Hastanelerde lider davranışı, örgütsel sessizlik, işe bağlanma ve ekstra rol davranışları arasındaki ilişkilerin değerlendirilmesi
Assessment of the relationships between leader behavior, organizational silence, work engagement, and extra role behaviors in hospitals
- Tez No: 926586
- Danışmanlar: PROF. DR. ECE UĞURLUOĞLU ALDOĞAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sağlık Kurumları Yönetimi, Sağlık Yönetimi, Health Care Management, Healthcare Management
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 161
Özet
Hastaneler dünya genelinde üstün nitelikli uzmanlık gerektiren hizmetlerin yeterli insan kaynağının olmadığı bir ortamda çeşitli zorluklar karşısında sunulduğu kurumlardır. Böyle bir ortam, çalışanların kendilerine tanımlanan rollerin ötesinde gönüllü bir biçimde fazladan gayret sarfetmeyi gerekli ve önemli kılmaktadır. Böylesi çalışanlara sahip olan kuruluşların çok şanslı olduğu ifade edilen literatürde çeşitli çalışmalar bu davranışların çalışanların işe bağlanma düzeyleri, örgütsel sessizlik düzeyleri ve bazı lider davranışlarından etkilendiğine dair çeşitli kanıtlar sunmaktadır. Bu bağlamda araştırma, lider davranışının ekstra rol davranışları üzerindeki etkisini inceleme ve bu ilişkide örgütsel sessizlik ve işe bağlanmanın seri ve paralel aracı etkisini inceleme amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu amacı gerçekleştirmek için tüm kavramlar arasındaki ilişkiler test edilmiştir. Korelasyonel ve kesitsel türde yapılan bu araştırmada öncelikle psikolojik açıdan sağlıklı işyerlerini dönüşümcü liderlik perspektifinden ele alan bir lider davranışı modeli olan R.I.G.H.T. liderlik Türkçe'ye uyarlanmıştır. R.I.G.H.T. liderlik modeli İngilizce tanıma, katılım, ilerleme ve gelişim, sağlık ve güvenlik ve takım çalışması kelimelerinin baş harflerinin birleşimi ile adlandırılmıştır. Araştırmanın ilk bölümünde uyarlama çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda bir üniversite hastanesine görev yapan 176 hekim ve hemşireden veri toplanmıştır. Yapısal ve anlatımsal açıdan geçerli ve güvenilir olduğu saptanan ölçeğin, temel bağımsız değişken olduğu araştırma modeli ikinci bir araştırma ile test edilmiştir. Modelin test edildiği bölümde ise R.I.G.H.T. Liderlik Ölçeği'nin yanında, Dyne Örgütsel Sessizlik Ölçeği, UWES İşe Bağlanma Ölçeği ve Spector'un Ekstra Rol Davranışı ölçeği 7'li likert türünde uygulanmıştır. Temel araştırmanın verileri Trabzon ilindeki bir kamu eğitim araştırma hastanesi ve bir özel hastanede çalışan 307 hekim ve hemşireden toplanmıştır. Araştırma modelinindeki hipotezler PROCESS Macro eklentisine sahip SPPS programı aracılığıyla test edilmiştir. Bunun dışında tanımlayıcı istatistiklere yönelik bulgular ve ölçümlerin gruplararası karşılaştırılması yine SPSS programı ile, ölçeklerin geçerliğine yönelik yapılan testler ise, SPSS AMOS programı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada lider davranışına yönelik algıların örgütsel sessizlikle negatif, işe bağlanma ve ekstra rol davranışı ile pozitif yönlü ilişkili olduğu saptanmıştır (r:-0,153 --- r:0,322). Çalışma sonucunda R.I.G.H.T. lider davranışlarının ekstra rol davranışı üzerinde olumlu etkileri olduğu saptanmıştır (b:0.168). Ancak modele işe bağlanma ve örgütsel sessizlik değişkenleri dahil edildiğinde açıklanan varyansın yükseldiği (R2:0.26) ve lider davranışının toplam etkisinin anlamsızlaştığı saptanmıştır. Dolayısıyla lider davranışının işe bağlanmayı artırdığı ve kısmen örgütsel sessizliği azalttığı için ekstra rol davranışına olumlu katkı sağladığı görülmüştür. Ancak lider davranışı, örgütsel sessizlik, işe bağlanma ve ekstra rol davranışı modelinde seri aracılık etkisi doğrulanamamıştır (p>0,05). Çalışmada bu bulguların yanında demografik değişkenler yönüyle gruplararası karşılaştırmaları yapılmıştır. Bunun sonucunda yaş değişkeni yönünden işe bağlanma düzeylerinin farklılaştığı, meslek yönünden hekimlerin lider davranışına yönelik algılarının daha olumsuz