Osmanlı Devleti'nin son döneminde Çanakkale gayrimüslimleri (1908-1918)
Non-Muslims of Çanakkale in the late Ottoman period (1908-1918)
- Tez No: 926664
- Danışmanlar: PROF. DR. BEKİR KOÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 344
Özet
Bu tez çalışması, II. Meşrutiyet'in ilanından Mondros Mütarekesi'ne kadar geçen 1908-1918 döneminde Çanakkale'de yaşayan gayrimüslim toplulukların (Rum, Ermeni ve Musevi cemaatleri) sosyal, ekonomik ve kültürel yaşamlarını analiz etmeyi amaçlamaktadır. Söz konusu dönem, Osmanlı Devleti'nin tarihsel süreçte büyük dönüşümlere ve çalkantılara sahne olduğu bir zaman dilimidir. II. Meşrutiyet'in ilanı ile anayasal yönetimin yeniden tesis edilmesi ve reform hareketlerinin başlatılması, Osmanlı toplumunun genelinde siyasi ve toplumsal bir hareketlilik yaratmıştır. Ancak, aynı süreçte Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı gibi büyük askerî çatışmaların yaşanması, Osmanlı toplumunun kırılgan yapısını daha da zayıflatmıştır. Bu dönemde yaşanan siyasi ve askerî çalkantılar, yalnızca Osmanlı merkezi yönetiminin politikalarını şekillendirmekle kalmamış, aynı zamanda Çanakkale gibi askerî ve stratejik öneme sahip bölgelerde yaşayan Müslim ve gayrimüslim toplulukları da doğrudan etkilemiştir. Özellikle I. Dünya Savaşı sırasında savaşın yıkıcı etkileriyle yüzleşen halk bir yandan şehirden tahliye edilerek cephe gerisine gönderilirken, diğer yandan ülke genelinde uygulanan sevk ve iskân politikası kapsamında Çanakkale'deki Rumlar ve Ermeniler, hükümetin emirlerine ve ülkenin savunması ile asayişin sağlanmasına yönelik tedbirler doğrultusunda zorunlu göçe tabi tutulmuştur. Ancak, bu sürecin yönetimi, sevk edilenlerin geride bıraktıkları menkul ve gayrimenkullerin idaresi gibi konularda ciddi problemler yaşanmıştır. Osmanlı hükümeti ve Çanakkale'deki yerel idare bu problemlere çözüm üretmek amacıyla sürekli irtibat halinde kalmış ve idari, mali ve hukuki düzenlemeler gerçekleştirmiştir. Savaşın Osmanlı Devleti için yenilgiyle sonuçlanmasının ardından, farklı bölgelere sevk ve iskân edilen Rumlar ile Ermenilerin büyük bir kısmı Çanakkale'ye geri dönmüş ve yeni bir dönemin başlangıcı yaşanmıştır. Dönüş süreci, geri dönenlerin yeniden yerleştirilmesi ve mülkiyet haklarının düzenlenmesi için çok boyutlu hukuki ve idari düzenlemeleri zorunlu kılmıştır. Bu adımlar, savaş sonrası dönemde bölgede sosyal ve ekonomik düzenin yeniden inşası için önemli bir temel oluşturmuştur. Sonuç olarak, bu tez çalışmasında, Osmanlı Devleti'nin son dönemi (1908-1918) boyunca Çanakkale'deki Rum, Ermeni ve Musevi nüfusun siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel durumları analiz edilmiştir. Çalışmada, Osmanlı Devleti'nin savaş dönemindeki güvenlik politikalarının bir parçası olarak, iç güvenliği sağlama ve dış etkileri bertaraf etme amacıyla gayrimüslim topluluklara yönelik uygulamalarının Çanakkale özelindeki yansımaları ele alınmıştır. Aynı zamanda, bu politikaların nasıl şekillendiği, hangi faktörlerin etkisi altında belirlendiği ve uygulama sürecinin yerel düzeyde nasıl işlediği detaylı bir şekilde incelenmiştir. Bu bağlamda, Çanakkale örneği üzerinden Osmanlı Devleti'nin son döneminde etnik ve dini topluluklarla ilişkileri ile yönetim pratikleri çok boyutlu bir şekilde değerlendirilmiştir. Tez kapsamında, bu dönemde yaşanan demografik hareketlilikler, alınan siyasi kararlar ve yerel uygulamalar ayrıntılı olarak ele alınmış; böylece Osmanlı yönetim anlayışı ile toplumlar arası etkileşimlerin yerel bağlamdaki dinamikleri derinlemesine analiz edilmiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis aims to analyze the social, economic, and cultural lives of non-Muslim communities (Greek, Armenian, and Jewish congregations) living in Çanakkale during the period from the proclamation of the Second Constitutional Era to the Armistice of Mudros (1908–1918). This period was marked by significant transformations and turmoil in the historical trajectory of the Ottoman Empire. The proclamation of the Second Constitutional Era, with the re-establishment of constitutional governance and the initiation of reform movements, generated political and social