Türk romanının erken döneminde özneleşmeye lacancı bir yaklaşım
A lacanian approach to subjectivation in the early period of Turkish novel
- Tez No: 938435
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ CAFER GARİPER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 727
Özet
Bu çalışma, Türk romanının erken dönemindeki örneklerden hareketle özneleşme sürecini analiz etmeyi amaçlamaktadır. İnceleme kapsamında Taaşşuk-ı Tal'at ve Fitnat, İntibah ve Felâtun Bey ile Râkım Efendi örneklem olarak seçilmiştir. Başkahramanların varoluşları ve özneleşme sürecini etkileyen dinamikler, nitel araştırma yöntemi olan içerik analiziyle incelenmiştir. Çalışmada özne kavramının anlam alanı çeşitli disiplinlerin temellendirmeleriyle belirlenmiş, kuramsal çerçevenin sınırları felsefe ve psikanalizin verileriyle çizilmiştir. İnsanın bilme istencine ve eyleyen yönüne odaklanılarak öznenin felsefi temelleri tartışılmış, modern özne anlayışından öznenin çözülüşüne uzanan süreç, Sigmund Freud ve Jacques Lacan'ın psikanaliz teorileriyle derinleştirilmiştir. Özneleşme sürecinin toplum, dil ve bilinçdışı boyutlarıyla analiz edilmesi ve bakış açısının felsefeyle çeşitli düzeylerde kesişen yönleri olması dolayısıyla Lacan'ın özne teorisi çalışmanın kuramsal çerçevesini oluşturmuştur. Lacan'ın özne analizi benimsenmiş, anahtar kavramları çalışmanın başlıklarıyla ilişkilendirilerek inceleme yapılandırılmıştır. İmgesel, simgesel ve gerçek düzen çerçevesinde, bakım verenlerle ilişkilerden başlamak üzere özneleşme sürecinde etkisi bulunan Öteki, yasa, arzu ve bilinçdışı boyutları özne odağında çözümlenmiştir. Öznenin iç dinamiklerini ve dış faktörlerle ilişkisini yorumlayan bu yaklaşımla; öznenin varoluşu ve yapısı açığa çıkarılırken normlar karşısındaki stratejilerinin ve toplumsal dönüşümün birey üzerindeki etkisinin analizi için destek sunması beklenmiştir. Bu incelemeyle, toplumdaki değişmelerin özneyi etkileme durumu irdelenirken yazarın misyonu ve özne tasarısı arasındaki uyum ile bunun kurguya etkisi de sorgulanmıştır. Sonuç olarak yenileşme dönemi Türk edebiyatı ürünlerinden seçilen romanlardaki özne temsillerinin; bireysel arzu, bilinçdışı dinamikler ve toplumsal dönüşümün etkisi bağlamında Türk anlatı geleneğinde bir sürekliliğin ya da kopuşun öncüsü olup olmadığı tartışmaya açılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study aims to analyze the process of subjectivation through early examples of the Turkish novel. Taaşşuk-ı Tal'at ve Fitnat, İntibah, and Felâtun Bey ile Râkım Efendi have been selected as case studies. The research investigates how the protagonists' modes of existence are shaped and transformed within their socio-cultural contexts, using content analysis as a qualitative method. The conceptual framework of the study draws on interdisciplinary foundations, particularly philosophy and psychoanalysis. Emphasizing the human drive for knowledge and agency, it addresses the philosophical underpinnings of the subject and engages with its fragmentation through the psychoanalytic theories of Sigmund Freud and Jacques Lacan. Lacan's theory of the subject, with its focus on language, the unconscious, and the symbolic structures of society, serves as the principal theoretical basis. His triadic model of the Imaginary, the Symbolic, and the Real provides a lens through which the subject's relationship with caregivers, the Other, the law, desire, and the unconscious is explored. This framework enables a comprehensive analysis of both internal psychic mechanisms and external cultural constraints, highlighting how the subject negotiates social norms. The study also investigates the alignment between the author's ideological intent and the narrative construction of subjectivity, particularly in the context of modernization and shifting cultural values. Ultimately, the research questions whether the representations of the subject in these novels signal continuity or rupture within the Turkish narrative tradition, especially with regard to individual desire, unconscious structures, and socio-cultural transformation.
Benzer Tezler
- XIX. yüzyıl Türk romanında Oidipus kompleksi
Oidipus complex in the 19th century Turkish novel
SEBAHAT ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA ARGUNŞAH
- Turkish political culture: Yakup Kadri Karaosmanoğlu and Ankara
Türkiye'de siyasal kültür: Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Ankara
PELİN ÜNSAL
Yüksek Lisans
İngilizce
2004
Siyasal BilimlerBoğaziçi ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YILMAZ ESMER
- Türk romanında erkeklik ve milliyetçilik (1908-1923)
Masculinity and nationalism in Turkish novel (1908-1923)
MURAT GÜR
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HACİ ABDULLAH ŞENGÜL
- Cumhuriyet Devri Türk romanında erkek (1923-1938)
The Men charecters in Turkish novels during the 'Republican Era' (1923-1938)
GÜLDEREN ÖZTÜRKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DİLEK YALÇIN ÇELİK
- Ahmet Hikmet Müftüoğlu: 'ideal kadın'a yolculuk
An expedition towards the ideal woman: Ahmet Hikmet Müftüoğlu
ESİN GÜNGÜDER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Arel ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BEYHAN UYGUN AYTEMİZ