Doğu Akdeniz Bölgesi'nde zeytin ağaçlarında virüs ve fitoplazmaların saptanması, meyve ve zeytinyağı kalitesine etkilerinin araştırılması
Detection of viruses and phytoplasmas in olive trees in Eastern Mediterranean Region, investigation of their effects on fruit and olive oil quality
- Tez No: 925699
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUHARREM ARAP KAMBEROĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Zeytin, Virüs, Fitoplazma, Pomoloji, Zeytinyağı Kalitesi, Olive, Virus, Phytoplasma, Pomology, Olive Oil Quality
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bitki Koruma Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 130
Özet
Zeytin, Türkiye de dâhil olmak üzere Akdeniz ülkelerinde en önemli meyve ağaçları arasındadır. Hastalık ve zararlılar zeytinin ürün verimine, kalitesine ve ömrünün uzunluğuna etki eden önemli faktörlerdendir. Virüs, viroid ve fitoplazma gibi etmenlerin yol açtığı hastalıklar ağaçların zayıflamasına ve ölümüne, ürünün kalite ve miktarının düşmesine, aşı tutma ve köklenme oranında azalmaya neden olmaktadır. Çalışma kapsamında Doğu Akdeniz Bölgesi'nin Adana, Hatay, Mersin ve Osmaniye illerinde zeytin yetiştiriciliğinin yoğun olduğu alanlarda virüs infeksiyonlarının (ArMV, CLRV, CMV, SLRSV, OLV-1, OLV-2, OLV-3, OLRSV, OLYaV, OMMV, TMV, TNV-A TNV-D) serolojik ve moleküler yöntemlerle ortaya konulması, fitoplazma etmeninin varlığının belirlenmesi ve bu etmenlerden herhangi biriyle bulaşık olduğu saptanan örneklerin pomolojik özellikleri ve zeytinyağı kalite kriterlerinin belirlenmesi ve diğer bilimsel çalışmalara katkı sağlaması amaçlanmıştır. 2019-2024 yılları arasında ilkbahar ve sonbahar aylarında Doğu Akdeniz Bölgesi'nde zeytin yetiştiriciliğinin yapıldığı Adana ili Çukurova, Karaisalı, Karataş, Kozan, Sarıçam, Seyhan, Yakapınar, Yumurtalık ve Yüreğir ilçeleri; Hatay ili Altınözü, Antakya, Dörtyol ve Erzin ilçeleri; Mersin ili Akdeniz, Erdemli, Mezitli, Tarsus ve Yenice ilçeleri ile Osmaniye ili Düziçi, Kadirli, Sumbas ilçelerinde yer alan ticari ve ev bahçelerinde, simptomatolojik olarak virüs ve fitoplazmalar ile bulaşık olduklarından şüphelenilen zeytin ağaçları ile virüslerin latent oldukları dikkate alınarak simptomsuz ağaçlardan toplam 584 adet örnek alınmıştır. Alınan örneklerin 60 tanesinin tekli veya karışık infeksiyon halinde virüsle bulaşık olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, sağlıklı görünüp hiçbir virüs belirtisi göstermeyen ağaçlarda da virüslerin varlığı yapılan RT-PCR testleri sonucunda saptanmıştır. Yapılan bu çalışmada zeytin ağaçlarının hiçbirinde fitoplazma infeksiyonu saptanmamıştır. Virüsün meyve ve zeytinyağı kalitesine etkisini belirlemek için yapılan analizler sonucunda Adana ilinde meyve boyu ortalaması infekteli Adana Topağı çeşidi 527 nolu örnekte 543 nolu sağlıklı örneğe göre istatistiki olarak daha düşük bulunmuştur. Zeytinyağında peroksit değerleri ortalaması ve DPPH değerleri ortalaması infekteli Adana Topağı çeşidi 527 ve 529 nolu örneklerde 549 nolu sağlıklı örneğe göre istatistiki olarak daha yüksek bulunmuştur. K270 değerleri ortalaması infekteli Adana Topağı çeşidi 527 ve 529 nolu örneklerde 549 nolu sağlıklı örneğe göre istatistiki olarak daha düşük bulunmuştur. Mersin ilinde meyvede en, nem ve yüz ağırlık değerleri ortalaması infekteli Gemlik çeşidi 544 nolu örnekte 549 nolu sağlıklı örneğe göre istatistiki olarak daha düşük bulunmuştur. Zeytinyağında serbest yağ asidi değeri ortalaması ve K270 değeri ortalaması infekteli Gemlik çeşidi 544 nolu örnekte 549 nolu sağlıklı örneğe göre istatistiki olarak daha düşük bulunmuştur. DPPH değeri ortalaması ise, infekteli Gemlik çeşidi 544 nolu örnekte 549 nolu sağlıklı örneğe göre istatistiki olarak daha yüksek bulunmuştur.
