Hastalık saklama davranışı üzerine keşifsel bir araştırma
An exploratory study on illness hiding behavior
- Tez No: 932549
- Danışmanlar: PROF. DR. RAMAZAN ERDEM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sağlık Yönetimi, Healthcare Management
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sağlık Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 210
Özet
Hastalık saklama davranışı, bireylerin sağlık durumlarına ilişkin bilgileri gizlemeleri, saklamaları veya bu bilgileri yalnızca belirli kişilerle sınırlı bir şekilde paylaşmaları anlamına gelir. Bu davranışın altında yatan nedenlerin anlaşılabilmesi için kültürel değerler, toplumsal normlar ve sosyal ilişkiler büyük önem taşır. Toplum, bireylerin hastalıklara yönelik tutumlarını kültürel kodlar ve sosyal normlar aracılığıyla etkilediğinden, hastalık kavramı da bu bağlamda farklı toplumsal beklentiler çerçevesinde şekillenmektedir. Bu araştırma, bireylerin hastalıklarını çeşitli nedenlerle çevrelerinden saklama davranışını anlamayı ve bu davranışın nedenleri ile sonuçlarını derinlemesine incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma, akıl ve ruh hastalıkları, enfeksiyon hastalıkları, kadın hastalıkları, neoplazm ve ürogenital hastalıklar bağlamında hastalık saklama olgusunu ele alarak bireylerin neden bu davranışı tercih ettiklerini, nasıl uyguladıklarını ve kimlerden sakladıklarını ortaya koymaktadır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji deseni tercih edilmiştir. Derinlemesine görüşme yöntemi kullanılmış ve görüşme sırasında yarı yapılandırılmış bir görüşme formu uygulanmıştır. Araştırmanın katılımcı grubunu, hekim tarafından teşhis edilmiş akıl ve ruh hastalıkları, enfeksiyon hastalıkları, kadın hastalıkları, neoplazm veya ürogenital hastalıklardan en az birine sahip olan ve bu hastalıkları çevrelerinden en az bir kişiden saklamış veya halen saklamakta olan bireyler oluşturmaktadır. Katılımcılar, 17 kadın ve 4 erkek olmak üzere toplam 21 kişiden oluşmaktadır. Araştırmada, katılımcılara ulaşmak için amaçlı örnekleme yöntemlerinden kartopu yöntemi ve ölçüt örnekleme kullanılmıştır. Çalışma, yorumlayıcı fenomenolojik analiz yaklaşımıyla planlanmış ve veriler tematik analiz yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Görüşmeler sonucunda 296 sayfalık bir veri seti elde edilmiş ve ortalama görüşme süresinin 57 dakika olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda, hastalıkların kişisel ve toplumsal nedenlerle saklandığı, ayrıca her hastalığın kendine özgü saklama gerekçelerinin bulunduğu görülmüştür. Hastalıklar genellikle bireylerin yakın çevresinden başlayarak daha geniş bir sosyal çevredeki kişilerden gizlenmiştir. Bu kişiler arasında çekirdek aile, eşin ailesi, geniş aile bireyleri, akrabalar, arkadaşlar, mahalledeki insanlar ve“el alem”olarak tanımlanan gruplar yer almıştır. Ayrıca olumsuz iletişim kurulan kişiler ve eğitim çevresindeki bireylerden de hastalıkların saklandığı tespit edilmiştir. Hastalıkların saklanma yöntemleri, aktif saklama (kasıtlı gizleme) ve pasif saklama (bilgi paylaşımından kaçınma) olmak üzere iki temel kategoride toplanmıştır. Hastalıkların saklanma süresinin, bireyin isteğine, hastalık sürecine, şifa durumuna ve belirli zaman ifadelerine bağlı olarak değişebileceği gözlemlenmiştir. Bu davranışın birey üzerinde hem olumlu hem de olumsuz etkileri olduğu belirlenmiştir. Olumlu etkiler arasında duygusal rahatlama, sosyal ilişkilerin korunması ve kişisel kontrol hissi bulunurken, olumsuz etkiler arasında zaman algısında kayıplar, manevi yükler ve tıbbi müdahalelerde gecikmeler yer almıştır. Bu bulgular, hastalık saklama davranışının bireylerin kişisel ve toplumsal dinamiklerinden etkilendiğini ve bu davranışın çok boyutlu sonuçlar doğurduğunu göstermektedir.
