İfa güçsüzlüğü
Weakness of performance
- Tez No: 935319
- Danışmanlar: PROF. DR. ZARİFE ŞENOCAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Hukuk Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 481
Özet
TBK m. 98'de, karşılıklı borç yükleyen bir sözleşmede, taraflardan birisini borcunu ifa güçsüzlüğü sebebiyle ifa edemeyecek olması sebebiyle karşı tarafın hakkının tehlikeye girmesi üzerine, karşı tarafa kendi edimini ifadan kaçınma ve bazı ek şartlar gerçekleşmiş ise sözleşmeden dönme hakkı tanınmıştır. Bu hüküm, TBK'nın ifaya ilişkin genel hükümleri arasında bulunmaktadır, dolayısıyla TMK m. 5 atfıyla özel hukuk ilişkilerine uygulanabilecek hükümlerden birisidir. Hükmün özünü teşkil eden kavram, ifa güçsüzlüğü kavramıdır. Çalışmada da ele alınan temel kavram bu kavram olmuştur. Bu kavramın düzenlendiği genel hüküm TBK m. 98 olduğu için, kavramın ele alınması sırasında kullanılan ana pozitif düzenleme bu hüküm olmuştur. Bu çerçevede çalışmada iki ana sorun çözümlenmeye çalışılmıştır. İlk ana sorun, ifa güçsüzlüğünün tanımının yapılması sorunudur. Bu soruna öğretide baskın olarak verilen ifa güçsüzlüğünün borç ödemeden aciz (borçlunun ödeme araçlarından sürekli ve genel olarak yoksunluğu) olduğu şeklindeki yaklaşım, iki varyasyonu ile TBK m. 98 çerçevesinde ve bu hükümden hareketle eleştirilmiştir. Bu yaklaşımın yerine ifa gücü kavramını esas alan yaklaşım önerilmiş ve Kanun Koyucunun ifa gücünün tam olmayan halini TBK m. 98'de“ifa güçsüzlüğü”ismi ile düzenlediğinden hareketle ifa gücü kavramı anlaşılmaya çalışılmıştır. Buna göre ifa gücü, en genel haliyle borçlunun bir borcunu ifa edebilmesi için gereken hukuki ve/veya ekonomik gücü olarak tanımlanmıştır. İfa güçsüzlüğü de bu gücün tam olmadığı durumları ifade eden bir kavram olarak değerlendirilmiştir. Çalışmada ele alınan ikinci ana sorun ise, ifa güçsüzlüğünün tekil olarak anlaşılmasından sonra, bu kavramın düzenlendiği ana hüküm olan TBK m. 98'in mevcut diğer hükümler karşısında ne şekilde çıktılar verdiği sorunudur. Bu sorun çalışmanın üçüncü bölümünde bir bütün olarak ele alınmış ve çeşitli sözleşmelerden borçların ifa edilmediği hallere kadar geniş bir yelpazede hükmün, ifa güçsüzlüğünün (ve dolayısıyla ifa gücünün) ne gibi hukuki sonuçlar doğurduğu üzerinde durulmuştur. Bu ana sorun, görüldüğü üzere kendi içerisinde pek çok alt sorunu barındırmaktadır. Bu alt sorunlar yer yer birbirinden bağımsız olarak değerlendirilmişlerdir. O halde, çalışmada savunulan ana görüş şudur: ifa güçsüzlüğü (İİK anlamında) borç ödemeden acizle eş bir kavram değildir; borçlunun borcunu ifa edebilmesi için gereken hukuki ve/veya ekonomik gücünü belirten ifa gücünün tam olmamasıdır. Bu görüşün gerekçesi ise TBK m. 98 ile ilgili İİK hükümleridir. İlk ana sorunu çözerken varılan bu görüşün yanında, ikinci ana sorun ele alınırken ortaya çıkan pek çok alt soruna, yine bu görüşten hareketle pek çok görüşe de çalışmada yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Article 98 of the TCO grants the other party the right to refrain from the performance of its obligation and, if certain additional conditions are met, the right to rescind the contract if the other party's rights are endangered due to the inability of one of the parties to perform its obligation in a synallagmatic contract. This provision is among the general provisions of the TCO regarding performance, and therefore, it is one of the provisions that can be applied to private law relations with reference to Article 5 of the TCC. The concept that constitutes the essence of the provision is the concept of weakness of performance. This concept is also the main concept addressed in this study. Since the general provision regulating this concept is Art. 98 of the TCO, this provision has been the main binding regulation used in the discussion of the concept. Within this framework, two main problems are tried to be analyzed in this study. The first main problem is the problem of defining the weakness of performance. The approach to this problem, which is predominantly given in the legal doctrine that the weakness of performance is the insolvency (the debtor's continuous and general deprivation of the means of payment), is criticized within the framework of Art. 98 of the TCO with its two variations and based on this provision. Instead of this approach, an approach based on the concept of the power of performance is proposed and the concept of the power of performance is tried to be understood by considering that the Legislator regulated the incomplete state of the power of performance with the name of“weakness of performance”in Art. 98 of the TCO. Accordingly, the power of performance is defined in its most general form as the legal and/or economic power of the debtor to fulfill its unique obligation. Weakness of performance is considered as a concept that expresses the situations where this power is not complete. The second main problem addressed in the study is the problem of how Art. 98 of the TCO, which is the main provision regulating this concept, yields outcomes in the face of other existing provisions, after the singular understanding of the weakness of performance. This problem is addressed as a whole in the third part of the study, and the legal consequences of the beforementioned provision on a wide range of issues, from various types of contracts to cases of non-performance of obligations, are emphasized. As seen, this main problem contains many sub-problems within itself. These sub-problems are sometimes evaluated independently of each other. Therefore, the main argument defended in this study is that weakness of performance (within the meaning of the CEB) is not an equivalent concept to insolvency; it is the lack of full capacity to perform, which indicates the legal and/or economic capacity of the debtor to fulfill its obligation. The justification for this view is made on the grounds of Art. 98 of the TCO and the relevant provisions of the CEB. In addition to this opinion reached while solving the first main problem, many sub-problems that arise while addressing the second main problem and many opinions based on this opinion are also included in the study.
Benzer Tezler
- Karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde ifa güçsüzlüğü ve hukuki sonuçları
Weakness of performance in reciprocal contracts and its legal consequences
PELİN ÇAVDAR
- Türk Borçlar Kanunu çerçevesinde karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde borçlunun ifa güçsüzlüğü
Insolvency of the debtor in bilateral contracts within the framework of Turkish Code of Obligations
HAYRUNNİSA ALTIN ŞAHİN
- Borçlunun ekonomik güçsüzlüğü
Economical incompetency of the debtor
HATİCE KÜBRA KOCA
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Hukukİstanbul Şehir ÜniversitesiÖzel Hukuk Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜLYA ATLAN GÜRER
- Uluslararası fason imalat sözleşmelerine uygulanacak hukuk
Applicable law to international subcontract manufacturing contracts
ENES EKİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Hukukİstanbul Medeniyet ÜniversitesiÖzel Hukuk Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF ÇALIŞKAN