Elazığ koşullarında kışlık ve yazlık olarak farklı zamanlarda ekilen aspir çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi
Determination of yield and quality characteristics of safflower cultivars sown in different times as winter and summer crops under Elazığ conditions
- Tez No: 924338
- Danışmanlar: PROF. DR. DAVUT KARAASLAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 236
Özet
Günümüzde iklim değişikliklerinin bir sonucu olarak kuraklık önemli bir sorun halini almaya başlamıştır. Kuraklığa dayanımıyla bilinen aspir bitkisi yağ bitkileri arasında önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Elazığ ekolojik koşullarında kışlık ve yazlık olarak farklı ekim zamanlarında ekilen farklı çeşitlerin verim ve kalite özelliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Denemeler Fırat Üniversitesi Tarım ve Hayvancılık Araştırma ve Uygulama Merkezi (TAHAM)'nde yürütülmüştür. Denemeler 2021-2022 ve 2022-2023 yetiştirme sezonlarında kışlık ve yazlık olarak ayrı ayrı yürütülmüştür. Kışlık ekimler 25 Ekim, 10 Kasım ve 25 Kasım tarihlerinde, yazlık ekimler ise 15 Mart, 1 Nisan ve 15 Nisan tarihlerinde yapılmış olup Dinçer, Linas, Olas ve Askon 42 çeşitleri kullanılmıştır. Denemeler tesadüf bloklarında bölünen, bölünmüş parseller deneme düzenine göre kurulmuş olup, ana parseli yıllar, onun alt parselini ekim zamanları ve en alt parselde ise çeşitler yer almıştır. Araştırmada çıkış süresi, metrekaredeki bitki sayısı, kışa dayanım oranı, çiçeklenme süresi, bitki başına düşen taç yaprak verimi, olgunlaşma süresi, bitki boyu, ilk dal yüksekliği, yan dal sayısı, sap çapı, tabla sayısı, tabla çapı, tablada tohum ağırlığı, tablada tohum sayısı, bin tohum ağırlığı, biyolojik verim, hasat indeksi, tohum verimi, yağ oranı, yağ verimi, protein oranı ve yağ asitleri kompozisyonu incelenmiştir. Elde edilen bulgular incelendiğinde, kışlık ekimlerde tohum verimi açısından 25 Ekim tarihinde yapılan ekimde tohum veriminin düşük olduğu (64.25 kg/da), buna karşılık 10 Kasım (106.63 kg/da) ve 25 Kasım (98.74 kg/da) tarihlerinde yapılan ekimlerde tohum veriminin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ancak kışlık ve yazlık ekimlerde verim açısından büyük bir fark bulunmaması ve kış soğukları nedeniyle bitki kayıplarının fazla olması yazlık ekimlerin tercih edilmesini gerektirmektedir. Yazlık ekimlerde ise ekim zamanları arasında verim bakımından benzer olup (15 Mart: 90.89 kg/da, 1 Nisan: 100.42 kg/da, 15 Nisan: 93.84 kg/da), kuru şartlarda yetiştiricilik yapılması halinde yağışlardan daha fazla faydalanmak amacıyla erken ekim yapılması önerilmektedir. Çeşit tercihinde; tohum verimi bakımından kışlık ekimlerde Askon 42, yazlık ekimlerde ise Askon 42 veya Dinçer; yağ oranı bakımından hem kışlık hem de yazlık ekimlerde Linas veya Olas; yağ verimi bakımından ise kışlık ekimlerde Linas, yazlık ekimlerde ise Askon 42 çeşitlerinin kullanılması önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
Today, drought has become an important problem as a result of climate change. The safflower plant, which is known for its drought resistance, is important among oil crops. This study aimed to investigate the yield and quality characteristics of different safflower cultivars planted at different sowing times as winter and summer under Elazığ ecological conditions. The experiments were conducted at Fırat University Agriculture and Livestock Research and Application Center (TAHAM). The experiments were conducted separately as winter and summer in 2021-2022 and 2022-2023 growing seasons. Winter sowings were made on October 25, November 10 and November 25, and summer sowings were made on March 15, April 1 and April 15, and Dinçer, Linas, Olas and Askon 42 cultivars were used. The experiments were established according to the split-plot experimental design in randomized blocks, with the years in the main plot, sowing times in the sub-plot and cultivars in the bottom plot. In the study, emergence time, number of plants per m2, winter resistance rate, flowering time, petal yield per plant, ripening time, plant height, first branch height, number of lateral branches, stem diameter, number of heads, head diameter, seed weight per head, number of seeds per head, thousand seed weight, biological yield, harvest index, seed yield, oil ratio, oil yield, protein ratio and fatty acid distribution were examined When the findings obtained were examined, it was determined that the seed yield was low (64.25 kg/da) in the winter sowing on October 25, whereas the seed yield was higher in the sowings made on November 10 (106.63 kg/da) and November 25 (98.74 kg/da). However, the fact that there was no significant difference between winter and summer sowings in terms of yield and that plant losses were high due to winter cold requires that summer sowings should be preferred. In summer sowing, yields were similar between sowing times (March 15: 90.89 kg/da, April 1: 100.42 kg/da, April 15: 93.84 kg/da), but if cultivation is carried out under dry conditions, early sowing is recommended in order to benefit more from rainfall. In terms of cultivar preference, it is recommended to use Askon 42 for winter sowing and Askon 42 or Dinçer for summer sowing in terms of seed yield; Linas or Olas for both winter and summer sowing in terms of oil ratio; Linas for winter sowing and Askon 42 for summer sowing in terms of oil yield.
Benzer Tezler
- İş adamlarının kişilik özelliklerinin girişimcilik potansiyeli üzerindeki etkisi: Elazığ ilinde bir uygulama
Abstract the effect of business people's characteristics on potential of entrepreneurship: A case study in Elazig
ABDULLAH GÖÇER
- Şehir müziği olarak Harput Kürsübaşı geleneği
Harput Kürsübaşı tradition as urban music
DEVRİM YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MüzikDokuz Eylül ÜniversitesiMüzik Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYHAN EROL
- Palu ilçesi'nin (Elazığ) coğrafi etüdü
The geographical research of Palu district (Elazığ)
MUSTAFA BAYRAK
- Küreselleşme sürecinde Türkiye'de gıda güvenliği: Elazığ ili örneği
Food security in Turkey in the process of globalization: The case of Elaziğ province
YÜKSEL ARIKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Kamu YönetimiFırat ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İLKE BEZEN TOZKOPARAN
- Türkiye'de kadınlara yönelik sosyal yardımları ataerkil pazarlık üzerinden incelemek: Dul kadın maaşı
Questioning social assistance for women on bargain patriarchal in Turkey: Widow woman salary
BÜŞRA BAYRAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Sosyal HizmetlerSüleyman Demirel ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SONGÜL SALLAN GÜL