Aksâ'l-Ereb fî Tercemeti Mukaddimeti'l-Edeb I. Cilt İshak Hocası Ahmed Efendi (inceleme-metin)
Akse'l-Ereb fi Tercemeti Mukaddimeti'l-Edeb Volume I İshak Hocası Ahmed Efendi (text-analysis)
- Tez No: 932341
- Danışmanlar: PROF. DR. SELAMİ ECE
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Mukaddimetü'l-Edeb, Aksâ'l-Ereb, İshak Hocası, Sözlük, Türk Dili, Mukaddimetü'l-Edeb, Aksâ'l-Ereb, İshak Hocası, Dictionary, Turkish language
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 661
Özet
Asıl adı Şemseddin Ahmed olan Ahmed Efendi, doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte Aydın'da doğmuştur. Bursa'da müderrislik vazifesi yaparken 1708 yılında vefat etmiştir. Müellif, döneminin velût kalemlerindendir. İshak Efendi adlı birine hocalık yaptığından dolayı İshak Hocası diye tanınmıştır. Ahmed Efendi'nin çalışmamıza konu olan eseri, Aksâ'l-Ereb fi Tercümeti Mukaddimeti'l-Edeb, 1705 yılında meşhur tefsir ve lügat âlimi Zemahşeri tarafından yazılan ve Hârizmşahlar Devleti hükümdarı Atsız b. Muhammed'e sunulan Mukaddimetü'l-Edeb'in Türkçeye tercümesidir. Türk dilinin tarihi sözlüklerinden olması çalışmanın özgün değerini vurgulamaktadır. Yazar söz konusu eseri tercüme etmekle kalmayıp mühim eklemeler de yapmıştır. Müellif eserin sözlük kısmını üç bölümde hazırlamıştır. Sözlük bölümüne geçmeden önce biri Farsça diğeri Arapça grameri hakkında iki uzun mukaddime yazmıştır. Bu bölümde yapılan izahat araştırmacıya kolaylık sağlamaktadır. Dil bilgisi açıklamaları ve gösterilen referanslar da önemlidir. Çalışmamız bir giriş ve dört bölümde ele alınmıştır. Giriş bölümünde Türk-İslam edebiyatında Akse'l- Ereb fi Tercemeti Mukaddimeti'l-Edeb ile muhtevası benzerlik gösteren sözlükler ve bu sözlükler üzerine dikkatler sunulmuştur. Birinci bölümde Ahmed Efendi'nin hayatı ve eserleri hakkında bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde Mukaddimetü'l-Edeb'in yazarı Zemahşerî ve eserlerine dair bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde metin analizi sonucu elde edilen veriler işlenmiştir. Dördüncü bölümde çeviri yazı yapılmış metin verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Ahmet Efendi, whose full name was Şemsettin Ahmet, was born in Aydın, although his exact date of birth is unknown. He passed away in 1708, while serving as a professor In Bursa. The author was one of the prolific writers of his time. He became known as“İshak Hocası”because he had served as a mentor to someone named İshak Efendi. The work of Ahmet Efendi that forms the subject of our study, Aksâ'l-Ereb fi Tercümeti Mukaddimetü'l-Edeb, is a Turkish translation of Mukaddimetü'l-Edeb, originally written in 1705 by the renowned commentator and lexicographer Zemahshari and presented to Atsız b. Muhammad, the ruler of the Khwarazmian Empire. Its status as one of the historical dictionaries of the Turkish language underscores the unique significance of this study. The author not only translated the work but also made significant additions. The author structures the dictionary section of his work into three chapters. Before moving on to the dictionary section, the author wrote two lengthy introductions—one on Persian grammar and the other on Arabic grammar. The explanations provided in this section have been made with the aim of facilitating the researcher's work. The grammatical explanations and the references provided are also of significant importance. Our study is structured into an introduction and three chapters. In the introduction, dictionaries with contents similar to Aksa'l-Ereb fi Tercümeti Mukaddimetİ'l-Edeb in Turkish-Islamic literature are discussed, and attention is drawn to this particular dictionary. The first chapter provides information about the life and works of Ahmet Efendi. The second chapter offers details about the author of Mukaddimetü'l-Edeb, Zemahsharî, and his works. The third chapter presents the data obtained from the text analysis. In the fourth chapter, the translated version of the text is provided.
Benzer Tezler
- Türk İslâm edebiyatında sözlük yapım çalışmaları ve Müstakîm-zâde'nin Kânûnü'l-Edeb Tercümesi (Tahkik 1. ve 2. cilt)
Dictionary formation studies in Turkish İslamic literature and the translation of Mustaqim zade's Kanunu'l Adab (volume 1 and 2)
MEHMET ÖZTÜRK
Doktora
Türkçe
2021
DilbilimNecmettin Erbakan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET YILMAZ
- Sabahattin Kudret Aksal'ın tiyatroları ve tiyatroculuğu
Sabahattin Kudret Aksal's theatres and theatrical tecnique
GÜLFİDAN KESER
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Sahne ve Görüntü SanatlarıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. FATİH ARSLAN
- Fas'ta İslam mimarisi: Kuruluşundan Sâ'dîler'in sonuna kadar
Islamic architecture in Morocco: From its foundation to the end of the Sadians
SÜMEYRA OCAK
Doktora
Türkçe
2019
Sanat TarihiMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AZİZ DOĞANAY
- Fas İslâm mimarîsinde hat sanatı Merînîler dönemi (1196 –1465)
Arabic calligraphy in the Moroccan Islâmic architechture (Marinid period)
BADR ESSAİHİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. MEHMET HÜSREV SUBAŞI
- Ebu Bekir İbnü'l Arabi ve el-Emedü'l-Aksa adlı eseri (Esma-i Hüsna ve sıfatullah bahislerinin edisyon kritik, tahkik, tahlil ve değerlendirmesi)
Başlık çevirisi yok
RAMAZAN BİÇER
Doktora
Türkçe
1999
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. METİN YURDAGÜR