Tütün kullanan bireyler için çevrimiçi psikolojik destek programı'nın geliştirilmesi ve uygulanması
Developing and implementing online psychological support programme for tobacco users
- Tez No: 937111
- Danışmanlar: PROF. DR. GÖRKEM YARARBAŞ, PROF. DR. HÜR HASSOY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Madde Bağımlılığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Madde Bağımlılığı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 153
Özet
Giriş: Tütün kullanımı, dünya çapında yılda 8 milyon ölümden sorumlu olan dünyadaki en yaygın ve önlenebilir halk sağlığı sorunudur. Amaç: Tütün kullanımı olan 18 yaş üstü kadın ve erkek bireyler için web tabanlı, çevrimiçi platform destekli uygulama ile mindfulness (bilinçli farkındalık) psikolojik müdahale temelli uzaktan, asenkron, sekiz modül içeren psikoeğitim programının (Tütün Bağımlılığı Destek Sistemi (TÜBSİS)=Tütün Bağımlılığı Psikolojik Destek Programı) geliştirilmesi ve uygulanmasıdır. Bireysel müdahale olan TÜBSİS Programı, bir üniversitede kadın ve erkek tütün kullanıcısı öğrencilere web platformu üzerinden uygulanmıştır. Yöntem: Randomize kontrollü türünde olan bu çalışmada müdahale grubundaki katılımcılardan veri toplama, TÜBSİS Programı web tabanlı platform üzerinden gerçekleştirilmiştir. Kontrol grubundaki katılımcılardan veri toplama Google Formlar ve Google E-posta (Gmail) aracılığı ile yapılmıştır. Katılımcılara başlangıçta, iki hafta sonrasında ve dört hafta sonrasında olmak üzere toplam üç kere müdahale değişkenlerini içeren sorular yöneltilmiştir. Müdahale ve kontrol grubundaki katılımcılara başlangıçta sosyodemografik özellikler ve tütün kullanım özellikleri sorulmuştur. Her iki gruba da başlangıçta, müdahale çalışmasının ortasında ve sonunda Sağlık Eylem Süreci Yaklaşımı (HAPA) Modeli Değişim Sorusu Formu, Warwick Edinburgh Mental İyi Oluş Ölçeği, Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi ve Bilgilendirilmiş Olur Formu uygulanmıştır. Araştırmanın değişkenlerinden müdahale değişkeni“4 haftalık TÜBSİS Tütün Bağımlılığı Psikoeğitim Programı”ve“Kontrol Değişkenleri”sosyodemografik özellikler (yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, öğrencilik durumu (öğrenci olup olmama ve eğitim aldığı düzey), düzenli iş durumu (var/yok), medeni durum, çocuk sahibi olma durumu, algılanan aylık gelir düzeyi, babasının eğitim düzeyi, yaşadığı ortam), tütün kullanım özellikleri (ilk defa sigara içmeyi denediği yaş, geçmişte (araştırma öncesi) sigara bırakma girişiminin olup olmaması ve girişim sayısıdır. TÜBSİS Programı boyunca minimum 4 modül ve maksimum 8 modül takipte değerlendirilen birincil çıktılar şunlardır:“HAPA Modeli'ne göre değişim aşaması (pre-intender aşaması, intender aşaması, actor aşaması)”,“7 günlük nokta prevalans sigara bırakma girişimi (yani son 7 gün içinde bir nefes dahi sigara içmemiş olmak)”,“Günlük sigara tüketim miktarıdır (günlük sigara içenler için tipik bir günde içilen sigara sayısı, ayda sigara içilen gün sayısı ve ara sıra sigara içenler için tipik bir sigara içme gününde içilen sigara sayısı). İkincil çıktılar ”Warwick Edinburgh Mental İyi Oluş Ölçeği puanında artış“ ve ”Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi puanında artış"tır. Tüm istatistiksel analizler SPSS Versiyon 25 programında gerçekleştirilmiştir. Bulgular: Müdahale sonucunda müdahale grubunda kontrol grubuna kıyasla birincil ve ikincil çıktılar açısından anlamlı farklılıklar elde edilmiştir. Müdahale grubundaki katılımcıların kontrol grubuna kıyasla HAPA değişim aşamasında daha fazla ilerleme gösterdikleri; daha fazla sigara bırakma girişiminde bulundukları, mental iyi oluşlarının daha fazla yükseldiği ve sigara bağımlılık düzeylerinin daha da azaldığı bulgulanmıştır. Bununla birlikte, bu tez çalışmasında geliştirilen müdahale sigara içme miktarını azaltmada diğer değişkenlere göre daha az etkili olmuştur (p
Özet (Çeviri)
Introduction: Tobacco use is the most prevalent and preventable public health problem in the world, responsible for 8 million deaths worldwide annually. Objective: The aim of this study was to develop and implement a remote, asynchronous, eight-module psychoeducation programme (Tobacco Addiction Support System (TÜBSİS) = Tobacco Addiction Psychological Support Programme) based on mindfulness psychological intervention with a web-based, online platform-supported application for male and female individuals over the age of 18 with tobacco use. The TÜBSİS Programme, which is an individual intervention, was applied to male and female tobacco users at a university via a web platform. Method: In this randomised controlled study, data collection from