Toplumsal cinsiyet ideolojisi ve annelik: İnfertilite tedavisi gören kadınların deneyimleri
Gender ideology and motherhood: The experiences of women undergoing infertility treatment
- Tez No: 932666
- Danışmanlar: PROF. DR. KAMİLE KABUKÇUOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Toplumsal cinsiyet, annelik, kadınlık kimliği, infertilite, ataerkillik, üreme teknolojileri, beden, temellendirilmiş kuram, Gender, motherhood, female identity, infertility, patriarchy, reproductive technologies, body, grounded theory
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 156
Özet
Annelik rolünün kadın kimliğinin merkezinde konumlandığı toplumlarda, infertilite deneyimi kadınlar için derin bir psikososyal meydan okuma niteliği taşımaktadır. Bu çalışma, infertilite tedavisi gören kadınların annelikle ilgili yaşantılarını toplumsal cinsiyet ideolojisi bağlamında derinlemesine inceleyerek, bu deneyimlerden hareketle özgün bir kuramsal model geliştirmeyi amaçlamaktadır. Araştırmada nitel bir tasarım benimsenmiş ve yapılandırmacı temellendirilmiş kuram yaklaşımı uygulanmıştır. Bu kapsamda, farklı sosyoekonomik özelliklere sahip primer infertilite tanısı almış 25 kadınla derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilerek veri toplanmıştır. Katılımcılar kuramsal örnekleme yoluyla belirlenmiş; veri toplama sürecinde temellendirilmiş kuram ilkelerine uygun olarak kuramsal örnekleme stratejisi kullanılmıştır. Toplanan veriler açık, eksenel ve seçici kodlama teknikleriyle analiz edilmiş; veri analizi ile örnekleme süreci eşzamanlı ilerletilerek kavramsal doygunluğa ulaşılmıştır. Analiz sonucunda, katılımcıların infertilite sürecindeki çok katmanlı deneyimlerini yansıtan bir çekirdek kategori ve yedi ana tema belirlenmiştir. Bu temalar, toplumsal cinsiyet rolleri ve annelik baskısından sosyal stigma ve yalnızlığa; beden algısıyla ilgili çatışmalardan evlilik ilişkilerinde yaşanan gerilimlere; kadın bedeninin tıbbileştirilmesinin getirdiği zorluklardan belirsizlik ve duygusal başa çıkma stratejilerine uzanan geniş bir yelpazeyi içermektedir. Ayrıca, kadınlık kimliğinin yeniden inşası teması, infertilite sürecinin kadınların kendilik algıları ve kimliklerini nasıl dönüştürdüğünü gözler önüne sermektedir. Bulgular, infertilite deneyiminin salt biyomedikal bir durum olmayıp ataerkil normlar, kültürel beklentiler ve psikososyal zorluklarla örülü karmaşık bir yaşam deneyimi olduğunu ortaya koymaktadır. Bu süreçte kadınlar, toplumsal beklentiler ile öznel gerçeklikleri arasında sürekli bir müzakere yürüterek kadınlık tanımlarını yeniden şekillendirmektedir. Araştırma, infertilite olgusuna sosyokültürel bir perspektiften yaklaşarak literatüre özgün bir saha çalışması kazandırmaktadır. Ortaya konulan bu araştırma, kadınların yaşadığı çok boyutlu güçlüklerin anlaşılmasına katkı sunmakta ve hem akademik alanda hem de uygulamada daha kapsayıcı, duyarlı yaklaşımların geliştirilmesine ışık tutmaktadır.
Özet (Çeviri)
In societies where the role of motherhood is positioned at the core of female identity, the experience of infertility constitutes a profound psychosocial challenge for women. This study aims to develop an original theoretical model by deeply exploring the motherhood experiences of women undergoing infertility treatment within the context of gender ideology. A qualitative research design was adopted, utilizing a constructivist grounded theory approach. In this context, in-depth interviews were conducted with 25 women diagnosed with primary infertility, representing diverse socioeconomic backgrounds. Participants were selected through theoretical sampling, and data collection followed grounded theory principles with a theoretical sampling strategy. The collected data were analyzed using open, axial, and selective coding techniques. Data analysis and sampling proceeded simultaneously until conceptual saturation was achieved. The analysis yielded a core category and seven main themes reflecting the multifaceted experiences of participants during the infertility process. These themes encompass a wide range of issues, including societal gender roles and the pressure of motherhood, social stigma and loneliness, conflicts related to body image, marital tensions, challenges stemming from the medicalization of the female body, uncertainty, and emotional coping strategies. Additionally, the theme of reconstructing female identity reveals how the infertility experience transforms women's self-perceptions and identities. The findings demonstrate that infertility is not merely a biomedical condition but a complex life experience embedded within patriarchal norms, cultural expectations, and psychosocial challenges. Throughout this process, women continuously negotiate between societal expectations and their subjective realities, reshaping their definitions of womanhood. By approaching infertility from a sociocultural perspective, this research contributes a unique field study to the literature and enhances understanding of the multifaceted difficulties faced by women. It also provides valuable insights for developing more inclusive and sensitive approaches in both academic and practical contexts.
Benzer Tezler
- Kadınların duygu(lanım) ve deneyimlerinde hamilelik ve lohusalık
Pregnancy and postpartum in women's affect and experiences
GÜLŞAH KURT
Doktora
Türkçe
2025
SosyolojiMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VEFA SAYGIN ÖĞÜTLE
- Gender, identity, ideology: Discourse of the oppressed in the works of Charlotte Perkins Gilman and Olive Schreiner
Toplumsal cinsiyet, kimlik, ideoloji: Charlotte Perkins Gilman ve Olive Schreiner'in eserlerinde ezilenin söylemi
NEVİN YILDIRIM KOYUNCU
- Experiences of professional women who left work after becoming mothers, the case of Turkey
Anne olduktan sonra işten ayrılan profesyonel meslek sahibi kadınların deneyimleri, Türkiye örneği
ESRA GÜVEN
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiToplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE İDİL AYBARS
- A sociological analysis of motherhood ideology in Turkey
Türkiye'de annelik ideolojisinin sosyolojik bir analizi
MELAHAT GÜL ULUĞTEKİN
Yüksek Lisans
İngilizce
2002
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET C. ECEVİT
- Moda programlarında kadın bedeninin metalaşması
Commodification of female body at fashion shows
ÖZLEM ÖZDEMİR
Doktora
Türkçe
2014
Radyo-TelevizyonAkdeniz Üniversitesiİletişim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÖZDE YİRMİBEŞOĞLU