olduğu, algılanan gelir açısından işe bağlanma ve sessizlik düzeylerinin farklılaştığı, kurumda çalışma süresi açısından işe bağlanma ve ekstra rol davranışı düzeylerinin farklılaştığı ve kurumda çalışmaktan memnun olma değişkeni yönünden lider davranışına yönelik algıların, işe bağlanma ve ekstra rol davranışı sergileme düzeylerinin farklılaştığı saptanmıştır. Araştırmada hastanelerde lider davranışlarının çalışanların fazladan rol sergilemelerinde önemli bir konumda olduğu saptanmıştır. Ancak bu etkileşim literatürdeki kanıtlara benzer şekilde farklı kavramlar üzerinden dolaylı bir biçimde olmaktadır. Hekim ve hemşire liderlerinin özellikle çalışanlarının ve yeteneklerinin farkında olması, kararlar alırken onların yetenek, bilgi ve becerilerinden faydalanması ve gözetmesi, onların gelişim ve ilerlemesini desteklemesi çalışanların işlerine daha fazla bağlanması için çok önemli bir konumdadır. Bu durum aynı zamanda onların meslektaşlarına, hastalara ve kuruma karşı iş tanımlarının ötesinde gayret sarf etmelerini de tetikleyebilir. Yöneticilerin R.I.G.H.T liderlik davranışları sergilemeleri ve bunu sağlayacak çeşitli eğitsel programların gündeme alınması önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
Hospitals are institutions where highly specialized services are provided in environments with insufficient human resources worldwide, facing various challenges. Such an environment makes it necessary and important for employees to voluntarily exert extra effort beyond their defined roles. Organizations fortunate enough to have such employees are considered highly privileged, as noted in the literature. Various studies provide evidence that these behaviors are influenced by employees' work engagement levels, organizational silence levels, and leadership behaviors. In this context, the study aimed to examine the impact of leadership behaviors on extra-role behaviors and to analyze the serial and parallel mediating effects of organizational silence and work engagement in this relationship. To achieve this aim, the relationships between all concepts were tested. This correlational and cross-sectional study initially adapted the R.I.G.H.T. leadership model into Turkish, which is a leadership behavior model addressing psychologically healthy workplaces from a transformational leadership perspective. The R.I.G.H.T. leadership model is named after the initials of the English terms Recognition, Involvement, Growth and Development, Health and Safety, and Teamwork. In the first phase of the study, the adaptation process was conducted. Data were collected from 176 physicians and nurses working at a university hospital. The scale was determined to be valid and reliable in terms of both structural and content validity. In the second phase, the adapted scale, which served as the primary independent variable, was tested within the research model through another study. In this phase, the R.I.G.H.T. Leadership Scale was applied alongside the Dyne Organizational Silence Scale, the UWES Work Engagement Scale, and Spector's Extra-Role Behavior Scale, all using a 7-point Likert scale. Data for the main study were collected from 307 physicians and nurses working at a public training and research hospital and a private hospital in the Trabzon province.The hypotheses of the research model were tested using the PROCESS Macro plugin for SPSS software. Additionally, descriptive statistics and group comparisons were analyzed through SPSS, while validity tests for the scales were conducted using SPSS AMOS software. The findings revealed that perceptions of leadership behaviors were negatively associated with organizational silence and positively associated with work engagement and extra-role behavior (r: -0.153 to r: 0.322). The study concluded that R.I.G.H.T. leadership behaviors positively influence extra-role behaviors (b: 0.168). However, when work engagement and organizational silence variables were included in the model, the