Geri Dön

Türkiye' de sıcaklıkların zamansal ve mekansal dağılışının jeoistatistiksel analizi

Turkey's geostatistical analysis of temporal and spatial distribution of temperature

PDF İndir

  1. Tez No: 925458
  2. Yazar: ZERRİN DEMİRÖRS
  3. Danışmanlar: PROF. DR. NECLA TÜRKOĞLU, PROF. DR. İHSAN ÇİÇEK, PROF. DR. ÜLKÜ ESER ÜNALDI
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Coğrafya, Meteoroloji, Geography, Meteorology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Fiziki Coğrafya Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 493

Özet

Türkiye için 1991-2020 yılları arasındaki 30 yıllık süreçte, sıcaklık değişimlerini ve mekansal dağılımını araştırmak için geniş kapsamlı bir çalışma yapılmıştır. Bu araştırma kapsamında, Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nden alınan 244 (maksimum), 243 (minimum) ve 261 (ortalama) meteoroloji istasyonuna ait aylık ortalama sıcaklık verileri kullanılmıştır. Yıllık ve mevsimsel ortalama sıcaklıklar, aylık ortalama sıcaklıklardan elde edilmiştir. Sıcaklığın, son otuz yıllık zaman diliminde zamansal değişimi, doğrusal regresyon modeli ve Mann-Kendall trend analizi ile mekansal dağılımı ise yükselti, bakı, eğim, en yakın kıyı şeridine mesafe ve yön, arazi kullanım, enlem, boylam ve karasal-denizellik gibi ikincil değişkenler kullanılarak Çoklu Doğrusal Regresyon, Coğrafi Ağırlıklı Regresyon yöntemleri ve bu yöntemlerin iyileştirilmesine dayanan hibrit teknikler kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu teknikler model sonucu ortaya çıkan hataların sıradan kriging, basit kriging ve ters mesafe ağırlıklı enterpolasyon yöntemleri kullanılarak iyileştirme işlemlerini içermektedir. Sonuçlar son otuz yıllık zaman diliminde, Türkiye geneli maksimum sıcaklık artışının 0,0870C/yıl değeri ile ilkbahar mevsiminde, minimum sıcaklık artışının 0,0680C/yıl değeri ile kış mevsiminde ve ortalama sıcaklık artışının 0,0650C/yıl değeri ile ilkbahar ve kış mevsimlerinde gerçekleştiğini göstermiştir. Mann-Kendall trend analizi sonuçlarına göre yıllık ortalama; maksimum 244 istasyonun %90'ı, minimum 243 istasyonun %79'u ve ortalama 261 istasyonun %91'i %99 güven aralığında artan trende sahip olduğu tespit edilmiştir. Kısaca özetlemek gerekirse; yükselti ve enlem değişkenleri maksimum, minimum ve ortalama sıcaklık değişkenlerinin tüm mevsimler için tahmin edilmesinde istatistiksel olarak anlamlı ve negatif ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanında boylam değişkeni ise maksimum sıcaklık için sadece sonbahar mevsiminde, minimum ve ortalama sıcaklık değişkenlerinin tahmininde ise ilkbahar, yaz ve sonbahar mevsimlerinde anlamlı ve pozitif ilişkili olduğu bulunmuştur. En yakın kıyı şeridine mesafe değişkeni maksimum ve ortalama sıcaklık kış mevsimi ile minimum sıcaklık sonbahar ve kış mevsimi hariç diğer mevsimlerde anlamlı ve pozitif ilişkili olduğu belirlenmiştir. Maksimum sıcaklık yarı karasal alanlar ile minimum ve maksimum sıcaklık yarı karasal ve karasal alanlar kış mevsiminde sıcaklık ile anlamlı negatif ilişkili olup, maksimum ve ortalama sıcaklık ilkbahar, yaz ve sonbahar mevsimlerinde anlamlı pozitif ilişkili olduğu belirlenmiş olmasına rağmen minimum sıcaklık için söz konusu mevsimler için anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir. Maksimum sıcaklıklar için güney yönlü bakıya sahip alanlarda tüm mevsimler anlamlı pozitif ilişkili olduğu görülmektedir. Aksine minimum sıcaklık ilkbahar ve yaz mevsimleri için kuzeydoğu yönlü bakıya sahip alanlar ile kış mevsimi güneybatı yönlü bakıya sahip alanların anlamlı negatif ilişkili olduğu, sonbahar mevsiminde ise kuzeybatı yönlü bakıya sahip alanların pozitif ilişkili olduğu belirtilmiştir. 24 test istasyonunda yapılan yıllık sıcaklıkların modelleme sonuçlarına göre en iyi sonucu; maksimum sıcaklık için ÇDR+SK, minimum sıcaklıklar için CAR+OK, ortalama sıcaklıklar için ÇDR+OK kombinasyonu vermektedir. Ancak tüm sıcaklık ve mevsimler için hataların enterpolasyonunun tahmin tutarlılığını artırdığını söylemek mümkündür.

