Verilen kısıtlamalar altında turist rotası optimizasyonu
Tourist route optimization under given restrictions
- Tez No: 925235
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ METİN TURAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrol, Computer Engineering and Computer Science and Control
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Ticaret Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bilgisayar Mühendisliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 125
Özet
Bu tez, turist rotalarının en iyilemesine yönelik iyileştirilmiş ve hibrit olmak üzere iki yeni genetik algoritma yaklaşımı sunmaktadır. İlk yaklaşım, seyahat mesafesi, süre, maliyet ve turist bütçesini dikkate alan özelleştirilmiş bir uygunluk fonksiyonu içeren geliştirilmiş bir genetik algoritma ile İstanbul'daki rotaların en iyilenmesine odaklanmaktadır. Ayrıca,“Kopyalı Sıralama Çaprazlama”adlı yeni bir çaprazlama yöntemi, modifiye edilmiş turnuva seçimi ve takas mutasyon teknikleri ile birlikte önerilmiş ve bu yöntemler İstanbul müzeleri veri setinde %43.89, Burma kalite testi veri setinde ise %56.60 iyileşme sağlamıştır. İkinci yaklaşım, İstanbul'daki çok günlük zaman pencereli rotaların en iyilenmesine yönelik bir hibrit genetik algoritma sunmaktadır. Bu yöntem, polar açı sıralaması, temel bileşen analizi, hiyerarşik kümeleme ve k-medoids kümeleme gibi gelişmiş başlatma tekniklerini entegre ederek yüksek kaliteli bir başlangıç popülasyonu oluşturur. Bu teknikler, algoritmanın yakınsama hızını önemli ölçüde artırmakta ve çözüm kalitesini iyileştirmektedir. Algoritmanın performansını farklı zaman aralığı senaryolarında değerlendirmek amacıyla, 25 ziyaret yeri içeren tüm Solomon R1 ve R2 kalite testi örnekleri üzerinde yoğun deneyler gerçekleştirilmiştir. Sonuçlar, önerilen hibrit genetik algoritmanın geleneksel genetik algoritmaya kıyasla üstünlüğünü tutarlı bir şekilde göstermiştir; çözümler en iyi değerlere daha yakın olmuş ve birçok durumda en iyi çözümleri dahi aşmıştır. İstanbul müzeleri problemi için önerilen yöntem, 30 nesilden daha az bir sürede tutarlı bir şekilde 140 km'lik minimum mesafeye ulaşırken, geleneksel yöntem 62 nesile kadar ihtiyaç duymuştur. Sonuçlar, önerilen geliştirmelerin etkinliğini ve verimliliğini ortaya koymakta ve karmaşık gerçek dünya senaryolarında rota en iyilemesi için pratik çözümler sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This thesis presents two novel approaches to optimizing tourist itineraries using enhanced and hybrid genetic algorithms. The first approach focuses on optimizing itineraries in Istanbul through an improved genetic algorithm, which incorporates a customized fitness function that considers travel distance, time, cost, and tourist budget. Additionally, a new“Copy Order Crossover”method, alongside modified tournament selection and swap mutation techniques, were introduced, resulting in a 43.89% improvement for the Istanbul museums dataset and 56.60% for the Burma benchmark dataset. The second approach introduces a hybrid genetic algorithm for optimizing multi-day itineraries with time windows in Istanbul. This method integrates advanced initialization techniques such as polar angle sorting, principal component analysis, hierarchical clustering, and k-medoid clustering to generate a high-quality initial population. These techniques significantly accelerate convergence and improve solution quality. Intensive experiments were conducted on all Solomon benchmark R1 and R2 instances with 25 destinations to evaluate the algorithm's performance across diverse time window scenarios, ranging from very narrow to very wide. The results consistently showed the superiority of the proposed hybrid genetic algorithm over the traditional genetic one, with solutions being closer to the optimal values and, in many cases, surpassing the optimal solutions themselves. For the Istanbul museums problem, the proposed method consistently reached the minimum distance of 140 km in fewer than 30 generations, while the traditional method needed up to 62 generations. The results demonstrate the effectiveness and efficiency of the proposed enhancements, offering practical solutions for itinerary optimization in complex real-world scenarios.
Benzer Tezler
- C-tipi kanat konfigurasyonunun aerodinamik analizleri ve dizayn optimizasyonu
Aerodynamic analyses and design optimization of aC- shaped wing
HÜLYA SUKAS
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mühendislik Bilimleriİstanbul Teknik ÜniversitesiUçak ve Uzay Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELİKE NİKBAY
- Pekiştirmeli öğrenme yöntemleri ile iha baz istasyonu için veri iletim hızı tabanlı optimal güzergah belirlenmesi
Data transmission rate based optimal trajectory determination for uav base station using reinforcement learning methods
MELİH DOĞANAY SAZAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiTOBB Ekonomi ve Teknoloji ÜniversitesiElektrik ve Elektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ MURAT DEMİRTAŞ
- Bulgar Komünist Partisi iktidarı döneminde uygulanan politikalara karşı Türk azınlığın gündelik direnişi
The daily resistance of the Turkish minority against the policies implemented during the Bulgarian Communist Party rule
NEVİN TÜRKER YILDIZ
Doktora
Türkçe
2021
Siyasal Bilimlerİstanbul ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT METİNSOY
- Korelasyon katsayısının farklı geometrik yorumları, istatistikte lineer modellerin geometrisi, lineer modellerde lineer kısıtlamalar altında parametre tahminleri ve hipotez testi
Different geometric interpretations of correlation coefficient, the geometry of the linear models in statistics, parameter estimations and hypothesis testing under linear constraints in the linear models
FATMA BUĞLEM YALÇIN
Doktora
Türkçe
2018
MatematikOrdu ÜniversitesiMatematik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMİL YAPAR
PROF. DR. VEDAT SUAT ERTÜRK
- Metrik ve modüler metrik uzaylarda daraltan tipli dönüşümler için sabit nokta teoremleri
Fixed point theorems for contractive type mappings in metricand modular metric spaces
MERVE AKTAY