Toplumsal değişim bağlamında başörtülü kadın temsili : Bir Başkadır dizisi örneği
Representation of veiled women in the context of social change:The case of the series Bir Başkadır
- Tez No: 934411
- Danışmanlar: DOÇ. DR. YUSUF ZİYA GÖKÇEK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Radyo-Televizyon, İletişim Bilimleri, Radio and Television, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sinema Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 141
Özet
Toplumların sosyal, siyasal ve kültürel olgularına göre şekillenen kadın bedeni, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarından günümüze, inşa edilen ideolojilerle değişip dönüşmüşüme uğramıştır. Türk modernleşme sürecinde Kemalist hareket, kadın bedenine merkezi rol atfetmiş ve Batılı yaşam tarzı, kılık-kıyafet üzerinden benimsetilmeye çalışılmıştır. Geleneksellik- modernlik tartışması yerini zamanla modernlik- İslamcılık tartışmasına bıraktığında buradaki ayrışmada da kadın belirleyici konumda olmuştur. İslami hareketin meşruluk kazanması için bu sefer örtülü kadınlar başat aktörler haline gelmiştir. 2000'lerin başından itibaren ise siyasi iktidara muhafazakâr ideallere sahip bir yönetimin gelmesi, İslamcı sermayenin yükselişi, kamuda başörtü yasağının kaldırılması, tüketim ve moda gibi sosyo-kültürel pek çok unsur tesettür algısını dönüştürmüştür. Toplumsal alanda yaşanan geleneksellik- modernlik ikiliği, Türk sinemasında özellikle Yeşilçam anlatılarında görülmektedir. Filmlerde Batılı yaşam tarzı ile geleneksel tarz arasına çizilen sınırın en önemli göstereni örtünme olmuş ve köylü- kentli, eğitimli- eğitimsiz, zengin- fakir ayrımında kimliği tanımlayıcı en kestirme yol seçilmiştir. Modernlik- İslamcılık tartışmasının ifade bulduğu Milli Sinema Akımında ise başörtülü kadınların temsiliyeti hidayet anlatıları ile sınırlı kalmıştır. Günümüzdeki yapımlarda ise seküler-muhafazakâr çatışması kadın bedeni üzerinden devam etmektedir. Bu tezde,“Bir Başkadır”dizisi ele alınmıştır. Bu amaçtan hareketle toplumsal değişim ile paralel ilerleyen örtünme pratiğinin değişimi incelenmiştir. Ardından Türk yapımlarında başörtülü kadının ele alındığı bağlam, tema ve stereotipleştirmeler ortaya konmuştur. Bu doğrultuda söz konusu dizideki başörtülü kadınlar The Muslim Women On-Screen Testi'ne tâbi tutulmuş; kullanılan yöntem sonucunda Bir Başkadır dizisindeki başörtülü kadın temsiline dair elde edilen bulgular, betimsel analiz ve görsel metin analizi yöntemi çerçevesinde yorumlanmıştır.
Özet (Çeviri)
The female body, shaped by the social, political, and cultural dynamics of societies, has undergone significant transformation in Turkey from the early years of the Republic to the present, as influenced by dominant ideologies. During the Turkish modernization process, the Kemalist movement placed women's bodies at the center of its project and aimed to instill a Western lifestyle, especially through clothing regulations. Over time, the discourse of tradition versus modernity was replaced by the debate between modernity and Islamism, once again positioning women as central figures. In this context, veiled women became symbolic actors in legitimizing the Islamic movement. Since the early 2000s, the rise of a conservative political power, the emergence of Islamic capital, the abolition of the headscarf ban in public institutions, and the influence of consumerism and fashion have all contributed to a transformation in the perception of veiling in Turkey. The dichotomy of tradition and modernity observed in social life is also reflected in Turkish cinema, particularly in Yeşilçam narratives. In these films, veiling served as a primary visual marker of the divide between urban-rural, educated-uneducated, and rich-poor identities. In the“National Cinema”movement, where the tension between modernity and Islamism became prominent, the representation of veiled women was limited to narratives of religious enlightenment. In contemporary productions, the secular-conservative conflict continues to manifest through the female body. This thesis focuses on the Turkish series Bir Başkadır (2020). It investigates how the practice of veiling has evolved in parallel with broader social transformations. It also explores the thematic contexts, frameworks, and stereotypes surrounding veiled female characters in Turkish media. The veiled characters in Bir Başkadır are evaluated using The Muslim Women On-Screen Test, and the findings obtained through this test are interpreted using descriptive analysis and visual text analysis methods.
Benzer Tezler
- Kültürel kimlik algısı bağlamında din fenomeni: Gaziantep'e göç etmiş Suriyeli sığınmacılar örneği
The phenomenon of religion in the context of cultural identity perception: The example of Syrian refugees who migrated to Gaziantep
NAZLI AKCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DinGaziantep ÜniversitesiKadın Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEL ÖZLÜ
- Türkiye'de İslamcı kadın hareketinin tarihsel dönüşümü
Historical transformation of Islamist women's movement in Turkey
FEYZEDDİN AYTEPE
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
SosyolojiDumlupınar ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FATİH ÖZBAY
- TV dizilerindeki başörtülü karakterlerin değişimi üzerine sosyolojik bir inceleme
A sociological study on the changes of headscarved characters in TV series
RUMEYSA YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DinMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NESRİN ÜNLÜ
- Muhafazakar moda dergilerindeki toplumsal cinsiyet algısının çoğul modernlikler bağlamında incelenmesi
Analysis of gender perception of conservative in fashion magazines in the context of plural modernity theory
HALİME GÜVEN ÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Sosyolojiİstanbul Ticaret ÜniversitesiUygulamalı Sosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NECMETTİN DOĞAN
- Abdullah b. Beyye ve Fıkhu'l Ekalliyât'a dair görüşleri
Abdullah b. Bayyah and his views on the fiqh of minorities
ZEKİ MEHMET NACAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
HukukMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZGÜR KAVAK