İslam hukukunda ıskat
Discharge (isqāṭ) in islamic law
- Tez No: 934545
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÖMER FARUK HABERGETİREN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karabük Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 240
Özet
Bu çalışma,“İslam hukukunda ıskat”konusunu kapsamlı bir şekilde ele almayı amaçlamaktadır. Iskat, meşru bir hakkın, sahibinin rıza ve iradesiyle ortadan kaldırılması manasına gelen bir fıkıh terimidir. Iskat mahallini haklar oluşturmaktadır. Allah hakları, kullar tarafından ıskat edilemezken, sahiplerinin tasarruf yetkisi dahilinde olan kul hakları ıskat edilebilmektedir. Müşterek haklar ise belirli şartlarda ıskata konu olabilmektedir. İslam hukukuna göre ıskat yetkisi hakkın sahibine aittir. Bu yetki devletin veya üçüncü kişilerin müdahalesine karşı koruma altına alınmıştır. Bu çalışma ıskatın tanımı, kapsamı, meşruiyeti, rükünleri ve çeşitleri gibi konuları detaylı bir şekilde ele alarak, konuya sistematik bir bakış açısı kazandırmayı amaçlamaktadır. Çalışma, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Birinci bölümde ıskat hakkında kavramsal ve kuramsal çerçeve oluşturulmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde, talâk, muhâlea, köle azadı, ibrâ gibi, her bir ıskat tasarrufuna müstakil başlıklar altında yer verilerek, konu bağlamında bunların özelliklerine değinilmiştir. Sonuç bölümünde ise temel bulgulara yer verilmiştir. Çalışmada Hanefî mezhebi esas alınmakla birlikte diğer mezheplerin görüşlerine de genellikle müracaat edilmiştir. Bu çalışma, ıskat konusundaki kavramsal karışıklıkları gidermesi, ıskatın İslam hukukundaki yeri ve önemini vurgulaması, ıskat tasarruflarının sistematik bir şekilde sınıflandırması, fıkıh eserlerinde ıskat tasarrufu olarak kabul gören hukuki işlemleri ayrıntılı şekilde ele alması açılardan önem arz etmektedir. Araştırmada ulaşılan temel bulguya göre, ıskata mahal olan haklar, İslam hukukunun korumayı amaçladığı genel kural ve yasaklara muhalif olarak, istihsânen kula tahsis edilmiştir. Bu haklar, genel hüküm ve yasakların uygulanmasına mâni oluşturmaktadır. Iskat neticesinde mâni zail olarak genel kural ve yasaklar devreye girmektedir. Bu nedenle ıskat edilen haklardan bir daha istifade edilememektedir.
Özet (Çeviri)
This study endeavors to provide a comprehensive examination of the concept of isqāṭ within the framework of Islamic law. Isqāṭ refers to the relinquishment of a legitimate right through the consent and volition of its holder. Rights constitute the subject matter upon which isqāṭ operates. While the rights of God are not subject to relinquishment by human agency, the rights of humans, where the holders possess the authority of disposition, may be lawfully discharged. Joint rights may also be subject to discharge under certain prescribed conditions. In Islamic jurisprudence, the authority to discharge a right lies exclusively with its rightful possessor and is protected against interference by the state or third parties. This research aims to provide a systematic perspective on the subject by addressing the definition, scope, legitimacy, constituent elements, and typologies of isqāṭ in detail. The study comprises two main sections and a conclusion. The first section establishes the conceptual and theoretical foundations of isqāṭ. The second section addresses specific instances of isqāṭ-based legal acts, such as unilateral divorce, divorce by mutual agreement (mukhāla'a), manumission, and discharge of obligation (ibrāʾ), analyzing each under individual headings in relation to the broader doctrinal context. The concluding section presents the principal findings of the research. While the study primarily adopts the perspective of the Hanafi school, the views of other major schools are also frequently consulted. This research holds significance in clarifying doctrinal ambiguities concerning isqāṭ, emphasizing its role and function within Islamic legal theory, classifying the various forms of isqāṭ systematically, and providing a detailed treatment of legal acts recognized as valid forms of isqāṭ in classical fiqh literature. The principal finding of the study is that the rights subject to isqāṭ are allocated to individuals by juristic preference (istiḥsān), despite their potential to contravene general legal norms and prohibitions that Islamic law otherwise seeks to uphold. These specific rights constitute an impediment (māni') to the enforcement of these general norms and prohibitions. Upon their discharge, the impediment is nullified, thereby allowing the underlying general rules and prohibitions to become operative. Therefore, rights that have been validly discharged through isqāṭ cease to be legally actionable or enforceable thereafter.
Benzer Tezler
- İslam borçlar hukukunda ıskat tasarrufları
Annulment and foreclosure in Islamic contract law
YASEMİN GÜLLÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HUZEYFE ÇEKER
- İslam hukukunda barış
Reconciliation in Islamic law
RENAS ASAAD TAYEB TAYEB
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULLAH ÖZCAN
- İslam hukuku açısından hastalığın hükümlere etkisi
The effect of illness on judgments in terms of Islamic law
MEHMET ALİ VAR
- İslam yargılama hukukunda isbat vasıtası olarak şahitlik
Başlık çevirisi yok
KEMAL YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
1989
DinMarmara Üniversitesiİslam Hukuku Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM KAFİ DÖNMEZ