Özet (Çeviri)
Olives are among the most important fruit trees in Mediterranean countries, including Turkey. Diseases and pests are significant factors affecting the productivity, quality, and longevity of olive trees. Diseases caused by agents such as viruses, viroids, and phytoplasmas lead to tree weakening and death, reduced product quality and quantity, and lower graft acceptance and rooting rates. The aim of the study is to reveal the virus infections (ArMV, CLRV, CMV, SLRSV, OLV-1, OLV-2, OLV-3, OLRSV, OLYaV, OMMV, TMV, TNV-A TNV-D) in the olive cultivation areas of Adana, Hatay, Mersin and Osmaniye provinces of the Eastern Mediterranean Region by serological and molecular methods, to determine the presence of phytoplasma agent and to determine the pomological properties and olive oil quality criteria of samples found to be infectted with any of these agents and to contribute to other scientific studies. Between 2019 and 2024, olive trees suspected of being infected with viruses and phytoplasmas were sampled from commercial and home gardens in the districts of Adana (Çukurova, Karaisalı, Karataş, Kozan, Sarıçam, Seyhan, Yakapınar, Yumurtalık, Yüreğir), Hatay (Altınözü, Antakya, Dörtyol, Erzin), Mersin (Akdeniz, Erdemli, Mezitli, Tarsus, Yenice), and Osmaniye (Düziçi, Kadirli, Sumbas). A total of 584 samples were collected from symptomatic trees and symptomless trees where viruses were latent. It was determined that 60 of the samples were infected with viruses, either singly or in combination. Additionally, the presence of viruses was detected in asymptomatic trees through RT-PCR tests. In this study, no phytoplasma infection was detected in any of the olive trees. The analyses conducted to determine the effect of the virus on fruit and olive oil quality showed that in Adana province, the average fruit size of the infected Adana Topağı cultivar sample 527, was statistically smaller compared to the healthy sample 543. The average peroxide values and DPPH values in olive oil were statistically higher in the infected Adana Topağı cultivar samples 527 and 529, compared to the healthy sample 549. The average K270 values in the olive oil were statistically lower in the infected Adana Topağı cultivar samples 527 and 529, compared to the healthy sample 549. In Mersin province, the average values of fruit length, weight, and moisture content in the infected Gemlik variety sample 544, were statistically lower compared to the healthy sample 549. The average free fatty acid and K270 values in the olive oil were statistically lower in the infected Gemlik variety sample 544, compared to the healthy sample 549. However, the average DPPH value in the olive oil was statistically higher in the infected Gemlik variety sample 544, compared to the healthy sample 549.
Benzer Tezler
- Büyük Menderes Havzası'nın batısındaki doğal ortam ile arazi kullanımı arasındaki ilişkiler
Relationship between natural enviroment conditions and land use i̇n the West Büyük Menderes watershea Basin
YILDIRIM KIVANÇ
Doktora
Türkçe
2022
CoğrafyaDokuz Eylül ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM ATALAY
- Önemli zeytin (Olea europaea L.) çeşitlerinin izoenzim polimorfizmleri ve genetik özellikleri
Isoenzyme polymorphisms and genetic characteristics of important olive (Olea europaea L.) cultivars and types
SEVDA DÜLGER
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
ZiraatÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MURAT ŞEKER
- Bolkar dağlarının doğu kesiminde jeomorfolojik birimler üzerinde arazi kullanımı
Land use in geomorphological units on the east part of Bolkar mountains
İSMAİL EGE
- Doğu Akdeniz Bölgesi'nde zeytin ve zeytinyağı üretimi, pazarlaması ve bölgede zeytinciliği geliştirme olanakları
Olive and olive oil production and marketing in East Mediterranean Region and the possibilities to improve olive sector in the region
ARZU SEÇER
- Doğu akdeniz bölgesi zeytin bahçelerindeki virüslerin yaygınlığının RT-PCR ile belirlenmesi ve karakterizasyonu
RT-PCR detection and characterisation of virus spread in olive orchards in the east mediterranean region
SONGÜL YALÇIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
ZiraatMustafa Kemal ÜniversitesiBitki Koruma Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÇİĞDEM ULUBAŞ SERÇE