Özet (Çeviri)

A comprehensive study was conducted to investigate temperature changes and spatial distribution in the 30-year period between 1991-2020 for Turkey. In this research, monthly average temperature data belonging to 244 (maximum), 243 (minimum) and 261 (average) meteorological stations obtained from the General Directorate of Meteorology were used. Annual and seasonal average temperatures were obtained from monthly average temperatures. The temporal change of temperature in the last thirty-year period was carried out using the linear regression model and Mann-Kendall trend analysis, and its spatial distribution was carried out using secondary variables such as elevation, aspect, slope, distance and direction to the nearest coastline, land use, latitude, longitude and continental-maritime, using Multiple Linear Regression, Geographically Weighted Regression methods and hybrid techniques based on the improvement of these methods. These techniques include the improvement of the errors resulting from the model using ordinary kriging, simple kriging and inverse distance weighted interpolation methods. The results showed that in the last thirty-year period, the maximum temperature increase in Turkey occurred in spring with a value of 0.0870C/year, the minimum temperature increase occurred in winter with a value of 0.0680C/year and the average temperature increase occurred in spring and winter seasons with a value of 0.0650C/year. According to the Mann-Kendall trend analysis results, it was determined that the annual average; 90% of the maximum 244 stations, 79% of the minimum 243 stations and 91% of the average 261 stations have an increasing trend within the 99% confidence interval. In short, it was determined that the altitude and latitude variables were statistically significantly and negatively correlated in the prediction of maximum, minimum and average temperature variables for all seasons. In addition, the longitude variable was found to be significantly and positively correlated only in autumn for maximum temperature and in the prediction of minimum and average temperature variables in spring, summer and autumn seasons. The distance variable to the nearest coastline was found to be significantly and positively related to maximum and average temperatures in winter and minimum temperatures in all seasons except autumn and winter. Maximum temperatures in semi-continental areas and minimum and maximum temperatures in semi-continental and continental areas were found to be significantly negatively related to temperature in winter, and although it was determined that maximum and average temperatures were significantly positively related to temperature in spring, summer and autumn, no significant relationship was found for the minimum temperatures in the mentioned seasons. It was observed that there was a significant positive relationship in all seasons in areas with southerly exposure for maximum temperatures. On the contrary, it was stated that there was a significant negative relationship between areas with northeasterly exposure for minimum temperatures in spring and summer and areas with southwesterly exposure in winter, and there was a positive relationship between areas with northwesterly exposure in autumn. According to the modeling results of annual temperatures performed at 24 test stations, the best result was obtained with the combination of ÇDR+SK for maximum temperatures, CAR+OK for minimum temperatures and ÇDR+OK for average temperatures. However, it is possible to say that the interpolation of errors for all temperatures and seasons increased the estimation consistency.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    434242

    Analysis of air pollution over Izmir via atmospheric modeling

    İzmir'deki hava kirliliğinin atmosferik modelleme yoluyla analizi

    DUYGU ÖZÇOMAK

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2016

    Meteorolojiİstanbul Teknik Üniversitesi

    İklim ve Deniz Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ALPER ÜNAL

  2. Tez No

    528144

    Temporal - spatial distributions and degradation of Bisphenol A in marine and freshwaters in Turkey

    Bisfenol A' nın Türkiye' nin deniz ve nehirlerinde zamansal – mekansal dağılımı ve bozunması

    EMEL KOCAMAN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2018

    Deniz BilimleriOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Oşinografi Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ KORAY ÖZHAN

  3. Tez No

    692447

    Particulate matter 2.5 – PM2.5 mapping using MODIS satellite data and multivariate non-linear regression analysis over Marmara Region – Turkey

    MODIS uydu verileri ve çok değişkenli doğrusal olmayan regresyon analizi ile partiküler madde 2.5-PM2.5 haritasının Marmara Bölgesi-Türkiye için üretilmesi

    MIDYAN ALDABASH

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2021

    Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik Üniversitesi

    Geomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FİLİZ BEKTAŞ BALÇIK

  4. Tez No

    617207

    Türkiye'de sıcaklıklar (ortalama, maksimum, minimum) ile yükselti ve enlem ilişkisi

    İn Turkey the relationships between temperature (average, maximum, minimum) with altitude and latitude

    KÜBRA AYDIN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    CoğrafyaKahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi

    Coğrafya Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MURAT KARABULUT

  5. Tez No

    684573

    Examination of climate change in Turkey and river flows in Southeastern and Eastern Anatolia regions

    Türkiye'deki iklim değişikliği ve güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgelerinde yer alan nehir akımlarının incelenmesi

    TUĞBA ÇELEBİOĞLU

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2021

    Çevre MühendisliğiMarmara Üniversitesi

    Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. METE TAYANÇ

Geri Dön