dynamism throughout Ottoman society. However, this era also witnessed major military conflicts, such as the Balkan Wars and World War I, which further destabilized the fragile structure of Ottoman society. The political and military upheavals of the time not only shaped the policies of the Ottoman central administration but also had direct impacts on the Muslim and non-Muslim communities living in strategically important regions like Çanakkale. During World War I, the devastating effects of the war forced the local population to evacuate cities and move to the rear lines. Simultaneously, as part of the relocation and resettlement policies implemented across the country, Greeks and Armenians in Çanakkale were subjected to forced migrations based on governmental directives and measures aimed at ensuring national defense and maintaining public order. The management of this process faced significant challenges, particularly in terms of handling the movable and immovable properties left behind by those who were relocated. The Ottoman government and local administration in Çanakkale maintained constant communication to address these issues and implemented administrative, financial, and legal measures. After the war, which ended in defeat for the Ottoman Empire, a large portion of the Greeks and Armenians who had been relocated to different regions returned to Çanakkale, marking the beginning of a new era. This return necessitated multifaceted legal and administrative arrangements for the resettlement of returnees and the regulation of property rights. These measures provided a foundation for the social and economic reconstruction of the region in the post-war period. In conclusion, this thesis examines the political, social, economic, and cultural conditions of the Greek, Armenian, and Jewish populations in Çanakkale during the late Ottoman period (1908-1918). The study focuses on the local reflections of policies targeting non-Muslim communities, implemented as part of the Ottoman Empire's wartime security strategies to ensure internal stability and counter external influences. Additionally, it investigates how these policies were shaped, the factors influencing their formation, and their implementation at the local level. Within this context, Çanakkale serves as a case study to evaluate the Ottoman Empire's relations with ethnic and religious communities and its administrative practices during its final years. The thesis explores demographic movements, political decisions, and local practices in detail, providing an in-depth analysis of the dynamics of Ottoman governance and intercommunal interactions in a localized context.
Benzer Tezler
- Osmanlı'nın son döneminde modernleşme çerçevesinde Namık Kemal ve dini görüşleri
Nami̇k Kemal and his religios i̇deas in the context of modernization in the last era of Ottoman Empire
SEMA KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DinÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET YÖNEM
- Osmanlı'nın son döneminde yetişen subayların fikri yapılarının temelleri ve etkileri
The Basis of the Turkish young officers thoughts that grown up at the last period of Ottoman empire
MEHMET GÜNEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
TarihÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiYakınçağ Tarihi Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CEYHAN KOÇ
- Vehip Paşa (Kaçı)'nın hayatı ve askeri faaliyetleri
The life and the military activities of Vehip Pasha (Kaçı)
YÜKSEL NİZAMOĞLU
- Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde insan hak ve özgürlüklerinin normatif gelişimi
Normative developments of human rights and freedoms in the last period of Ottoman Empire
METİN KABAKÇIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Kamu YönetimiÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUKADDES ÇELİK
- Yerel yönetimlerin kadın dışlanması ile mücadeledeki rolü: Ankara ili örneği
The role of local governments in the fight against women exclusion: The case study of Ankara
ASİME DİLARA ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Kamu YönetimiÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA KARA