the participants in the intervention group was carried out through the web-based platform of the TÜBSİS Programme. Data collection from the participants in the control group was carried out via Google Forms and Google E-mail (Gmail). The participants were asked questions including the intervention variables three times in total, at the beginning, after two weeks and after four weeks. The participants in the intervention and control groups were asked about sociodemographic characteristics and tobacco use characteristics at baseline. Health Action Process Approach (HAPA) Model Change Question Form, Warwick Edinburgh Mental Well-Being Scale, Fagerström Nicotine Dependence Test and Informed Consent Form were applied to both groups at the beginning, in the middle and at the end of the intervention study. Intervention Variable '4-week TÜBSİS Tobacco Addiction Psychoeducation Programme' and 'Control Variables' Sociodemographic Characteristics (Age, Gender, Education level, Student status (being a student or not and level of education), Regular employment status (present/absent), Marital status, Having children, Perceived monthly income level, Father's education level, Living environment), Tobacco Use Characteristics (Age at the time of first smoking attempt, Past (pre-survey) smoking cessation attempt and number of attempts). The primary outcomes evaluated in minimum 4 modules and maximum 8 modules of follow-up during the TÜBSİS Programme are as follows: 'Stage of change according to the HAPA Model (pre-intender stage, intender stage, actor stage)',“7-day point prevalence smoking cessation attempt (i.e. not having smoked a puff of cigarette in the last 7 days)”,“Daily cigarette consumption amount (number of cigarettes smoked in a typical day for daily smokers, number of days smoked in a month and number of cigarettes smoked in a typical smoking day for occasional smokers)”. Secondary outcomes were 'Increase in Warwick Edinburgh Mental Well-being Scale score' and 'Increase in Fagerström Nicotine Dependence Test score'. All statistical analyses were performed using SPSS version 25 software. Results: As a result of the intervention, significant differences were obtained in terms of primary and secondary outcomes in the intervention group compared to the control group. It was found that the participants in the intervention group showed more progress in the HAPA change stage, made more attempts to quit smoking, increased their mental well-being more, and decreased their smoking addiction levels more compared to the control group. However, the intervention developed in this thesis was less effective in reducing the amount of smoking compared to other variables (p
Benzer Tezler
- Sağlık iletişimi perspektifinden Türkiye'deki 65 yaş ve üstü bireyleri anlamak: Sağlık ve yaşlanmaya ilişkin algı, tutum ve davranışlar üzerine bir araştırma
Understanding people aged 65 and over in Türkiye from a health communication perspective: A Study on perceptions, attitudes, and behaviors regarding health and aging
YAŞAR ŞEKERCİ
Doktora
Türkçe
2024
Halk SağlığıGalatasaray ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GAYE ASLI SANCAR DEMREN
- Genç yetişkinlerde nesneleştirilmiş beden bilincinin yordayıcıları: Anneden algılanan narsisistik özellikler, toplumsal cinsiyet rolleri ve görünümle ilişkili sosyal medya bilinci
Predictors of objectified body consciousness in young adults: Narcissistic traits perceived from mother, gender roles and social media consciousness in relation to appearance
BATUHAN BİNGÖL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Psikolojiİstanbul Aydın ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ENGİN EKER
- Tüketicilerin akıllı ev sistemlerini kullanım niyetlerine etki eden unsurların teknoloji kabul modeli kapsamında incelenmesi
Investigation of the factors affecting consumers' use of smart home systems in the scope of technology acceptance model
MUAZ DEMİR
- New dating and marriage practices of Muslim women: Marriage websites in Turkey
Müslüman kadınların yeni tanışma ve evlenme biçimleri: Türkiye'de evlilik siteleri
AYLİN SUNAM
Doktora
İngilizce
2017
SosyolojiGalatasaray ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA UĞUR TANRIÖVER
- Spatial audio localization as a gameplay element: Design, development, and evaluation of an audio-based virtual reality game
Oyun ögesi olarak uzamsal ses lokalizasyonu: Sese dayalı bir sanal gerçeklik oyununun tasarımı, geliştirilmesi ve analizi
ECE NAZ SEFERCİOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiOyun ve Etkileşim Teknolojileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HATİCE KÖSE