Tebeu't-Tâbiîn dönemi tefsir: Siyâsal sosyal ve dini etmenler
Tafsir in Tabau't-Tâbiîn period: Political social and relicious factors
- Tez No: 925530
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET DAĞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Tefsir, Tebeu't-tâbiîn, Saik, Siyaset, Sosyokültürel Ortam, Dinî Ortam, Etkileşime Girilen Kültürler oldurulacaktır, Tafsir, Tebeu't-tâbiîn, Motivating Factors, Politics, Socio-Cultural Context, Religious Environment, Interacted Cultures
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 489
Özet
Daha sonra dTezin amacı, tebeu't-tâbiîn döneminin siyasî, sosyo-kültürel ve dinî ortamın oluşturduğu epistemolojik zeminin tespit edilerek söz konusu saiklerin, Kur'ân'ın anlaşılması, yorumlanması ve referans kaynağı olarak gösterilmesindeki etkilerini incelemektir. Birinci bölümde dönemin siyasî ortamı bağlamında Abbâsoğullarının da'veti, Abbâsî Devleti'nin kurulması, farklı vaatlerle yönetime gelen devletin siyasî özellikleri, muhâlefet hareketleri, sosyo-kültürel ortam çerçevesinde etkileşime girilen din, kültür, felsefî akımlar ve bunların ortaya çıkardığı mevâli ve şuûbî gibi sosyolojik unsurlar ele alınmıştır. Ayrıca dönemin ilmi ortamı itikâdî, fıkhî mezhepler ve züht olgusu çerçevesinde irdelenmeye çalışılmıştır. İkinci bölümde ise tebeu't-tâbiîn döneminde Kur'ân tasavvuru, tefsir ilmi için kullanılan kavramlar, tefsire etki ettiği düşünülen iç ve dış dinamikler, bütün bu başlıklardan süzülen usul çabası ve tefsir ilminin tedvini ele alınmıştır. Tebeu't-tâbiîn dönemi siyasî alanda iktidarın değiştiği hareketli bir döneme tekâbül ederken ilmî olarak da İslâmî ilimlerin, özellikle tefsir ilminin tedvin edildiği zamanı kapsamaktadır. Bu neslin Kur'ân'ı anlama sürecinde en önemli kaynakları ders aldıkları tâbiûn müfessirleridir. Kıraat farklılıkları, tefsir rivâyetleri ve isrâiliyyât gibi kaynaklar başta olmak üzere hem rivâyet hem de dil ağırlıklı re'y metotları kullanılmıştır. Bu dönemde ortaya çıkan siyasî, kültürel, dinî ve ilmî yaklaşımların yanı sıra Beytü'l-hikme'nin kurulmasıyla meydana gelen etkileşim doğrudan veya dolaylı olarak Kur'ân'ı anlama faaliyetlerine tesir etmiştir. Ayrıca tebeu't-tâbiînin anlama faaliyetleri tedvin asrının etkisiyle Kur'ân'ı anlamlandırma çabası şeklinde tezahür etmiştir. Söz konusu çaba müfessirlerin bilgi birikimini ön plana çıkarırken, karşılaşılan problemlere yönelik tefsir çalışmaları da yapılmıştır. Sonuç olarak bu dönemde tefsir ilmi; siyasî, sosyokültürel ve dinî alandaki gelişmeler doğrultusunda genişleyerek devam etmiştir. Bu çerçevede tebeu't-tâbiîn neslinin en geniş anlamıyla rivâyet ve dirâyet birikimini anlamlandırarak söz konusu ilimleri içselleştirip gelecek nesillere aktardıkları tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Daha sonra doldurulacaktır.The aim of this thesis is to identify the epistemological framework shaped by the political, socio-cultural, and religious environment of the tebeu't-tâbiîn period and to analyze the influence of these factors on the understanding, interpretation, and reference to the Qur'an. In the first chapter, the political context of the period is examined, including the Abbasid invitation, the establishment of the Abbasid Caliphate, the political characteristics of the state that came to power with various promises, and the opposition movements. Within the socio-cultural framework, the interactions with different religions, cultures, and philosophical trends, as well as sociological phenomena such as mawali and shu'ubiyyah, are addressed. Additionally, the intellectual climate of the period is analyzed through theological sects, jurisprudential schools, and the phenomenon of zuhd (asceticism). The second chapter focuses on the conceptualization of the Qur'an during the tebeu't-tâbiîn period, the terminology employed in the field of Qur'anic exegesis (tafsir), the internal and external dynamics influencing tafsir, the emerging methodological efforts, and the compilation of the discipline of Qur'anic exegesis (tedwin). The tebeu't-tâbiîn era corresponds to a politically dynamic period marked by shifts in power and to a scholarly period during which Islamic sciences, particularly tafsir, were systematized. The primary sources for this generation in understanding the Qur'an were the teachings of the Tabi'un exegetes. Both narrative-based (riwayah) and reason-based (ray) methodologies—rooted in sources such as variant readings (qira'at), exegetical traditions (tafsir riwayat), and isra'iliyyat—were employed. The political, cultural, religious, and intellectual developments of the time, including the establishment of Bayt al-Hikma (House of Wisdom), directly or indirectly influenced efforts to understand the Qur'an. The interpretative activities of the tebeu't-tâbiîn generation manifested as endeavors to make sense of the Qur'an, shaped by the scholarly context of the compilation era. These efforts not only highlighted the exegetes' intellectual contributions but also facilitated the resolution of emerging issues through exegetical studies. Consequently, the discipline of tafsir expanded and evolved in alignment with the political, socio-cultural, and religious developments of this period. Within this framework, it has been determined that the tebeu't-tâbiîn generation, in the broadest sense, internalized the traditions of riwayah and dirayah and transmitted these sciences to future generations.
Benzer Tezler
- İlk dönem tefsir otoritelerinden Abdurrahmân b. Zeyd'in tefsirciliği
Abdurrahman b. Zaid as a tafsir authority of early Islamic period
ABDULKADİR ÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. ABDULHAMİT BİRIŞIK
- Klasik dönem Şîa tefsirinde İsrâîliyât (I-VII. yy.)
The İsrâîliyât in Shia commentary of the classical period
HÜSEYİN ZAMUR
Doktora
Türkçe
2019
DinDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULLAH TEMİZKAN
- Ebû İshâk es-Saʻlebî'nin el-Keşf ve'l-beyân adlı eserinde Esbâb-ı Nüzûl
Esbâb-i nüzûl in the el-Keşf ve'l-beyân ʻan of the Ebû Ishâk es-Saʻlebî
RUKİYE ÇABUK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinAtatürk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FAİZ KALIN
- Hicri ilk üç asırda halifelerin rivayetteki yeri
The Importance of caliphs in the first three century of hicri period
MUSTAFA PAZARLIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. MEHMET ÖZŞENEL
- Aile Hukuku özelinde Hanefi ve Evzâî mezheplerinin mukayesesi
Başlık çevirisi yok
MUHAMMED LATİF ALTUN