Yerel ekmeklik buğdayların sürme hastalığına karşı reaksiyonlarının belirlenmesi ve dayanıklılık genleri ile taranması
Determination of reactions of landraces bread wheat against bunt and screening with resistance genes
- Tez No: 934359
- Danışmanlar: DOÇ. DR. KADİR AKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bitki Koruma Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 67
Özet
Sürme (Etmen; Tilletia foetida (Wallr.) Liro) hastalığı, buğday üretiminde ekonomik kayıplara yol açabilen ve tohumla taşınan fungal bir hastalıktır. Bu çalışmada; beş farklı ilden toplanmış 80 yerel ekmeklik buğday çeşidi kullanılmıştır. Bu çeşitler, sürme hastalığı reaksiyonları bakımından değerlendirilmiş ve dayanıklılıkla ilişkili bazı genler kullanılarak taranmıştır. Reaksiyon çalışmaları, Kırşehir (Merkez) ve Ankara (Polatlı) lokasyonlarında, yapay epidemi koşulları altında gerçekleştirilmiş ve materyal 1 m uzunluğundaki sıralara 33 cm sıra arası mesafede, 5-7 cm derinlikte ve üç tekerrürlü olarak elle ekilmiştir. Hastalık reaksiyonlarının güvenilirliğinin test edilmesi amacıyla hassas kontrol genotipleri Little Club ve Yakar-99 kullanılmıştır ve bu genotiplerin hastalık oranı %90–100 olarak değerlendirilmiştir. Hastalık kaynağı inokulumun Bt0, Bt2, Bt3, Bt4, Bt6 ve Bt7 dayanıklılık genlerine karşı virülent (etkin) olduğu belirlenmiştir. Moleküler çalışma sonuçlarına göre; test edilen 80 yerel ekmeklik buğday çeşidinin 13'ünde Bt10, 9'unda Bt8 ve 2'sinde Bt11 dayanıklılık geni tespit edilmiştir. Ayrıca, 2 çeşitte Bt8 ve Bt10 ikili gen kompozisyonu saptanmıştır. Diğer taraftan, test edilen çeşitlerin hiçbirinde Bt9 dayanıklılık geni belirlenememiştir. Çalışma sonucunda; test edilen yerel ekmeklik buğdayların 45 tanesinin (%56) dayanıklı ve 35 tanesinin ise (%44) hassas grup da olduğu belirlenmiştir. Dayanıklı genotipler, ıslah programlarında değerli genetik kaynaklar olarak kullanılabileceği gibi, Bt8, Bt9, Bt10 ve Bt11 dayanıklılık genleri marker destekli seleksiyon stratejileri kullanılarak hastalığa dayanıklı buğday hatlarının geliştirilmesine de katkı sağlayacaktır.
Özet (Çeviri)
Bunt (caused by Tilletia foetida (Wallr.) Liro) is a seed-borne fungal disease that can cause economic losses in wheat production. In this study, 80 local bread wheat varieties collected from five different provinces were used. These local bread wheat varieties were evaluated regarding their reactions to the bunt reactions and screened using specific genes associated with resistance. Reaction tests were conducted under artificial epidemic conditions, which involved creating a controlled environment with high disease pressure, in Kırşehir (Central) and Ankara (Polatlı) locations. The materials were manually sown in 1-meter-long rows, with a row spacing of 33 cm, at a depth of 5-7 cm, and in three replications. To test the reliability confidence limit of bunt reactions, the susceptible control genotypes Little Club and Yakar-99 were used, and the disease rate for these genotypes was evaluated as 90–100%. It was determined that the bunt inoculum source was virulent (effective) against the resistance genes Bt0, Bt2, Bt3, Bt4, Bt6, and Bt7. According to the results of the molecular studies, the resistance gene Bt10 was detected in 13 of the 80 tested local bread wheat varieties, Bt8 in 9, and Bt11 in 2. In addition, a dual gene composition of Bt8 and Bt10 was identified in 2 local bread wheat varieties. On the other hand, the Bt9 resistance gene has not been detected in any of the tested varieties. The study determined that 45 of the tested local bread wheat varieties (56%) were resistant, while 35 (44%) were classified as susceptible. Resistant genotypes could serve as valuable genetic resources in breeding programs and could also contribute to the development of disease-resistant wheat lines through marker-assisted selection strategies utilizing the resistance genes Bt8, Bt9, Bt10, and Bt11.
Benzer Tezler
- Doğu Anadolu bölgesinde yetiştirilen bazı buğday ve arpa genotiplerinde soğuğa dayanıklılık ve vernalizasyon ihtiyacının belirlenmesi
The Determination of cold hardiness and vernalization requirement on some wheat and barley genotypes grown in Eastern Anatolia region
TELAT YILDIRIM
- Bazı kışlık modern ve yerel ekmeklik buğdayların kuraklığa tolerans ve telafi özellikleri için agro-morfolojik ve genetik karakterizasyonu
Agro-morphological and genetic characterisation of some winter modern and landrace bread wheats for drought tolerance and recovery traits
ENES YAKIŞIR
Doktora
Türkçe
2024
ZiraatSelçuk ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA YORGANCILAR
- Göller Bölgesi'nde bulunan un fabrikaları tarafından kullanılan yerel ve ithal ekmeklik buğdayların fiziksel, kimyasal ve teknolojik özellikleri ile ekmek kalitelerinin belirlenmesi
The determination of physical, chemical, technological and bread quality of local and imported bread wheats used by flour mills found in the Lakes District
SİNEM TÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Gıda MühendisliğiSüleyman Demirel ÜniversitesiGıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HÜLYA GÜL
- Yakın dönemde Türkiye, İran ve Afganistan'da toplanan yerel buğdayların ve modern buğday germplazmalarının agronomik performansları
Agronomic performance of modern wheat germplasm and landraces recently collected in Turkey, Iran and Afghanistan
EMRAH KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
ZiraatEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT OLGUN
- Develi gacer buğdayının (T. dicoccum, 2n=28) tohumluk miktarı ve gübrelemeye tepkisi
Seeding rate and fertilization response of gacer spelt wheat (T. spelta, 2n=28)
ŞEYMA AKŞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
ZiraatErciyes ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SANCAR BULUT