Maltepe dolgu alanından Orhangazi şehir parkına kamusallığın mekansal üretimi
Spatial production of publicness: From Maltepe filling area to Orhangazi city park
- Tez No: 935211
- Danışmanlar: PROF. DR. MURAT CEMAL YALÇINTAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Şehircilik Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 152
Özet
Kamusallık kavramı, neredeyse batılı uygarlık tarihine denk geçmişi boyunca; iktidar, toplum, birey, zaman ve mekan ilişkilerinin güdümünde sürekli yeniden üretilen, çok boyutlu, karmaşık çok-disiplinli biçimde ele alınmayı gerektiren bir kavramdır. Sosyolojiden siyasete, hukuktan ekonomiye birçok farklı disiplin kamusallık kavramı üzerine çalışmakta fakat bu çalışmalarda kamusallığı ele alış biçimleri inceleyen disiplinin ilgi odağına, kullandığı kavram setlerine, yöntemlere ve kabullere bağlı olarak farklılaşmaktadır. Bu durum bilimsel üretim sürecinde kamusallığın farklı bağlamlara parçalanıp modern akademik disiplinlerin çizdikleri sınırlar içine hapsolmasına neden olmakta ve sonuçta birbirleriyle ilişkilenemeyen bilgi yığınlarından oluşan, kompartmanlaşmış bir literatür ortaya koymaktadır. Hem kent olgusunun tarihsel gelişimi hem de günümüz kentleri açısından son derece önemli olan kamusal mekanlar; uygulamalı mekansal disiplinler olan şehir planlama ve kentsel tasarımın başlıca çalışma konularından birini oluşturmaktadır. Kent, mekan ve kamusallık olgularını beraber ele almayı gerektiren bu konu; canlı ve cansız tüm aktörler ve süreçlerin yarattığı ilişkiler güdümünde sürekli yeniden üretilen değişkenlere sahiptir ve Jane Jacobs'ın deyimiyle örgütlü karmaşık bir problem tanımlamaktadır. Disiplinlerarası bir yaklaşımın benimsendiği şehir planlama ve kentsel tasarımın böyle bir problemle uğraşma becerisini sorgulamak, bu çalışmanın öncelikli amacını oluşturmaktadır. Sorgulamaya örnek teşkil etmesi amacıyla 2011 yılında alınan plan değişiklik kararı ile İstanbul'un Maltepe sahilinde inşa edilen dolgu alanı seçilmiştir. Bu doğrultuda çalışmanın literatür tartışmasının yapıldığı bölümde öncelikle kamusallık kavramı ele alınmıştır. Farklı disiplinlerin kavramın farklı boyutları arasındaki ilişkileri kopararak oluşturduğu bağlamlar dahilinde, kamu olarak nitelendirilen aktörlerin, aktörlerin kolektifliklerinin, kamusallık üretiminin nelere denk geldiği, nasıl ele alındığı incelenmiştir. Ardından planlama ve kentsel tasarımın kent ve kamusallık problemlerine yaklaşımını temsil ettiği düşünülen; kamusal mekanın kamusallığını değerlendirme modelleri irdelenmiş, bu modeller kapsamında kamusallığı tanımlayan kriterler sorgulanmıştır. Literatür tartışmasının sonucunda, modellerde kullanılan kriterlerin kamusallığın farklı bağlamlarından hangileri ile nasıl ilişkilendiği ve ilişkilenemediği ortaya koyulmuştur. Maltepe örneğinde, dolgu alanının plan kararından inşaatına kadar olan süreç, politik kamusallık bağlamında kırılma yarattığı düşünülen 1 Mayıs 2018 etrafında oluşan tartışmalarla birlikte örnek olay incelemesine konu edilmiştir. Sürecin, kamusallığın farklı bağlamları adına çıktıları ortaya koyulmuş, planlamanın süreçteki rolü ve kamu otoritesi ile olan araçsallığa dayalı ilişkisi irdelenmiştir. Saha çalışması kapsamında bugün kullanımda olan adıyla Orhangazi Şehir Parkı'nda yapılan gözlemler, kamusallık değerlendirme modellerinde kullanılan kriterler doğrultusunda değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonuç bölümünde yapılan tartışmalarda Maltepe örneğinin, dolgu alanı olarak fiziksel inşası ve kamusal mekan olarak kullanım süreçlerinde tespit edilen ve kamusallığın farklı bağlamlarına işaret eden bulguların ilişkisizliği ortaya koyularak; planlama ve kentsel tasarım için kent ve kamusallık olgularını, farklı boyutları ile birlikte ilişkisel biçimde ele alacak yeni bir epistomolojik yaklaşım ihtiyacına ve bu ihtiyaca binaen getirilen bazı önerilere yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
The concept of publicness has been continuously reproduced throughout history, shaped by the dynamics of power, society, individuals, time, and space. It is a multidimensional and complex notion that necessitates a multidisciplinary approach. Various disciplines, ranging from sociology and politics to law and economics, engage with the concept of publicness; however, their perspectives, conceptual frameworks, methodologies, and assumptions differ depending on their disciplinary focus. This fragmentation in scientific production results in the compartmentalization of publicness into distinct contexts, confined within the boundaries set by modern academic disciplines. Consequently, the literature on publicness consists of isolated bodies of knowledge