explained variance increased (R²: 0.26), and the total effect of leadership behaviors became insignificant. This indicates that leadership behaviors positively contribute to extra-role behaviors by enhancing work engagement and partially reducing organizational silence. However, the serial mediation effect in the model of leadership behavior, organizational silence, work engagement, and extra-role behavior was not confirmed (p > 0.05). Additionally, demographic variables were examined, and group comparisons were made. The results revealed differences in work engagement levels based on age. In addition, physicians had more negative perceptions of leadership behaviors than nurses. Work engagement and silence levels varied according to perceived income, and work engagement and extra-role behavior levels differed based on tenure at the institution. Perceptions of leadership behaviors, work engagement levels, and extra-role behaviors also varied according to the level of job satisfaction. The study concluded that leadership behaviors in hospitals play a critical role in encouraging employees to engage in extra-role behaviors. However, the literature shows that this interaction occurs indirectly through various concepts. Physician and nurse leaders must recognize their employees' talents, involve them in decision-making processes based on their skills and knowledge, and support their growth and development. This is essential for increasing employees' work engagement, which can, in turn, drive them to exert extra effort beyond their job descriptions for their colleagues, patients, and institutions. It is recommended that hospital administrators adopt R.I.G.H.T. leadership behaviors and implement various educational programs to promote this approach.
Benzer Tezler
- Organizasyonlarda lider-üye etkileşiminin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkilerinde, izlenim yönetimi davranışının rolü:Kayseri'de hizmet sektöründe bir araştırma
The effects of leader-member exchange on organizational citizenship behavior, and the role of impression management in mediating the relationships between leader-member exchange and organizational citizenship behavior in organizations
FADİME SİNEM ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
İşletmeErciyes Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MAHMUT ÖZDEVECİOĞLU
- İşte var olamama davranışlarını etkileyen bireysel ve örgütsel etkenler: Özel hastanelerde çalışan doktorlar üzerinde bir uygulama
The effect of individual and organizational factors on presenteeism behavior: A research on doctors working in private hospitals
GİZEM ÖZYURT
- Sağlık çalışanlarında örgütsel bilgi paylaşımının örgütsel körlüğe etkisinde lider-üye etkileşiminin aracı rolü; Bir zincir hastane örneği
The mediator role of leader-member exchange in the effect of organizational knowledge sharing on organizational blindness in healthcare professionals; A chain hospital example
ZUHAL YETİM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Sağlık Yönetimiİstanbul Aydın ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA METE
- Örgütsel adalet algısının örgütsel vatandaşlık davranışına etkisinde lider-üye etkileşiminin aracılık rolü özel bir hastanede çalışan hemşireler üzerinde araştırma
Influence of organizational citizenship behavior perception of organizational justice mediation role of leader-member interaction research on private nurses working in a hospital
ESRA KUZUCU
- Yönetici davranışlarının çalışanların örgütsel bağlılığı üzerine etkileri: Sağlık Bakanlığına bağlı yataklı tedavi kurumlarında çalışan hemşirelere yönelik bir araştırma-Diyarbakır örneği
Effects on the employee's organizational commitment behaviours of the manager: Health Ministry of nurses working in hospitals examples of a research-Diyarbakır
GÜLFER BÜYÜKTAŞ GAYIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Sağlık Kurumları Yönetimiİnönü Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET TİKİCİ