmeleri ve beslenme alışkanlıklarını düzenlemeye yönelik eğitim verilmesi ve psikolojik destek sağlanması yararlı olacaktır.
Özet (Çeviri)
This study was conducted to evaluate the effects of shift work on individuals' circadian rhythms, sleep quality, quality of life, anthropometric measurements, nutritional status, and physical activity levels. The research was carried out between January 2024 and August 2024 on 50 male miners working in a three-shift system (08:00-16:00, 16:00-00:00, 00:00-08:00) at Manisa Polyak Eynez Mining Enterprises. Data were collected through face-to-face interviews. The Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI) was used to assess sleep quality, while the Perceived Stress Scale-14 (PSS-14) was used to evaluate perceived stress levels. To determine the miners' dietary and physical activity levels in different shifts, they were asked to record their food consumption for three days and their physical activities for one day in each shift type. Statistical analyses were performed using the SPSS 25.0 (Statistical Package for Social Sciences) software. The average body mass index (BMI) of the miners was found to be 28,3±4,15 kg/m², with 46,0% classified as overweight and 34,0% as obese. According to waist circumference assessments, 70,0% of the participants were in the at-risk/high-risk group, while waist-to-height ratio evaluations indicated that 88,0% were in the at-risk/treatment-required group. Daily energy intake during the day shift (2585,4±266,38 kcal/day) was significantly higher than in the evening shift (2475,6±297,41 kcal/day) and night shift (2289,3±372,48 kcal/day) (p=0,004). While carbohydrate and protein intake levels were within reference ranges in all shifts, fat and saturated fat intake exceeded recommended levels. Sodium intake was above reference values for all participants, whereas vitamin C, calcium, magnesium, and potassium intake levels were found to be low. The miners' PSQI score was 6,76±3,58, with 66,0% having poor sleep quality and 34% having good sleep quality. The PSS-14 score of individuals with poor sleep quality (25,3±6,27) was significantly higher than that of individuals with good sleep quality (21,1±7,59) (p=0,043). When PSS-14 scores were divided into tertiles, 52,9% of individuals in the low-stress group (T1) stated that shift work negatively affected their nutritional status, while this rate was 100% in T2 and 81,3% in T3 (p=0,004). vi Physical activity levels were found to be very active in all shifts. The results of the study indicate that, in addition to the health risks associated with mining work conditions, shift work introduces additional risks. Providing education to improve individuals' sleep quality and regulate their dietary habits, as well as offering psychological support, would be beneficial.
Benzer Tezler
- Association rule mining for identifying factors in dynamic positioning incidents and accidents
Dinamik konumlandırma kazalarına ait faktörlerin birliktelik kural madenciliği ile tanımlanması
TUĞFAN ŞAHİN
Doktora
İngilizce
2024
Deniz Bilimleriİstanbul Teknik ÜniversitesiDeniz Ulaştırma Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. PELİN BOLAT
- Vardiyalı çalışma sisteminin çalışan motivasyonu üzerine etkisi: Özel güvenlik personeli üzerine bir uygulama
Effectiveness of working motivation of the vascular working system: An application on special security personnel
MURAT KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
İşletmeİstanbul Gelişim Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NEVZAT UYAROĞLU
- Vardiyalı çalışma sisteminin çalışanların iş stres ve kaygı düzeyindeki etkileri: Havacılık sektörü örneği
The effects of working shifts on employees stress and anxiety level: Evidence from aviation industry
ALİ SERDAR EREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
İşletmeBeykent Üniversitesiİşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NARMAN KUZUCU
- Vardiyalı çalışma sisteminin kadın hemşirelerin biyolojik ritimleri ve cinsel yaşam kaliteleri üzerindeki etkisi
The effect of shift working system on the biological rhythms and sexual life quality of female nurses
KÜBRA ÖZER KARADENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
HemşirelikAvrasya ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLAY YEGİNOĞLU
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEMRA ELMAS
- Vardiyalı çalışma sisteminin çalışanların işten ayrılma niyetine etkisinde iş yaşam dengesinin aracılık rolü
The role of the work life balance in the effect of the shift work system on the intention to leave work
MİNE DEĞİRMENCİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Sivil HavacılıkBurdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEZAİ ÖZTOP