that fail to establish meaningful connections with one another. Public spaces, which hold significant importance both in the historical development of cities and in contemporary urban life, constitute a major research area for applied spatial disciplines such as urban planning and urban design. The study of public spaces inherently requires an integrated analysis of the city, space, and publicness, as these elements are continuously reshaped by dynamic relationships among living and non-living actors and processes. In this context, following Jacobs' notion, public spaces can be understood as“organized complex problems.”This study primarily aims to critically evaluate the capacity of applied spatial disciplines—urban planning and urban design—to address such complexities, given their interdisciplinary approach. As a case study, the Maltepe coastal land reclamation project in Istanbul, initiated by a planning decision in 2011, was selected to exemplify this inquiry. In the literature review section, the study first explores the concept of publicness, examining how different disciplines construct distinct contexts by severing the interrelations between its various dimensions. The study analyzes how public actors, collective agencies, and the production of publicness are defined and approached within these frameworks. Subsequently, the study scrutinizes the models used in urban planning and urban design to assess the publicness of public spaces, questioning the criteria employed within these models. As a result of this analysis, the study reveals how these criteria relate—or fail to relate—to different dimensions of publicness. The Maltepe case study investigates the entire process of land reclamation, from the initial planning decision to construction, while also considering the political ruptures associated with the public debates surrounding May 1, 2018. The study evaluates the implications of this process for different dimensions of publicness, interrogating the role of planning and its instrumental relationship with public authority. Through field observations in Orhangazi City Park, the study applies publicness evaluation criteria derived from existing models to analyze the current state of the space. In the concluding section, the study discusses the Maltepe case as an example of the disjointed relationships between the physical construction of the reclaimed land and its use as a public space. By identifying the discrepancies between different dimensions of publicness, the study highlights the necessity for urban planning and urban design to adopt a new epistemological approach—one that considers the relationality of urban and publicness phenomena across multiple dimensions. The study also offers several recommendations to address this epistemological gap.
Benzer Tezler
- Kamusal mekanların akıllı kent mobilyaları kullanılarak düzenlenmesi üzerine bir öneri: Maltepe dolgu alanı Orhangazi Şehir Parkı örneği
A recommendation on the organization of public spaces by using smart city furniture: Example of Maltepe filling area Orhangazi City Park
BURCU DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAN ZEREN GÜLERSOY
- Kentsel kıyı alanlarında yer alan kamusal açık alanların değerlendirilmesi: Anadolu yakası Marmara kıyı alanları - İstanbul
Evaluation of public open spaces on urban waterfronts: The case of Marmara waterfronts - İstanbul
FULYA SARIBIYIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANDAN TÜRKOĞLU
- Kent kıyılarının dolgu alanlarında rüzgar şiddetine bağlı olarak kullanım yoğunluğunun düşmesi sorununun Maltepe dolgu alanında tespiti
Investigation of the relationship between wind force and decreasing the intensity of usage in Maltepe coastal fill area
MİRAY ATMACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERVER FUNDA KERESTECİOĞLU
- Kent ve peyzaj planlaması çerçevesinde kıyı dolgu düzenlemelerinin incelenmesi; Maltepe-Bostancı ve Samatya dolgu alanları sahil parklarının peyzaj planlama açısından irdelenmesi
Investigating the arrangement coast means of urban and landscope planning: Maltepe-Bostancı and Samatya filled coastal parks taken as an example for the landscape investigation
KEVSER ÖKSÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiPROF.DR. AYŞE SENA KUBAT
- İstanbul ilinde Maltepe-Kartal ve Kumcular-Pendik arası dolgu alanlarının peyzaj planlama açısından irdelenmesi
Study in regard of landscape planning of the shore filling areas between Kumcular-Pendik and Maltepe-Kartal of the city Istanbul
BETÜL ATAKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Peyzaj Mimarlığıİstanbul ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TEVFİK HAKAN ALTINÇEKİÇ