Günümüz Cezayir İbâzîliği
Contemporary Algerian Ibadiyya
- Tez No: 936266
- Danışmanlar: PROF. DR. DOĞAN KAPLAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: İbâzıyye, Abdullah b. İbâz, Câbir b. Zeyd, Rüstemîler, Abdurrahman b. Rüstem, Cezayir, Gardâye, Ibāḍiyya, ʿAbdullah b. Ibāḍ, Jābir b. Zayd, Rustamids, ʿAbd al-Raḥmān b. Rustam, Algeria, Ghardaïa
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Mezhepleri Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 215
Özet
İslam tarihinde mezhepler, genel itibariyle insanların din algılayışlarının ve dînî metinleri yorumlama farklılıklarının sonucu ortaya çıkmış ve zamanla kurumsallaşmış beşeri yapılar olarak tanımlanır. Dolayısıyla mezhepler, beşer aklının idrak edebildiği ve düşünebildiği kadar yorumladığı ve ifade edebildiği olgulardan ve koyduğu kurallardan oluşan bir yol olarak tarif edilir. İslam tarihinde erken dönemde ortaya çıkan İbâzıyye, hicrî birinci asrın sonlarından itibaren oluşmaya başlamış ve zamanla fırka hüviyeti kazanmıştır. Erken dönemde merkez üssü Basra olan ve daha sonra Uman ve Kuzey Afrika bölgesine yerleşen İbâzîler, tarih süreci içerisinde, birçok evreden geçerek günümüze kadar dünyanın birçok yerinde varlıklarını muhafaza etmeyi başarmışlardır. Kaynaklarımızın birçoğunda“Hâricîlerin, Ehl-i Sünnet'e en yakın kolu”olarak tanıtılan İbâzîlerin, günümüzde Cezayir, Uman, Zengibar, Tunus ve Libya gibi ülkelerde hâlâ varlıklarının devam ediyor olması mezhebin kendi kaynaklarından tekrar okunmasının ve gözden geçirilmesinin zaruretini ortaya koymuştur. Ayrıca İbâzîlerin merkezi konumunda bulunan Uman'ın son yıllarda İbâzîlere ait birçok kaynak eser yayımlayarak İbâzî mezhebini her yönden tanıtmaya çalışması İbâzîlere olan ilgi ve alakayı artırmıştır. İbâzî topluluğu, İbâzî Rüstemî devletinin yıkılmasından sonra bir daha devlet kuramamıştır. Rüstemîlerin yıkılışından sonra civar bölgelere dağılan İbâzîler varlıklarını muhafaza edebilmek için Azzâbe teşkilatını kurmuşlardır. Bu teşkilat sayesinde ayakta kalmayı başaran İbâzîler, İslam coğrafyasının çeşitli bölgelerinde varlıklarını hâlâ devam ettirmektedirler. Günümüz Cezayir İbâzîleri de ülkenin birçok şehrine yayılmış olmakla birlikte merkezî ikamet yerleri Mizâb bölgesinin Gardâye vilayetinde bulunan mahalleler, Garâra ve Berriyân şehirleridir. Bu şehirlerin kurulduğu dönemdeki yapısın korunmuş olması ve bu otantik yapının hala ayakta durması Günümüz Cezayir İbâzî toplumunun sosyal hayat biçimi hakkında önemli bilgiler sunar. Bu topluluk, ulaşılan kaynaklar ve bölgeye yapılan seyahatten elde edilen bilgi ve belgeler doğrultusunda tanıtılmıştır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT In Islamic history, sects are generally defined as human institutions that emerged as a result of differences in people's perceptions of religion and interpretations of religious texts, eventually becoming institutionalized over time. Hence, sects are described as paths formed by the rules established by human intellect, encompassing phenomena that are interpreted and expressed to the extent that they can be comprehended and reasoned. The Ibāḍiyya, which emerged in the early period of Islamic history, began to take shape toward the end of the first century AH and gradually evolved into a distinct faction. Initially centered in Basra, the Ibāḍī community later settled in regions such as Oman and North Africa. Over time, they went through various phases and managed to preserve their presence across different parts of the world to this day. Often described in historical sources as“the branch of the Khārijites closest to Ahl al-Sunnah,”the fact that the Ibāḍīs continue to exist in countries like Algeria, Oman, Zanzibar, Tunisia, and Libya highlights the necessity of revisiting and reevaluating the sect through its own sources. Moreover, Oman's recent efforts to publish numerous works related to the Ibāḍī tradition and promote it from various perspectives have increased interest and attention toward the Ibāḍīs. After the fall of the Ibāḍī Rustamid state, the Ibāḍī community could not establish another state. Following the Rustamids' collapse, the dispersed Ibāḍīs established the Azāba organization to sustain their existence. Thanks to this organization, they managed to survive and continue their presence in various parts of the Islamic world. The contemporary Ibāḍī community in Algeria, although spread across many cities in the country, has its central settlements in the neighborhoods of Mizab region's Ghardaïa province, particularly in the towns of Guerrara and Berriane. The preservation of the architectural structure from the time these cities were established and the survival of this authentic form provide significant insights into the social lifestyle of the modern Algerian Ibāḍī community. This community has been introduced based on available sources and information obtained from trips to the region.
Benzer Tezler
- Tibru'l-Mesbûk fî Beyân-ı Cihâd-ı Gâziyân-ı Cezâir ve'l-Mülûk adlı yazma eserin Türkçe'ye aktarımı ve değerlendirilmesi
Turkish translation and evaluation of manuscript named Tibru'l-Mesbûk fî Beyân-i Cihâd-i Gâziyân-i Cezâir ve'l-Mülûk
AHMET RENGİBEYAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
TarihNecmettin Erbakan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL HAKKI ATÇEKEN
- Importance of brand positioning in value creation: A case study of apple smartphones
Değer yaratmada marka konumlandırmasının önemi: Apple akıllı telefonları
HİCHEM ABADLI
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
İşletmeİstanbul Aydın Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HATİCE ŞEHİME ÖZÜTLER
- Konstantin şehrinin Osmanlı ve Fransız dönemleri karşılaştırılarak incelenmesi
A comparative study of Ottoman and French periods on the city of Constantine
DUYGU AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET MURAT GÜL
- Adana Kozan ilçesinde yaşayan Arap kökenli vatandaşların dil yapılarının incelenmesi
Investigation of language structures of Arab origin citizens, living in adana kozan
MEHMET YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DilbilimÇukurova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSA ALP
- İbâdî fıkhının tarihsel gelişimi (Umman örneği)
Historical development of Ibadi fiqh (The case of Oman)
AHMET FARUK GÖKSÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ BARDAKOĞLU