Türkmen dönemi resimli Hamse-i Nizâmî nüshalarındaki 'Hüsrev ve Şirin' Mesnevisi'nin tasarım analizi (İstanbul müze ve kütüphaneleri)
Design analysis of the 'Khosrow and Shirin' Masnavi in the illuminated manuscripts of the Turkmen period Khamsa-i Nizami (İstanbul museums and libraries)
- Tez No: 929488
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ŞEHNAZ BİÇER
- Tez Türü: Sanatta Yeterlik
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 564
Özet
Fars edebiyatında önemli bir yeri olan Hamse-i Nizâmî, 12. yüzyılda Nizâmî Gencevî tarafından yazılmış ve kendinden sonra gelen edebî eserler üzerinde kalıcı etkiler bırakmıştır. Farklı yüzyıllara ait yüzlerce örneği bulunan Hamse-i Nizâmî'ler, sadece edebî açıdan değil hem tarihi hem de kültürel açıdan mühim bir yere sahiptir. Tez çalışmasının konusu olan Akkoyunlu ve Karakoyunlu Türkmen dönemi Hamse-i Nizâmî nüshalarındaki Hüsrev ve Şirin minyatürleri, İstanbul Müze ve Kütüphanelerinde bulunmaktadır. 14. ve 15. yüzyıllar arasında hüküm sürmüş Türkmen devletlerinde, özellikle 15.yüzyılda, İran ve çevresinde zengin kültürel bir miras oluşmuştur. Karakoyunlu Türkmen üslubunun Şiraz ve Bağdat merkezli, Akkoyunlu Türkmen üslubunun ise Şiraz ve Tebriz merkezli bir üslup geliştirdiği görülmektedir. Bu etkileşimler neticesinde minyatürlerin yer aldığı yazma eserlerde kompozisyon öğelerinde benzerlikler ve farklılıklar ortaya çıkmıştır. Tez çalışmasında, Hüsrev ve Şirin minyatürleri kapsamında İstanbul müze ve kütüphanelerinde bulunan 134 minyatürlü yazma eser analiz edilmiştir. Eserlerin dijital çizimleri fotoğraflar üzerinden yapılmış olup kompozisyon öğeleri ve renk çeşitliliği değerlendirilmiştir. Ayrıca, resim-metin analizinde, minyatür konuları aynı kompozisyon düzeninde olduğu gibi farklı kompozisyon şemalarında da tasvir edilmiştir. Her iki dönemin minyatür üslupları incelendiğinde, Karakoyunlu döneminde üslûpsal değişimler gözlemlenirken, buna karşın Akkoyunlu döneminde özgün bir üslubun gelişim gösterdiği görülmektedir.
Özet (Çeviri)
The Khamsa-i Nizami, an important work in Persian literature, was written by Nizami Ganjavi in the 12th century and left a lasting impact on the literary works that followed. With hundreds of examples from various centuries, the Khamsa-i Nizami is significant not only in terms of its literary value but also in its historical and cultural importance. The subject of this thesis, the Hüsrev and Shirin miniatures in the Akkoyunlu and Karakoyunlu Turkmen period manuscripts of the Khamsa-i Nizami, are housed in the museums and libraries of Istanbul. In the Turkmen states that ruled between the 14th and 15th centuries, especially in the 15th century, a rich cultural heritage emerged in Iran and its surrounding regions. It appears that the Karakoyunlu Turkmen style developed around Shiraz and Baghdad, while the Akkoyunlu Turkmen style was centered around Shiraz and Tabriz. As a result of these interactions, similarities and differences have emerged in the compositional elements of the miniatures found in manuscripts. In the thesis, 134 illuminated manuscript works containing Khosrow and Shirin miniatures, housed in the museums and libraries of Istanbul, have been analyzed. The digital drawings of the works were made from photographs, and the compositional elements and color diversity were evaluated. Additionally, in the image-text analysis, the subjects of the miniatures were depicted not only in the same compositional arrangement but also in different compositional schemes. When examining the miniature styles of both periods, it is observed that there are stylistic changes in the Kara Koyunlu period, whereas an original style develops in the Ak Koyunlu period.
Benzer Tezler
- 15. yüzyıl Timur ve Türkmen dönemi nizamî hamselerindeki (Tsmk) hüsrev ve şirin minyatürlerinin mukayeseli analizi
A Comparative analysis of the khosrow and shirin miniatures in the 15th century Timur and Turkmen period nizami khamsas (Tsmk)
ESRA AKSAY
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2024
Güzel SanatlarFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SABRİYE HİLAL ARPACIOĞLU
- Okulöncesi dönemi resimli çocuk kitaplarında mitolojik öyküler üzerinden kavramların anlatımı ve bir resimli kitap tasarımı
Concept illustration through mythological stories in preschool period illustrated children's books and an illustrated book design
GÜLSEREN GÜNGÖR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Güzel SanatlarHacettepe ÜniversitesiGrafik Ana Sanat Dalı
DOÇ. BANU BULDUK TÜRKMEN
- Süleymaniye Kütüphanesi Lala İsmail 617 numaralı Heft Peyker nüshası minyatürleri
The miniatures of a Haft Paykar manuscript (Lala İsmail 617) kept in the Süleymani̇ye Library
LÜTFİYE TATAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BANU MAHİR
- Akkoyunlu Türkmen Sultanı Halil'in kitap sanatı hamiliği
Akkoyunlu Sultan Halil's patronage in arts of the book
MASOUMEH MOHAMMADINEZHAD
Doktora
Türkçe
2021
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. FATMA BANU MAHİR
- 16-18. yüzyıl minyatürlerinde Osmanlı arabaları
16-18th century Ottoman miniatures of cars
DİLEK DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Sanat TarihiMarmara ÜniversitesiTürk Sanatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. F. NALAN TÜRKMEN