Özet (Çeviri)
Illness concealment behavior means that individuals hide, conceal, or share information about their health status only with certain people in a limited way. Cultural values, social norms, and social relationships are of great importance in understanding the reasons underlying this behavior. Since society affects individuals' attitudes toward illnesses through cultural codes and social norms, the concept of illness is also shaped within the framework of different social expectations in this context. This research aims to understand the behavior of individuals hiding their illnesses from their environment for various reasons and to examine in depth the reasons and consequences of this behavior. The study examines the phenomenon of illness concealment in the context of mental and psychological diseases, infectious diseases, gynecological diseases, neoplasms, and urogenital diseases, and reveals why individuals prefer this behavior, how they apply it, and from whom they hide it. Phenomenology design, one of the qualitative research methods, was preferred in the research. In-depth interview method was used and a semi-structured interview form was applied during the interview. The participant group of the study consists of individuals who have at least one of the following mental and psychiatric diseases, infectious diseases, gynecological diseases, neoplasms or urogenital diseases diagnosed by a physician and who have hidden or are still hiding these diseases from at least one person in their circle. The participants consist of a total of 21 people, 17 women and 4 men. In the study, the snowball method and criterion sampling, which are among the purposeful sampling methods, were used to reach the participants. The study was planned with an interpretative phenomenological analysis approach and the data were examined using thematic analysis method. As a result of the interviews, a 296-page data set was obtained and the average interview duration was determined to be 57 minutes. As a result of the research, it was seen that diseases were hidden for personal and social reasons and that each disease had its own reasons for hiding. Diseases were generally hidden from people in a wider social circle, starting from the immediate circle of individuals. These people included the nuclear family, the spouse's family, extended family members, relatives, friends, people in the neighborhood and groups defined as“el alem”. It was also determined that diseases were hidden from people with whom negative communication was established and individuals in the educational environment. The methods of hiding diseases are grouped into two basic categories: active hiding (intentional hiding) and passive hiding (avoiding sharing information). It has been observed that the duration of hiding diseases can vary depending on the individual's wishes, the disease process, the healing status and certain time expressions. It has been determined that this behavior has both positive and negative effects on the individual. Positive effects include emotional relief, preservation of social relationships and a sense of personal control, while negative effects include loss of time perception, spiritual burdens and delays in medical interventions. These findings show that disease hiding behavior is affected by the personal and social dynamics of individuals and that this behavior has multidimensional consequences
Benzer Tezler
- Machine-learning approaches for neurological disorder diagnosis from genomic and neuroimaging data
Genomik ve nörogörüntüleme verilerinden nörolojik bozukluk teşhisi için makine öğrenmesi yaklaşımları
İSMAİL BİLGEN
Doktora
İngilizce
2024
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEHÇET UĞUR TÖREYİN
- Üniversite öğrencilerinin gıda güvenliği konusunda bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi
Evaluation of university students' knowledge, attitudes and behaviors on food safety
EMRAH GÖKÇEEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Beslenme ve DiyetetikBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYLİN AKOĞLU
- İkiuçlu bozuklukta triptofan hidroksilaz geni polimorfizmi: Bir ön çalışma
Tryptophan hydroxylase gene polymorphism in bipolar disorder: A pilot study
MURAT EREN ÖZEN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2004
PsikiyatriGaziantep ÜniversitesiPsikiyatri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALUK ASUMAN SAVAŞ
- Rupture status investigation of patient specific cerebral aneurysms by analysing hemodynamic factors using computational fluid dynamics
Hesaplamalı akışkanlar dinamiği kullanarak hemodinamik faktörlerin analizi ile hastaya özgü beyin anevrizmalarının yırtılma durumu incelemesi
GÜLBAHAR MERVE NARİNSES
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiHesaplamalı Bilimler ve Mühendislik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA SERDAR ÇELEBİ