Osmanlı Devrim (Meşrutiyet) basınında Osmanlıcılık ve Osmanlı kimliği: Bir imparatorluk ideolojisi ve kimliğinin müzakeresi (1908-1914)
Ottomanism and Ottoman identity in the Ottoman revolutionary (Constitutional) press: Negotiating an imperial ideology and identity (1908-1914)
- Tez No: 935473
- Danışmanlar: PROF. DR. NURCAN TÖRENLİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Gazetecilik, Tarih, Journalism, History
- Anahtar Kelimeler: Osmanlı Basını, Osmanlıcılık, 1908 Devrimi, İttihatçı Basın, Ermeni Basını, Arnavut Basını, Osmanlı Kimliği, Müzakere, Ottoman Press, Ottomanism, Ottoman İdentity, 1908 Revolution, Unionist Press, Armenian Press, Albanian Press, Negotiation
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gazetecilik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 628
Özet
Bu araştırma, geç dönem Osmanlı tarihyazımına hâkim olan milliyetçi teleolojik yaklaşıma karşı eleştirel bir perspektif sunmaktadır. Çeşitli biçimlerde ortaya çıkan bu teleolojik yaklaşım, ulus-devletin ortaya çıkışını kaçınılmaz bir süreç olarak ele alırken, imparatorluk düzeninde var olan alternatif toplumsal formasyonları ya görmezden gelmiş ya da gayri meşru kabul etmiştir. Bu tutum, Osmanlıcılık gibi emperyal düzeydeki millet inşası girişimlerinin derinlemesine analizini engelleyen bir etki yaratmıştır. Bu çalışmada, 1908-1914 yılları arasında Osmanlıcılık ideolojisinin geçirdiği dönüşüm, farklı etno-dinsel gruplara ait gazeteler üzerinden incelenmekte olup, çok uluslu imparatorluk yapısını korumayı ve farklı toplulukların Osmanlı İmparatorluğu çatısı altında barış içinde bir arada yaşamasını hedefleyen Osmanlıcılık ideolojisi, milliyetçi teleolojinin metodolojik tuzaklarından özenle kaçınılarak ele alınmaktadır. Çalışmanın özgün yanı, Osmanlıcılığı durağan ve tekil bir ideoloji olarak değil, farklı siyasi tahayyüller ve taleplere açık, esnek bir“genel gösteren”olarak kavramsallaştırmasıdır. Bu yaklaşım, Osmanlıcılığın tarihsel süreç içinde geliştirdiği farklı kolları ve yorumlanma biçimlerini görünür kılmayı amaçlamaktadır. Her millet inşası süreci gibi, Osmanlı milletinin inşası girişimi de farklı seslerin ve yaklaşımların hem çatıştığı hem de uzlaşmaya çalıştığı bir müzakereye sahne olmuştur. 1908-1914 döneminde bu müzakerelerin başlıca iki platformu vardır: Osmanlı Mebusan Meclisi ve Osmanlı basını. Bu kritik süreçte Osmanlı basını farklı Osmanlıcılık vizyonlarının tartışıldığı bir forum işlevi görerek dönemin en etkili siyasi aktörlerinden biri olmayı başarmıştır. Mevcut literatür, bir emperyal milliyetçilik projesi olarak Osmanlıcılığın başarısızlığını ve imparatorluğun çöküşünü genellikle iki ana faktörle açıklamıştır: İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin (İTC) Türkleştirme politikaları ve etno-dinsel grupların ayrılıkçı eğilimleri. Bu çalışma, milliyetçi rekabetin önemini kabul etmekle birlikte, farklı bir açıklama modeli önermektedir: Tüm kesimlerin benimseyebileceği ortak bir Osmanlıcılık formülünün geliştirilememiş olması. Farklı gruplara ait gazetelerin tematik analizi yoluyla incelenecek olan birbiriyle uyumsuz Osmanlıcılık yorumları, imparatorluğun son döneminde farklı toplulukların taleplerini, şikayetlerini ve bir arada yaşama tasavvurlarını/tahayyüllerini yansıtan zengin bir veri kaynağı sunmakta, geleneksel milliyetçi anlatının ötesine geçip dönemin karmaşık dinamiklerini öne çıkararak, ilişkisel bir bakış açısı sağlamaktadır.
Özet (Çeviri)
This research offers a critical perspective on the nationalist teleological approach dominant in late Ottoman historiography. This teleological perspective, which manifests in various forms, frames the emergence of the nation-state as an inevitable process while disregarding or delegitimizing alternative social formations within the imperial order. Such an attitude has hindered in-depth analyses of imperial-level nation-building projects like Ottomanism. In this study, the transformation of Ottomanism between 1908 and 1914 is examined through newspapers representing different ethno-religious groups. The study approaches Ottomanism as an ideology aimed at preserving the multinational imperial structure and fostering peaceful coexistence among diverse communities under the Ottoman umbrella. It avoids the methodological pitfalls of nationalist teleology by conceptualizing Ottomanism not as a static, singular ideology but as a flexible“master signifier”open to diverse political imaginaries and demands. This approach seeks to reveal the different branches and interpretations Ottomanism developed over time. Like any nation-building process, the construction of an Ottoman nation was marked by negotiations where conflicting voices and approaches interacted. Between 1908 and 1914, these negotiations primarily took place in two arenas: the Ottoman Parliament and the Ottoman press. During this critical period, the Ottoman press became a prominent political actor, serving as a forum where different visions of Ottomanism were debated. Existing literature typically explains the failure of Ottomanism as an imperial nationalism and the empire's collapse through two main factors: the Turkification policies of the Committee of Union and Progress (CUP) and the separatist tendencies of ethno-religious groups. While acknowledging the importance of nationalist competition, this study offers an alternative explanation: the inability to formulate a universally acceptable version of Ottomanism. By thematically analyzing newspapers from diverse groups, the study examines conflicting interpretations of Ottomanism as a rich source of data reflecting the demands, grievances, and visions of coexistence among various communities during the empire's final years. Moving beyond traditional nationalist narratives, it highlights the complex dynamics of the period, offering a relational perspective.
Benzer Tezler
- II. Meşrutiyet Döneminde üç Gazete (1908)
Üç Gazete In The Second Constitutional Period (1908)
ALPASLAN YİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
TarihMarmara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMALETTİN KUZUCU
- Anadoluculuk hareketinin gelişimi ve Anadolucular ile Cumhuriyet Halk Partisi arasındaki ilişkiler (1943-1950)
The progress of the Anatolianism movement and the relations the Anatolianists and the Republican People's Party (1943-1950)
METİN ÇINAR
Doktora
Türkçe
2007
Siyasal BilimlerAnkara ÜniversitesiKamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. SİNA AKŞİN
- İslam Mecmuası'nın Türk dönemsel yayını içinde yeri ve önemi
Başlık çevirisi yok
REMZİYE TUBA ÇAVDAR
Yüksek Lisans
Türkçe
1988
Gazetecilikİstanbul ÜniversitesiGazetecilik ve Halkla İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KAYIHAN İÇEL
- Osmanlı-Türk basınında İran meşrutiyet devrimi
Iranian constitutional revolution in the Ottoman-Turkish press
MÜMİN SEMERCİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
TarihMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NESRİN SARIAHMETOĞLU